Cassini uzay aracı, Satürn gezegeni ve uyduları ile ilgili çalışmalar yapmak için NASA, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile İtalya Uzay Ajansı(ASI) ortaklığıyla üretilmiş olan bir uzay aracıdır. Satürn gezegeni dünyamızdan yaklaşık 1.2 milyar kilometre (dünya ile güneşin arasındaki uzaklığın yaklaşık sekiz katı kadar bir mesafe) kadar uzaklıktadır. 15 Ekim 1997 tarihinde dünyadan uzaya gönderilen Cassini, uzayda 7 yıl süren seyahatinin ardından Satürn gezegeninin yörüngesine 1 Temmuz 2004 tarihinde girmiş ve burada gezegen ile ilgili çalışmalarını 13 yıl boyunca sürdürmüştür. Cassini uzay aracı’nın görevi 15 Eylül 2017 tarihinde tamamlanmış ve uzay aracı kontrollü bir şekilde Satürn gezegeninin atmosferine gönderilip imha edilmiştir.
Cassini uzay aracı adını, 1625-1712 yılları arasında yaşamış ve Satürn gezegeninin dört uydusunu keşfetmiş olan İtalyan astronom Giovanni Domenico Cassini’den almaktadır. Cassini uzay aracının yapım maliyeti yaklaşık 1.4 milyar dolardır. Bu miktarın %80’i A.B.D. tarafından, %15’i Avrupa Uzay Ajansı tarafından ve %5’i de İtalya Uzay Ajansı tarafından karşılanmıştır. Masrafların ortak karşılanması sayesinde, uzun soluklu Cassini projesi, A.B.D.’de dönem dönem yaşanan bütçe kesintilerinden olumsuz etkilenmemiş ve devam edebilmiştir. Cassini’nin yaklaşık 20 yıl boyunca süren görevinin toplam maliyeti ise 1.86 milyar dolardır. Cassini uzay aracının üzerinde taşıdığı Huygens adlı insansız mekik ise, 14 Ocak 2005 tarihinde Satürn’ün uydusu olan Titan’a paraşüt ile iniş yapmıştır. Bu dünya tarihinde dış güneş sisteminde yer alan bir gök cismine gerçekleştirilen ilk başarılı iniştir. Huygens ile olan bağlantı 90 dakika kadar sürmüştür ve Huygens bu süre zarfında çektiği 350 kadar fotoğrafı Cassini uzay aracı aracılığıyla dünyaya göndermiştir.
Cassini uzay aracı, Rusya tarafından 1988 yılında Mars’a gönderilen Phobos 1 ve Phobos 2 uzay araçlarından sonra uzaya gönderilmiş olan en büyük uzay aracıdır. Uzay aracının ağırlığı 2150 kg’dir. Kalkış esnasındaki toplam ağırlığı ise 5600 kg’dir. Cassini 6.8 metre yüksekliğinde ve 4 metre genişliğindedir. Cassini uzay aracında yakıt olarak kullanılmak üzere 32.7 kg ağırlığında plütonyum mevcuttur. Plütonyum aracılığıyla üretilen radyoaktif enerji elektrik enerjisine çevrilerek, uzay aracının görevi boyunca ihtiyacı olan enerji üretilmiştir. Cassini uzay aracı Satürn yörüngesindeyken dünyaya gönderdiği mesajların dünyaya ulaşma süresi 68 ila 84 dakika arasında sürmekteydi.
Cassini uzay aracının görevi sonucunda bilimsel anlamda projenin başlangıcında planlanan hedeflerin oldukça ötesine geçilmiştir. Bu noktada proje ile elde edilen başlıca önemli başarılardan birkaçı şu şekilde sıralabilir:
1. Huygens insansız mekiği ile dış güneş sisteminde yer alan bir gök cismine ilk kez iniş yapılmıştır.
2. Satürn’ün Enceladus isimli uydusunda buz örnekleri tespit edilmiştir.
3. Satürn halkaları yakından incelenmiş ve böylece gezegenler ile uydularının nasıl oluştuğuna yönelik önemli bilgiler elde edilmiştir.
4. Satürn’ün uydusu olan Titan üzerinde denizler ve göller tespit edilmiştir. Titan’ın dünyanın ilk oluşum zamanındaki haline benzediği düşünülmektedir.
5. 2010-2011 yılları arasında Satürn gezegeninde meydana gelen devasa fırtına yakından gözlemlenebilmiştir.
6. Satürn gezegeninin kutuplarındaki devasa hortumların resimleri ilk kez yakından çekilmiştir.
Cassini uzay aracı ayrıca Satürn’ün yörüngesindeyken dünyanın fotoğrafını da çekmiştir. Satürn’ün yörüngesinden bakıldığında, dünyamız da uzaydaki diğer yıldız ve gezegenler gibi parlamaktadır.
Cassini uzay aracı, birçok farklı ülkenin katkısıyla gerçekleştirilmiş oldukça uzun soluklu ve başarılı bir projedir. Uzaydaki mesafeler düşünüldüğünde, projelerin uzun vadeli olarak planlanması gerektiği gerçeği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca projenin tek bir ülke tarafından finanse edilmemesi de projenin başarısının altında yatan sebeplerden birisidir. Bu derece uzun soluklu projelerin yaşanabilecek finansal krizler ve başka politik problemler sebebiyle tek bir ülke tarafından istikrarlı şekilde uzun yıllar boyunca sürdürülmesi pek olanaklı gözükmemektedir. Önümüzdeki dönemde yürütülmesi planlanan uzay projeleri için, dünya genelindeki farklı ülkelerin katılımıyla planlama yapılması gerektiği ortaya konulmuştur.
Kaynakça:
https://saturn.jpl.nasa.gov/legacy/files/Cassini_Grand_Finale_Fact_Sheet_508.pdf
https://saturn.jpl.nasa.gov/mission/grand-finale/why-cassini-matters/
https://en.wikipedia.org/wiki/CassiniHuygens
Yazar: Mehmet Umut Pişken