Anlatım dinleme ve anlama becerilerinden sonra oluşabilecek bir yetidir. Anlatım iki şekildedir. Birincisi sözlü anlatımdır. Bu anlatım türü evreler şeklinde gerçekleşebilir. Önce karşımızdakini dinleriz, söylenenleri anlar ve karşılık olarak zihnimizde tasarladıklarımızı sözle aktarırız. Günlük yaşamımızda en çok sözlü anlatımı kullanırız. Bu anlamda dili iyi bilmek ve beyinde tasarlananların nasıl aktarıldığı çok önemlidir. “Söz ola kese başı, söz ola kestire savaşı” atasözü çok anlamlıdır. Anlatılmak istenen doğru sözcükler kullanarak anlatılmaz ise yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. İyi bir anlatıcı olmak için öncelikle iyi anlamak gerekir. Okullarda da amaç sözlü anlatım becerisini geliştirmektir.
Türkçe dersinde üç temel amaç vardır. Bunlar; okuma- anlama- anlatma becerilerinin geliştirilmesidir. Bu amaçlar dahilinde de okuma metinleri üzerine çalışmalar yapılır. Bir okuma metniyle bu amaçların hepsi uygulanabilir. Bir metinde okuma çalışması yapılırken; örnek okuma, sesli okuma, sessiz okuma çalışması yapılabilir. Öğrenci öğretmenin örnek okuması sayesinde metni nasıl okuması gerektiğini öğrenir. Ses tonunu ayarlamanın noktalama işaretleri ile olduğunu anlar. Anlamını bilmediği kelimeleri öğrenir. Yine bir okuma metni sayesinde anlama becerisi gelişir. Çocuk okuduğunu anlayıp, anlayamadığını fark eder. Kimi çocuk bir metni bir okumada anlarken kimisi 3-4 kez okumada anlar. Anlatım ise okuyup anlaşılan bir metin sözlü ya da yazılı olarak ifade edilir. Tüm bu çalışmalar sürekli yapıldığında çocuğun okuma- anlama- anlatım becerisi gelişmiş olur.
İkinci anlatım şekli de yazılı anlatımdır. Yazılı anlatımda da duygu, düşünce ve isteklerimizi yazarak anlatırız. Bu tür anlatımda daha çok düşünme imkanımız vardır. Fakat yazılı anlatım sözlü anlatım kadar kolay değildir. Düşünceleri yazıya beceriyle dökmek marifet ister, bilgi ister. Zaten yazarlar ve şairleri farklı kılan da budur. Herkesten farklı olarak düşüncelerini ifade ederler.
Yazılı anlatımda düşüncelerimizi daha düzenli aktarabiliriz. Anlatım becerisini alışkanlık haline getirmek için öğretmen; “Öğrencilerin, gördükleri, duydukları, yaşadıkları, hissettiklerini anlatmasını ister. Yalnız bunu yaparken öğretmenin yaklaşımı çok önemlidir.
Çocukların sınav kağıtlarına kompozisyon konusu verip 10- 14 yaş arası çocukların becerisini aşan bilgiler istemek çocuğu yazılı anlatıma karşı önyargılı olmasını sağlar. Bu sistem iyi kurulmalıdır. Küçük küçük ödevlerle çocuk yazılı anlatıma alıştırılmalıdır.
“Öğretmenler çocukları okudukları, gördükleri ve gezdikleri şeyler hakkında sınıfta kısa özetler yapmaya teşvik etmelidirler Bu sayede öğrencinin hem anlatımı gelişir hem de toplum arasında konuşabilmekten kaynaklı kendinde güven duygusu da gelişmiş olur.
Kaynakça:
(Gövsa,1998:157).
Yazar:Serpil Altunyay