Resim çizmeyi en çok sevenler kuşkusuz ki çocuklardır. Çocuklar kendi masum, renkli ve hayat dolu dünyalarında bir çok resim çizerler. Bu resimlerden bazıları etrafta gördüğü, ilgisini çeken nesnelerin resimleri, bazıları doğa resimleri, bazıları ise aile resimleridir. Çocuk resmi, karalama resim deyip geçmemeli, çünkü; çocuğun çizdiği aile resimleri aslında bize çok şey anlatmaktadır. Bazen çocuk, sözel olarak anlatamayacağı şeyleri resimleri, çizgileri, renkleri ile ifade eder. Danışmanlık adına konuşacak olursak, konuşmak istemeyen bir çocuktan, daha kolay bilgi almak resimler aracılığı ile yapılmaktadır. Peki, çocuğun her resmi, her çizgisi derin anlamlar mı ifade eder? Ya da çocuğun resmine bakınca hemen her bilgiyi (aile yaşantısını, çocuğun aileye karşı tutumunu, ilgilerini…) doğru olarak alabilir miyiz? Elbette ki hayır. Bu yüzden çocuğu önce tanımalıyız, çocukla uygun bir sohbet ortamı oluşturmalıyız, çocuğun ailesini tanımaya çalışmalıyız. Eğer bunları yapamıyorsak, çizdiği resim hakkında çocuğa sorular sormalıyız, böylece elimizdeki veriler daha da netleşecektir.
Öncelikle çizilen resmi, kağıttaki boyutuna göre yani büyüklük, küçüklük oranına göre değerlendirmeliyiz. Örneğin; resim A4 kağıdına çizilmişse ve çocuk kağıdın ufacık bir kısmını kullanarak resmi ufak çizmiş ve kağıdın geri kalanı boşsa, çocuk içine kapanık, güvensiz, çekingen ya da öz güveni eksik olabilir şeklinde düşünebiliriz. Tabi ki çocuğu hemen öz güveni eksik ya da içine kapanık diye etiketlemek çok yanlıştır. Önce çocuğa soru sorup daha net bir cevap elde edebiliriz. Peki ya resim gereğinden fazla büyük ve sayfanın ortasında kocaman bir yer kaplamışsa? İşte bu tarz resimler ise, hiperaktif, saldırgan, iç kontrolü zayıf çocuklar tarafından çizilmektedir. Bu çocuklar genellikle, sayfanın tümünü kontrolsüz biçimde kullanırlar.
Aynı şekilde çizgiler silik şekilde yani resim bastırılmadan çizilmişse çocukta öz güven eksikliği işareti olabilir. Çizgiler çok bastırılarak çizilmişse yine iç kontrolü zayıf, saldırgan çocuklar tarafından çizilmiştir diyebiliriz. Eğer çocuk resim yapmak için sayfanın sağ üst köşesini kullanmışsa gelecek kaygısı yaşıyor şeklinde düşünebiliriz. Resim için sayfanın sol üst yanı kullanılmışsa geçmiş ile ilgili kaygıları var diyebiliriz.
Resim değerlendirmeye çizgiler açısından bakarsak, büyük baş, burun, ağız gibi organların çizimi bize farklı bilgiler verir. Örneğin; başın büyük çizilmesi çocuğun başarılı biri olmak için istek duyduğunu gösterir. Tam tersi kafa küçük çizilmişse eğer, yetenek, başarı, zihinsel anlamda kendini yetersiz hisseden çocuklar tarafından çizilmektedir. Ağız ise genelde, dil, konuşma problem olan çocuklar tarafından çizilmektedir. Göz bebeği olmadan çizilen göz resimleri, ifadesiz göz resimleri ise çocukta görme güçlüğü olduğunu ifade eder ve bu durumun aile tarafından araştırılması gerekir. Bunun yanı sıra solunum güçlüğü olan çocuklar da burun çizgilerini vurgulu ya da büyük çizmektedirler. Aynı şekilde işitme zorluğu olan çocuklar tarafından da büyük kulaklar çizilmektedir. Çocuk kendini değilde başkasını çizmiş ve o kişinin kulaklarını büyük çizmişse, resimdeki kişinin onu dinlemesini, isteklerini duymasını istiyordur.
Resimde eksik bırakılan kollar ve bacaklar çocuktaki güvensizliği, çevreye uymadaki zorluğu ifade etmektedir. Ayaklar ve burun eksik çizilmişse, çocuğun güçsüzlüğünü, güvensiz ve yardıma muhtaç hissettiğini ifade eder. Dişlerin çizilmemesi aşırı saldırganlığı temsil etmektedir. Ağız çizilmemiş ise, çocuk iletişimde zorlanıyor olabilir. Konuşma güçlüğü, tam net konuşamama olabilir.
Resmin geneline bakacak olursak, çocuk bazen kıskandığı kişi ile arasına başka bir nesne çizebilir. Örneğin; kardeşini kıskanıyorsa evin bir tarafına kendini, diğer tarafına da kardeşini çizer ya da annesini, babasını ve kendini bir yere çizip kardeşini onlardan ayrı bir yere çizebilir. Aynı şekilde anne veya baba ile arasına başka nesne çizerse yada kendinden uzakta çizerse, uzakta çizdiği kişiden yakınlık görmüyor, o kişilerin duygusal olarak ona uzak olduğunu düşünüyor olabilir. Çizilen evin bacasında duman mevcutsa, o evde hayat vardır ve ev halkının mutlu olduğunu ifade etmektedir. Evin etrafında çitler varsa, perdeler kapalı çizilmişse ve kapının tokmağı-kolu yoksa içine kapanıklığın, sosyalleşmemiş olmanın göstergesi olabilir. Evin yanına yol çizilmişse yani, ev şehir merkezinde ise sosyal bir çocuk tarafından çizilmiştir diyebiliriz.
7-9 yaş arası çocukların resimleri daha anlaşılır, daha belirgin, daha ayrıntılı olmaktadır. 1-4 yaş arası çocukların ise karalama yapması normaldir. 9-12 yaş arası ise resimler oldukça gerçekçi, ayrıntılıdır, çocuk kız erkek arasındaki farkları çizebilir. Genelde 4-5 yaşlarında renkleri amaca uygun kullanmayı, ara ve ana renkleri öğrenirler. Çocuklar mutlu bir resim çiziyorsa resimde sarı renk hakimdir diyebiliriz. Eğer üzüntü hakimse kahverengi kullanımı ağırlıktadır. Bunun yanı sıra çocuğun sevdiği rengi de resminde kullanacağı göz ardı edilmemelidir. Yani, çocuk sarı kullanıyorsa direk mutludur, yada resim mutluluğu yansıtıyordur diyemeyiz. Çocuk en sevdiği renk olduğu için sarıyı kullanmış olabilir.
Resim yorumlarken kesin konuşulmamalıdır. Çünkü, her çocuk biriciktir ve her birinin özellikleri, gelişim evreleri, ilgileri, hayal dünyaları farklıdır. Mutlaka resim hakkında çocuktan sohbet havasında bilgi alınmalıdır. Direk bilgiler bunu ifade ediyor diyerek çocukta etiketleme yapılmamalıdır.
Kaynakça:
Haluk Yavuzer- Resimleriyle Çocuk
Yazar:Nur Altn