İnsan incebağırsağına askaris adlı asalağın yerleşmesiyle bağırsakda üremeye başlayan ipsi bir solucan hastalığıdır. Bu hastalığa neden olan bağırsak solucanı (askaris) türü ascaris lumbricoidestir. İnsanın bağırsağıan yerleşip gelişen dişi bir askaris günde 200bin yumurta yumurtlayabilir düzeydedir. Kişiden kişiye yine dışkı yoluyla olan bu solucanların, dışkıyla dışarı atılan yumurtanın 15 ila 30 günlük olgunlaşma süresi sonrasında insana bulaşabilecek duruma gelir.
Bağırsak solucanının insan vücudundaki kuluçka süresi ortalama 70 gündür. Vücut içerisindeki göçü sırasında çoğunluğu akciğerlerde olmak üzere akciğer ve karaciğerlerde iltihaplar oluşur. Akciğer içinde dolaşan kurtcuğun, doşaltığı yerlerde kanamalar olur ve buda ateş, kırıklık, ağrılar, sıkıntı ve eozonofil (bir akyuvar çeşidi) hücrelerinde artma ve dökmeler gözlemlenebilir olmasına sebeb olur. Akciğerin röntgen incelemesinde askarislerin yer değiştirdiği gölgeler görülebilir.
Bağırsağa yerleşen solucanın sebeb olduğu hastalıkda oluşan belirtiler bağırsağa yerleşen solucan sayısına bağlıdır ki kimi zaman hastalıkdan hiç şüphe edilmez. Belirtiler arasında, iştahsızlık, zaman zaman kendini gösteren şiddetli karın ağrıları, nadir olarak şiddetli ishal, burunda kaşıntı, diş gıcırdatma, ağız içi salgısının artması, dilin yan kısımlarındaki papilaların kabarık ve kırmızı noktacıklar taşıması karakteristik belirtiler arasındadır. Kimi zaman bağırsağa yerleşen çok sayıdaki solucanın bir araya gelerek yumak uluşturmasıyla bağırsak tıkanması oluşabilir buda cerrahi müdahaleler gerektirmektedir.
Askaridiyozun tanısı, dışkı incelemesiyle yapılır. Dışkıda yumurtalar kolaylıkla görülebilmektedir. Akciğer belirtileriyle başvuran hastalarda tanı için balgam incelemesi yapılmaktadır.
Ascaris lumbricoides dünyanın her yerinde bulunan kozmopolit bir asalaktır. Ülkemizde ise özellikle İç ve Doğu Anadolu ile Kaadeniz bölgelerinde sık rastlanmakla birlikte her bölgede yaygındır.
Yazar: Züleyha GÜNAY