Öfke, hayal kırıklığı, yorgunluk, endişe, ilgi ihtiyacı… 2 – 4 yaş arasındaki küçük çocuklar genellikle kendilerini aşan duygulara ağlayıp tepinerek, oyuncaklarını fırlatıp atarak, krizlerle tepki gösterirler. Aslında, çocuklar kendilerini ifade etmeye çalışsalar da, doğru bir şekilde ifade edebilecek yeterince sözcüğe sahip değillerdir. Sonunda, bazen küçük gerilimler uzun süren krizlere dönüşebilir.
Dışarı çıkmadan önce montunu giydirdiğinizde, ikinci bir çikolatayı yememesinde ısrar ettiğinizde, oyuncak mağazasında kırmızı itfaiye kamyonunu almasına izin vermediğinizde, istediğini yapamadığında, çocuğun attığı çığlıklar, tüm anne babaların ne yapacaklarını şaşırdıkları bir sorundur. Hangi durumlarda nasıl tepki verileceği, sınırların nasıl belirleneceği, çocuğa duygularını yönetmesinin nasıl öğretileceği, sosyal kurallara nasıl uyum sağlayacağı önemli konulardır. Çözüm biçimleri ise çocuğun gelecekte oluşacak kişiliğini etkiler.
Genellikle, krizlerin altında bir rahatsızlık, ihtiyaç ya da ilgi isteği gibi başka şeyler gizlidir. Her gözyaşı bir mesaj taşır. Ağlamalarını yorumlamayı öğrenirseniz çocuğunuza gereken desteği sağlayabilir ya da ne yapabileceğinize karar verebilirsiniz. İlk neden, kendini aşan, açlık, hastalık, çaresizlik, hayal kırıklığı, öfke veya korku olabilir. İkinci neden, önceki bir krizde istediğini yaptırmış olmasının deneyimini kullanması olabilir. Üçüncüsü ise, kendini itilmiş, yalnız bırakılmış hissetmesi ve ilgi çekmek istemesi ya da tüm ilginin kendi üzerinde olması alışkanlığı olabilir.
Krizler Sırasında Yapabilecekleriniz:
– Çocuğunuz mutsuzluğunu bir krizle mi gösteriyor? Öncelikle sabırlı olmaya çalışın ve bu hoş olmayan anı olumlu bir deneyim haline getirmeye gayret edin. Sakince konuşmanız, onun da sakinleşmesine yardımcı olabilir. Ama, siz durumu gerekçelendirmeye çalışırken o sizi dinleyemiyorsa hemen başarılı olamayabilirsiniz. Bıkmadan denemeyi sürdürün.
– Kendine zarar verebileceği bir durum yoksa, sertlikle müdahale etmekten kesinlikle kaçının.
– Karşılıklı bağırışmamaya dikkat edin. Bu onun daha fazla gerilmesine yol açacaktır. Eğer mümkünse, üçüncü bir kişiyi devreye sokun.
– Krizle bir şeyi elde etmeyi amaçlıyorsa boyun eğmeyin: İstediğini elde etmenin yolu krizler olmamalı ve bu bir alışkanlığa dönüşmemeli.
– Kriz bittiğinde onunla konuşun ve olup bitenleri birlikte yorumlamaya çalışın. Duygularına ortak olmanız ve neden bu şekilde davrandığını anlamanız önemlidir. Kendini ifade etmesi için ona resim yapmak gibi eğlendirici alternatifler de sunabilirsiniz.
– Kamusal alanda olsanız bile, onu suçlamayın, herkesin önünde azarlamayın, küçük düşürecek davranışlarda bulunmayın.
Krizler Öngörülebilir mi ?
Çocuğunuzun kriz geçirmesini engellemeye pek imkan bulunmasa da, sıklığını ve şiddetini azaltmak mümkündür. Yemek ya da uyku saatlerine özen gösterilmeli, gezinti, spor, eğlence veya alışveriş bu saatlere denk getirilmemelidir. Sıkıcı olabilecek yerlere gitmek zorunda kalındığında, oyuncaklarını da götürmek unutulmamalıdır. Dışarı çıkmadan önce, dışarıda neler yapacağınızı açıklamak ve onaylatmak da iyi bir yöntemdir. Eğer bir krizin yaklaştığını hissediyorsanız, birlikte oyun oynayabilir veya kendini önemli göreceği bir görev verebilirsiniz.
Çocuğunuz büyüdükçe, krizler seyrekleşmelidir. Eğer, krizler aynı sıklıkta sürüyor ve şiddetleniyorsa, çocuk uzun süre sakinleşemiyorsa, altta yatan bir sağlık sorunu bulunup bulunmadığını tespit edecek bir hekime danışmanızda yarar vardır.
Kaynakça:
-Didier Pleux, Jean-Baptiste Magne, “Petits caprices et grosses colères: Gérer les crises de son enfant”, PsychoEnfant Caleïdo Editions, Groupe Eyrolles, Paris.
-Laurence Pernoud, “J’élève mon enfant: Les réponses d’aujourd’hui aux questions de toujours”, Horay, 2015.
Yazar:Oben Güney Saraçoğlu