Beyaz balina, tamamen beyaz renk olan tek balina türüdür. Doğduğunda gri renklidirler. Bu renk yavaş yavaş yaşla birlikte kaybolmaktadır. Boyut olarak küçüktür ve sırt yüzgeci yoktur. Beyaz balina, çeşitli yüz ifadeleri üretebilen esnek dudaklı dişli balinalardır. Kuyruklarında geniş, kürek benzeri paletler ve çentikler vardır. Boyunları aşırı derecede esnektir ve kafalarını neredeyse 90 derece yana çevirebilirler. Son derece kalın deri tabakası, kutup sularında donmaya karşı izolasyon sağlar. Vücutları yüzde elli yağdır, yağ oranları diğer balinalardan çok daha fazladır.
Beyaz balinalar, Arktik Okyanusu’nun kıyı bölgelerinde, denizlerin akıntılı yerlerinde, ıssız koylarda, kanallarda ve sürekli güneş ışığı ile ısınan sığ Arctic sularında yaşarlar. Bazen yaz aylarında nehir ağızlarında bulunurlar. Kanada, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Belçika, Danimarka, Faroe Adaları, Fransa, Almanya, İzlanda ve İrlanda’da bulunurlar.
Beyaz balina, günlük yaşayan ve çok sosyal olan bir hayvandır. Yaz aylarında binlerce beyaz balina nehirlerde bir araya toplanmaktadır. Vücut derilerini dökmek ve yeniden parıldayan beyaz renge kavuşturmak için bedenlerini deniz yatağının çakıllarına sürterler. Yavruları olan dişiler genellikle birlikte grup kurarlar, erkekler ise büyük bekar gruplarda toplanırlar. Beyaz balina, 1000 m’den daha derine dalmayı başarır, ancak genellikle yüzeye çıkarlar, yavaşça yüzerler. Bu balinalar ilkbaharda kuzeye göç eder, daha sonra buzlar oluşmaya başladığında sonbaharda güneye göç ederler. Beyaz balina, yassı balık, pisi balığı, somon balığı ve morina gibi çeşitli avlar tüketir. Ayrıca yengeç, istiridye, karides, solucan, ahtapot, kalamar ve deniz dibinde yaşayan daha fazla canlı gibi omurgasızları da yemektedirler.
Beyaz balinalar, çiftleşme mevsimi boyunca sıklıkla birkaç dişi ile çiftleşirler ve çok eşlidirler. Şubat ayı sonları ile nisan ayı başları arasında çiftleşme eğilimi gösterirler. Gebelik 14 ay sürer ve tek bir yavru üretilir. Yavru grimsi bir renge sahiptir ve çok iyi gelişmiştir. Doğum genellikle nehirlerin yakınında gerçekleşir, çünkü suyun sıcaklığı on derece daha yüksektir. Yenidoğan yavru iki dişi arasında kalır, yüzmeleri onu akıntıyla birlikte çeker. Gelişmesi tamamen bir yıl boyunca annesinin sütüne bağlıdır ve laktasyon 1,5 ila 2 yıl kadar sürer. Dişilerde cinsel olarak olgunlaşma 4 ila 7 yıl, erkeklerde 7 ila 9 yıl arasındadır.
Alaska yaşayan yerli toplumlar belli aralıklarla beyaz balinanın bilinen en büyük tehdididir. Diğer tehditler, bulaşıcı hastalıklar ve gemi taşımacılığında denize atılan çöplerdir. Nesli koruma altına alınanlar hayvanların, Kırmızı Listesine göre, beyaz balina nüfusunun toplam büyüklüğü 150.000’in üzerindedir. Bu türün belirli bölgelerdeki popülasyonları için tahminler vardır: Alaska’da: 380 adet, Bristol limanında: 1,650- 2,140, Doğu Bering Denizi’nde 18,150 adet, Doğu Çukçi Denizi’nde 3,750, Alaska ve Kanada arasındaki sularda 39,260 adet beyaz balina vardır.
Beyaz balina yavruları, anneleriyle birlikte bulundukları yerlere, yıllarca hatırladıkları ve yaşadıkları yere dönebilirler. Islık ve cıvıltılar da dahil olmak üzere ürettikleri çok çeşitli sesler nedeniyle “deniz kanaryaları” olarak adlandırılırlar. Vokal iletişimin yanısıra, birbirlerini kovalamak, birbirlerini sevmek ve oyun oynamak suretiyle de iletişim kurarlar. Beyaz balinalar 1000 metreye kadar dalabilir ve orada 25 dakikaya kadar kalabilirler. Beyaz balinalara Beluga’ da denmektedir.”Beluga” kelimesi, “beyaz” anlamına gelen “bielo” kelimesinden gelmektedir.bBeyaz balinalar geriye doğru yüzebilir. Sinüslerinin etrafındaki havayı üfleyerek bir “kavun” olarak bilinen alnının şeklini değiştirebilir.
Yazar: Osman Uçar