Gaziantep denilince akla gelen yeşil antep fıstığı yetiştiriciliği en fazla bu bölgede olmamasına rağmen adını buradan almıştır. Amerika’da en fazla yetişen daha sonra ise İran ve Türkiye olarak sıralanan bu bitki, Şanlıurfa ve Kahramanmaraşta’da bolca üretilmektedir. Kullanım alanı olarak tatlı gıdaların üretiminde ve tıp alanında öksürük sebepli hastalıklar için ilaç yapımında yer bulmaktadır.
Bir ağaç tohumu olarak kısa, kurak bölgeleri seven, yazın kavurucu sıcakta en iyi verimin alındığı kabuklu bir yemiştir. Yağlı iç yapısı yeşil ve sarı olmak üzere 2 türü vardır. Ağaç üzerinde taze iken toplanır ve çerez niyetine sevilerek tüketilir. Tam olgunlaşmadan, ağaç üzerinde kabuğu kızarmadan toplananlar ise genelde kaliteli pastaların yapımında ve baklavacılık sektöründe kullanılmaktadır. Ham olarak toplanan fıstıkta fire çok verilir fakat renk olarak en koyu yeşil elde edilir. Halk arasında kuş boku olarak bilinen ham fıstık kurutularak normal fiyatının 7-8 katı üzerinde alıcı bulur.
Genel anlamda az yağış alan ve yazların çöl sıcaklığı denilen kuru nemsiz halde geçen şehirlerde yetişmesi daha iyi ve olgun ürünler elde edilmesini sağlamaktadır. İran ve Urfa’da Gaziantep’ten daha fazla yetişen bitkinin döllenme süresi çok uzun olduğundan, -10 derecenin altında kalan uzun kış günlerinde, o yıl için telafisi olmayan ürün kayıpları verilmesine sebep olmaktadır. Meyvesi toplanan bazı ağaçların, toplama esnasındaki titizliği diğer yıl için verilecek ürün miktarını fazlaca etkilemektedir. Ağacın küsmesi olarak tabir edilen bu durumda fıstıkları veya her hangi meyveleri toplarken işi hızlı hale getirmek için değneklerle veya hortumlarla ağaca vurarak tüm ürünü bir anda yer açılan bohça içine toplama gayreti oldukça yanlış bir harekettir. Fıstık ağaçları bu durumdan en fazla etkilenen ağaçtır. Nedeni bilindiği halde çoğu çiftçi yinede hızlı toplama metotlarını dener ve bir sene verim almamayı göze almaktadır. Fıstığın bir sene bol bir sene az çıkmasının en büyük sebebi olarak ağacı küstürme gösterilmektedir.
Boş bir tarlayı fıstık tarlası yapmak oldukça zordur. Zaman olarak çok uzun sürede büyüyen bu ağaçlar kısa ve ensiz olduğu halde bir insan ömrü kadar sürede verim alınacak hale gelebilmektedir. Tohumdan elde edilen fidelerin aşılanması gerekmekte, erkek ağaç sayısının ve yerinin döllenme için en uygun yerde olması gerekmelidir.
Yazar: Sinan UZA
Severek tüketiyorum Antep fıstığını. Çerez niyetine çok güzel gidiyor.