Neden olduğu tam olarak bilinmeyen ağız içinde yuvarlak-oval şekilli genelde 5 mm den küçük, ağrılı, etrafı eritemli, kızarık bir halka ile çevrili ortası krem-beyaz renkli, yalancı membranla örtülü ülserlere aft denir. Bağışıklık sistemiyle ilgili faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
İmmun sistemin düzgün çalışmaması sonucu ağız içi epitel hücrelerinde hasar oluşmaktadır.Toplumda %10-50 özellikle 20-50 yaşlar arasında görülür.Gençlerde daha şiddetli seyreder.Kadınlarda erkeklerden sık görülmekle birlikte, son yıllarda yapılan çalışmalarda bu oranın eşitlendiği görülmüştür.Çok ilginç bir şekilde sigarada bulunan nikotinin aftlara iyi geldiği ve kadınların yıllar içinde, sigara kullanımlarındaki artışın bu oranın eşitlenmesindeki neden olduğu söyleniyor.
Sık tekrarlayan oral aft varsa yani bir yılda 3 kereden fazla aft çıkarılıyorsa;
*Behçet hastalığı
*İnflamatuvar bağırsak hastalığı
*Siklik nötropeni
*AIDS
*Vitamin eksiklikleri (B12 ve folik asit) ilk planda düşünülmelidir. Bunların haricinde travma, mide ülserleri, hiperasidite, gluten sensivitesi, psikolojik stress, hormonal bazı durumlar, genetik yatkınlık, enfeksiyonlar, ülseratif kolit gibi altta yatan başka hastalıklar da olabilir.
3 tip aftöz ülser vardır.
1. Major aftöz ülserler: 14 günden fazla süren,çapı 1cmden büyük olan derin,ağrılı,iz bırakabilen,bazen titreme ve ateş ile seyredebilen genelde 1 veya birkaç tane olan ülserler’dir.6 hafta veya daha fazla sürebilirler.Derin bir mukozal nodül şeklinde başlarlar sonra krater şeklinde derin bir ülsere dönüşürler.
2. Minor aftöz ülserler: Çapı 1 cmden küçük olan oval-yuvarlak, ağrılı, genellikle iz bırakmadan geçen,keskin sınırlı,sayıları 1-10 arası değişebilen zımba gibi delinmiş üzeri yalancı membranla kaplı ülserlerdir. 14 günden daha az sürede iyileşirler. En sık görülen formudur. Bu ülserler genelde ağız mukozasında yanaklar, sert damak, dudaklar, tonsillerin ön tarafı gibi daha düz olan yerlere yerleşirler.
3. Herpetiform aftöz ülserler: Herpes virüsünün(uçuk) neden olmadığı fakat herpetik görünümde olan çok sayıda toplu iğne başı büyüklüğünde ağrılı daha yüzeyen ülserlerdir.Bazen küçük ülserler birleşerek major ülserlere dönüşebilirler.Nadir görülen bu formda ülserler 100den fazla olabilirler ve HSV ile ayrımı gerekir.
Aftları tamamen yok etmemiz mümkün değildir.Tedavide amaç tekrarlamasını azaltmaktır.Ağrıyı ve ülserasyonu gidermek, hastanın yemek yiyebilmesini sağlamaktır. Bunun için lokal antiseptik-antiinflamatuvar gargaralar, lokal kortikosteroidli ağız içi pomadlar, tetrasiklin ve levamizol tedavide kullanılır.
Kaynakça:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3227248/
http://dfd.atauni.edu.tr/UploadsCild/files/2009-1/2009_1_9.pdf
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8725581
Yazar:Tülay Arsoy