Benjamin Franklin 18. yüzyılın en önemli bilim adamlarından biridir. Boston’da Josiah FrankMm 17 tane çocuğun 15. si olarak 1706 yılında dünyaya gelmiştir. 8 yaşın gelince okula başlayan Franklin 2 yıllık öğrenimi süresince okuma, yazma ve aritmetik eğitimi aldı. 10 yaşına geldiğinde sabun ve mum esnafı olan babasına yardım etmek amacı ile öğrenimini bıraktı. İki yıl sonrasında bu işten de sıkılıp matbaacılık yapan abisinin yanında işe başladı. Birkaç yılda yerel bir gazetede makale yazmaya başladı. Daha sonraları gazete çıkararak kitabevi açtı.
Bu yoğun uğraşlarını sürdürürken elektrik ile yalnızca bir hobi olarak ilgileniyordu. Alanındaki çalışmalara ilgisi tam olarak 1737 yılında başladı. Sürtünmeye dayalı bir elektrik makinası ve Leyden şişeleriyle çeşitli deneyler yapıyordu. Daha sonrasında günümüzün en önemli bilim kuruluşlarından olan American Phylosophical Society’nin kurulmasını sağladı.
Leyden şişesi içinden boşalan elektriğin oluşturmuş olduğu çatırtı ve kıvılcımlar ile fırtınalı havalarda meydana gelen gök gürültüsü ve şimşeklerin çakması arasında bir ilişkinin olduğunu, şimşek çakmasının aslında büyük bir elektrik kıvılcımı olabileceğini düşünüyordu. Bu sebeple hava durumunun fırtınalı olduğu durumlarda, aşırı statik elektriğin gökyüzünde mevcut olması gerekiyordu. 1752 yılında fırtınalı bir günde ünlü uçurtma deneyini yapmaya karar verdi. Yüklü olan bulutlarda mevcut statik elektriğin bir kısmının uçurtmanın ıslak olan ipliğinden aşağı gelerek ip ucuna bağlı olan bir anahtarda kıvılcım oluşturdu. Aynı deneyi sonraki yıllarda tekrarlamak isteyen bilim adamı Richman çarpılarak öldü.
Franklin kısa bir sürede statik elektrik üstüne bütün bilimsel verilerini derlemişti. Elektriksel hareketten sıvıymışçasına bahsediyordu. Elektrik sıvısı tüm cisimlerde durağan halde vardı. Bu teoride herhangi bir cisim elektriksel sıvı kaybeder ya da kazanır ise elektrik yüklenmekteydi. Elektrik yüklerinin (+) pozitif ve (-) negatif adlandırmasını ilk yapan Franklin’dir.
Yer hareketleri, denizcilik, metalürji, meteoroloji, okyanus akımları ve doğal olmayan gübre gibi bir çok konuda bilimsel çalışmalar yürüten Franklin, baca içindeki duman hareketini çözümleyerek yeni bir soba tipi icat etmiştir. 31 yaşındayken posta servis başkanlığı yapmış ve kısa bir süre sonrasında da politikaya atılmıştır. Bağımsızlık savaşı esnasında çok faydalı olan Franklin, Amerika eyaletleri temsilcisi olarak Fransa’ya gönderildi. Franklin orada bulunurken Fransa kralı ondan Friedrich Mesmef’m hastalığı magnetizma ile iyileştirme görüşü hakkında rapor yazmasını istedi.
Zamanında matbaacı, yazar, politikacı, diplomat ve bilimadamı olan Benjamin Franklin aynı zamanda tarihin en önemli araştırmacılardan biriydi. Yaşamı boyunca bir çok konu hakkında önemli çalışmalarda bulunan Franklin zamanının en önemli bilimadamları arasındadır.
Kaynakça:
http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/franklin_benjamin.shtml
Yazar: Taner Tunç