Sağlıklı bir yaşam için spor yaparken aynı zamanda eğlenceli vakit geçirme fırsatı da sunan Bisiklet; en basit anlamda insan gücü ile çalışan ve 2 tekerlekten oluşan bir araçtır. Bisiklet ilk olarak 1971 yılında Fransa’da icat edildi. Celerifere adındaki bu araç pedalsız olarak üretilmişti.Daha sonraları teknolojik gelişmelerin ışığında günümüze kadar başarıyla ulaşmış bir araçtır. Günümüz dünyasında bisikletler spor amaçlı, ulaşım amaçlı, gösteri amaçlı gibi çeşitli konularda kullanılmakta olup, her amaç için farklı türde bisikletler üretilmektedir.
Bisiklet Sporunun Faydaları
Spor yapmanın sağlık açısından önemi günümüzde herkes tarafından bilinmektedir. Düzenli olarak spor yapan kişiler günlük hayatlarında işlerini daha kolay yürütmektedirler. Spor amaçlı bisiklet kullanımı tüm vücut bileşenlerini çalıştırdığı için çok etkili bir spor dalıdır. Yapılan birçok araştırmaya göre düzenli bisiklet kullanımının; stresi azalttığı, zayıflamada son derece etkili olduğu, Kalp ve akciğer hastalıklarına yakalanma riskini azalttığı ve yüksek tansiyon problemlerine yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Bunların dışında bisiklet sporu yapmak, farklı yerlerin gezilip görülmesinden dolayı keyif verici bir spor olduğundan dolayı insanların ruh sağlığına da iyi gelmektedir.
Ulaşım Aracı Olarak Bisiklet
Bisiklet kullanımı birçok Avrupa ülkesinde ana ulaşım aracı olarak görülmektedir. Ülkemizde de son yıllarda ulaşım amacı ile bisiklet kullanımı yaygınlaşmaktadır ancak henüz daha istenilen seviyeye ulaşamamıştır. İş hayatında, özellikle kısa mesafelerde işe bisiklet ile gidip gelmek hem maddi anlamda hem de spor ve sağlık açısından çok önemlidir. Bisikletin çevreye zarar vermeyen bir araç olduğu da unutulmamalıdır.
Son yıllarda katlanır bisikletlerin piyasaya çıkmasıyla bisikletin ulaşım aracı olarak kullanılmasında bir artış gözlenmiştir. Katlanır bisikletlerin toplu taşımaya entegre olmasıyla birlikte insanlar uzak mesafelere de bisikletle ulaşım sağlamaya başlamışlardır. İşe gitmek için evinden katlanır bisikletiyle yola çıkan bir kişi, belirli bir mesafe bisiklet ile yol aldıktan sonra bisikletini katlayıp otobüs, metro, tren vs. gibi toplu taşıma araçlarına bisikletiyle hiçbir kısıtlama olmadan bine-bilerek yoluna devam edebilir. Özel bisiklet yollarının yapılması da bisikletin ulaşım aracı olarak kullanılmasında önemli bir etkendir. Şehirlerde trafik çilesinden kurtulmak ve maddi anlamda tasarruf etmek isteyen kişiler bisiklet ile ulaşımlarını sağlayarak aynı zamanda spor yaparak sağlıklı ve zinde kalacaklardır.
Bisiklet Türleri
Bisikletin kullanım amacına bağlı olarak çeşitli bisiklet türleri üretilmektedir. Genel anlamda Dağ, Yol/Yarış ve Şehir/Tur bisikletleri olarak ayırabileceğimiz bisikletler, bu bisikletlerin özellik anlamında birbirleriyle karıştırılarak çok sayıda çeşitleri de üretilmektedir. Bunların yanında katlanır bisiklet, Tandem bisiklet ve Elektrikli bisiklet çeşitleri de piyasada çokça karşılaşılan bisiklet türleridir.
Dağ Bisikletleri
Engebeli, inişli çıkışlı, sert arazi ve doğa koşullarında kullanılmak amacıyla üretilen bisikletlerdir. Bu bisikletler zor koşullara dayanacak şekilde oldukça sağlam üretilmektedirler. Bu nedenle genelde ağır olarak üretilirler. Kalın ve dişli lastikleri, ön ve arkada bulunan amortisörleri ve şık duruşları ile dikkat çekerler. Fren sistemleri ani duruş gerektiren durumlar için ön planda tutulmakta ve önemsenmektedir. Amaç olarak hızlı gitmek yerine zorlu arazi koşullarında daha sağlam bir sürüş için düşük vites sayısı ile üretilirler. 26, 27.5 ve 29 inç jant çaplarında tekerleklere sahiptirler.
Yol/Yarış Bisikletleri
Tamamen asfalt yollarda kullanılmak üzere üretilen yol bisikletlerinde hafiflik ön plandadır. Alüminyum ve Karbon malzemelerden üretilen kadro yapıları sayesinde ağırlıkları 10 kg civarındadır. Süspansiyon sistemleri bulunmaz. Amaç hız yapmak olduğu için çok ince ve dişsiz lastikleri mevcuttur. Kadro geometrileri aerodinamik olarak tasarlanmaktadır. Rüzgâr direncini en aza indirmek için oturma pozisyonu öne eğik bir şekilde kullanılmaktadır. Frenleri genellikle yavaş yavaş duracak şekilde tasarlanmıştır. Yüksek sayıda vites sistemleri sayesinde hem yokuş çıkarken hem de düz yolda daha hızlı yol alabilirler.
Şehir/Tur Bisikletleri
Hibrit bisiklet olarak da adlandırılan bu bisikletler dağ ve yol bisikletlerinin bazı özellikleri karıştırılarak üretilmişlerdir. Lastikleri asfalt ve hafif arazi yollarında sorunsuz olarak ilerleyebilecek şekilde, az dişli ve orta kalınlıkta olarak tasarlanmıştır. Jant çapları 28 inç’dir. Bazı modellerinde ön tarafında süspansiyon sistemi bulunurken bazılarında bulunmaz. Alüminyum ve Karbon malzemelerden üretilen türleri mevcuttur. 21-30 vitesli seçenekleri vardır. Kadroları üzerinde çamurluk, bagaj, çanta gibi aksesuarların takılabilmesi için montaj delikleri vardır. Ulaşım amaçlı kullanılan bu bisikletler kalitesine göre km’lerce yol yapabilirler.
Katlanır Bisikletler
Vites sistemleri diğer bisikletler kadar etkili olmayan bu bisikletlerin en büyük avantajı boyutları ve katlanabilir olmasıdır. Vitessiz olan modellerinin yanı sıra 6 vitese kadar vites sistemleri bulunan türleri de mevcuttur. Jant çapları genellikle 20 inç olarak üretilirken daha küçük boyutlarda tekerleklere de sahip olanları da vardır. Katlanılabilir ve hafif olmaları sebebiyle ulaşım amacıyla kullanılmaktadırlar. Gerektiğinde bir çanta veya valiz gibi elde taşınabilmekte, toplu taşıma araçlarına rahatlıkla binilebilmekte veya arabaların bagajlarına rahatça sığabilmektedir. Uzun seyahatler de bisikletlerini yanından ayırmak istemeyen kişiler için muhteşem bir seçenektir.
Tandem Bisikletler
İki kişinin tek bir bisiklet üzerinde aynı anda bisiklet sürebilmesine imkân veren bisikletlerdir. Vitesli ve vitessiz modelleri mevcut olup yapıları itibari ile iki kişiyi taşıyabilecek şekilde sağlam ancak ağır bisikletlerdir.Tüm bu bisiklet türlerine ek olarak piyasada Cyclocross, Triatlon, BMX, DownHill, Fat Bike türü bisikletler de üretilmektedir. Bu bisikletler yukarıda anlatılan bisiklet türlerinin içinde yer almaktadır. Ayrıca gücünü akülerden alan elektrikli bisikletlerde mevcuttur.
Hangi Bisikleti Seçmeliyim? Bisiklet Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bisiklet alırken en önemli konu amaca uygun bisiklet almaktır. Kişi eğer asfalt üzerinde değil de dağlarda, zorlu parkurlarda bisiklet sürecekse dağ bisikleti türlerine yönelmelidir. Amaç hız yapıp yarışlara katılmak ve kendini performans yönünde geliştirmekse yol bisikleti tercih etmelidir. Eğer hem hafif arazi koşullarında hem de asfalt üzerinde bisiklet kullanılacaksa ve bisiklet ile uzun yol yapıp seyahat edilecekse şehir bisikletleri seçilmelidir. Yani kişi hangi amaç için bisiklet sürecekse o amaca yönelik olarak doğru bir tercih yapmalıdır. Bu konuda aşağıdaki video bisiklet seçiminde kararsız olanlara yardımcı olacaktır.
Bisiklet alırken bir diğer önemli nokta da kadro boyu seçimidir. Bisiklet üzerinde düzgün oturuş pozisyonunu yakalamak ve sağlıklı bir sürüş için kadro boyu seçimine çok dikkat edilmelidir. Kadro boyu; Ayna kolun orta noktasından (pedal kolunun göbeğe bağlandığı orta nokta) sele kelepçesinin olduğu noktaya olan mesafedir (Şekilde A harfi ile gösterilen mesafe). Kadro boyu seçimi yapılırken kişi kendi boyunu ölçerek aşağıda verilen tablodan uygun kadro boyunu tercih edilebilir.
Bisiklet Aksesuarları ve Güvenlik Ekipmanları
Bisiklet üzerinde iken rahat bir sürüş ve güvenlik için gerekli ekipmanlar mevcuttur. Sıklıkla kullanılan temel aksesuarlar; bisiklet km sayaçları, bisiklet zili, bisiklet çantaları, suluk ve matara kafesi, bisiklet kilidi, çamurluklar, bisiklet giyim ürünleri ve ayakkabılar, bisiklet aynaları vb. gibi aksesuarlardır. Bunların yanında bisikletçinin yanında bulundurması gereken temel tamir ve bakım ürünleri de mevcuttur. Patlak ve yama seti, pompa, yedek iç lastik, tamir aletleri (alyan ve tornavida setleri, zincir sökme aparatı vb.) gibi ürünlerin bisikletçinin yanında olması yolda kalma ve kaza gibi olayları engeller.
Güvenlik ekipmanları ise bisiklet sürenler için olmazsa olmazlardır. Bisiklet diğer araçlardan daha küçük olduğu için bisikletçi kendini fark ettirmeli ve dikkat çekmelidir. Ayrıca herhangi bir kaza durumunda kendi sağlığını en az tehlikeye atacak şekilde ekipmanı yanında bulundurmalıdır. Bunlar; Kask, eldiven, gözlük, aydınlatma sistemleri, görüne bilirlik sağlayacak giyim ürünleri gibi ekipmanlar dır. Bisiklet sürecek kişi kask, eldiven ve gözlük olmadan mümkün olduğunca bisiklet sürmemelidir.
Kaynakça:
http://ilginchersey.blogcu.com/bisikletin-icadi-ve-tarihi-gelisimi-kim-ne-zaman-icat-etti/9188297
https://www.frmtr.com/saglik-haberleri-ve-makaleler/1114052-bisiklet-sporu-ve-sagliga-faydalari-okuyunuz-sadece-hatirlatma-amaclidir.html
https://www.bizevdeyokuz.com/bisiklet-cesitleri
https://www.youtube.com/channel/UCjNGc0eYlO_Q6cPiEpJzY3w – İkiTekeriz Youtube Kanalı
Yazar:Burak Yıldırım