Hayvanlarda ve insanda vücudun çalışması, sinir sistemi ve hormonal sistemin ortak etkinlikleri ile gerçekleşir. Bitkilerde sinir sistemi yoktur ancak büyümeyi, gelişmeyi düzenleyen ve yaraların iyileşmesini sağlayan hormonlar vardır. Bunlar bitki hücreleri tarafından üretilen organik moleküllerdir. Herhangi bir bitkisel hormon, diğer hormonlarla birlikte düzenleme yapabilir. Bitkisel hormonlar; oksin, giberalin, sitokinin, absisik asit ve etilen olmak üzere başlıca beş grupta incelenir.
1)OKSİNLER
Hücre bölünmesi, hücre büyümesi, hücre ve doku farklılaşması gibi olayları düzenleyen en önemli hormondur. Oksin hormonu, özellikle bitkinin uç kısımlarından salgılanır ve boyca büyümeyi sağlar. Çok fazla salgılanırsa büyümeyi durdurur. Oksin hormonunun bitkilerdeki diğer etkileri şunlardır:
*Bitkinin güneşe yönelmesini sağlar.
*Az salgılandığında yaprak dökümüne yol açar.
*Meyve oluşumunda rol oynar.
*Çekirdeksiz meyve oluşumunu sağlar.
*Döllenmiş çiçeğin dökülmesini önler.
*Ovaryumun gelişmesini sağlar.
*İlkbaharda kambiyum gelişimini düzenler.
*Sentetik olarak elde edilen oksinler yabani otların öldürülmesinde kullanılır.
2)GİBERALİN
Bu hormonun en önemli özelliği tohum çimlenmesini uyarmaktır. Bunun dışında giberalin hormonunun bitkilerdeki etkileri şunlardır:
*Gövde uzamasını sağlar.
*Meyve büyümesini hızlandırır.
*Çiçek açma olayını düzenler.
3)SİTOKİNİN
Bu hormon;
*Hücre bölünmesini uyarma,
*Tomurcuk gelişmesinde etkili olma,
*Yaprakların geç dökülmesini sağlama şeklinde olayların gerçekleşmesinde rol oynar.
4)ABSİSİK ASİT
Bu hormonun en önemli görevi uygun olmayan ortamda tohumun çimlenmesini engellemek ve böylece tohumun uyku halini devam ettirmektir.
5)ETİLEN
Bu hormon;
*Meyve olgunlaşmasını sağlama,
*Yaprak dökümüne yol açma,
*Çiçeklerde solmaya neden olma şeklindeki olayların düzenlenmesinde görev yapar.
Yazar: Doğan Can ÜLKER