Dil, insanların düşündüklerini ve duyduklarını birbirine bildirmek için sözcüklerle ve işaretlerle yaptıkları anlaşma aracı olarak ifade edilebilir. (TDK, 1998:586)
Dil, en genel tanımı itibariyle, “İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabii bir vasıta, kendine mahsus kuralları olan ancak bu kurallar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış gizli antlaşmalar sistemi, seslerden örülmüş içtimai bir müessesedir.(Ergin, 1998:3)
Dilimizi kullanabildiğimiz ölçüde düşünebiliriz. Beynimiz ancak temsil edilen nesneleri karşılayabildiği oranda insanı yönlendirir. Bu yüzden dilimiz duygularımızın, düşüncelerimizin hem beynimizde canlanmasını sağlayan hem de oluşan ve düzenlenen bu duygu ve düşüncelerin tekrar dışa vurumunu sağlayan bir vasıtadır. Yani beyin ile dış dünya, dış dünya ile beyin arasında dil bir köprü vazifesi görür.
İnsanın dil gelişimi düzenli bir şekilde oluşur ve ilerler. “Tüm kültürlerdeki çocukların hemen hepsi, ilk sözcüklerini ortalama olarak 12- 18 ay dolaylarında söylerler.” ( Yavuzer, 2002:43) Önce bilinçsiz çıkan bir ses zamanla artar ve ses topluluklarına dönüşür. Ses toplulukları bir sözcüğe dönüştüğünde ise beden ve zihin gelişimi dahilinde ilerleyerek anlamlı cümleler kurma boyutuna kadar gelir.Çocuk ortaokul 1. Sınıfa geldiğinde yetişkin seviyesinde kelime hazinesine sahip olur. Çocuk anlama ve anlatıma dair bütün faaliyetleri yapabilecek konuma gelmiştir.Dil gelişiminde de aile çok önemlidir. Özellikle annenin karnındaki bebeği ile konuşmaya başlaması, ona müzik dinletmesinin yararları bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bebek dünyaya geldiği andan itibaren onunla konuşmak gerekir. Bebek bu konuşmaları anlamlandırmasa bile ağız ve dil hareketlerinin farkına varır. Bebekleri ile doğum öncesinden itibaren konuşmaya başlayan ailelerin bebekleri aynı zaman diliminde doğmuş diğer bebeklere oranla daha önce konuşmaya başlar. Özellikle bebeğin gözleriyle annenin dil hareketlerini takip ettiği ve bunu taklite gittiği gözlemlenir.
Çocuk konuşma yetisine eriştiği takdirde bile ailenin kültür düzeyi önemlidir. Çünkü çocuğun dünyaya geldiği anda içerisinde bulunduğu ilk topluluk ailesidir. Aile içerisindeki konuşmalar ve çocuğun duymaya başladığı sözcükler, ona dünyayı ailesinin penceresinden görmesine ortam hazırlar. Ailenin kendi içerisinde ve çocukla yaptığı konuşmaların dikkatle seçilmiş sözcükler olması önemidir. Çocuk okul çevresine girdiği zaman, okul çocuğun dil gelişiminde yeni bir süreç başlatır.
Yazar:Serpil Altunyay