Bir çocuğun yakını öldüğünde bundan mutlaka etkilenir. Ama bu durumu tam anlamlandıramaz. Özellikle yaşı küçük ise ölümü anlamakta zorlanır. Böyle durumlarda çocuğun kendini güvende hissettiği ailenin bir üyesi sevgi ve şefkatini esirgememelidir.
Ölüm acısının üstesinden gelmek çok güçtür. Çocuklar ölümü anlamlandıramadığı için duygularını da dile getiremezler. Bu yüzden hiçbir şey olmamış davranabilir. Ama çok küçük çocuklar yas duygusu yaşarlar.6 yaşından küçük çocuklar ölümü geçici bir durum zanneder. Ölünün geleceğine inanırlar. Çünkü masallarda ve çizgi filmlerde ölenler tekrar canlanır. Zaten bu yaş grubu yakınlarının ölebileceğine inanmazlar.
Çocuklar sevdikleri biri ölünce, çeşitli şekillerde yas tutarlar:
Şoka girerler, öfke nöbetleri geçirirler, üzülürler, suçluluk ve korku duyguları hissederler. Çocuğun anne, baba ya da kardeşi öldüğünde büyük bir şok yaşayabilecekleri gibi hiçbir şey olmamış gibi de davranabilirler. Ailenin diğer üyeleri de kendileri acılarını yaşarken çocukları ihmal edebilir. Bu durum çocuğu daha da çıkmaza sürükler. Çocuğun anne ya da babası ölürse çocukta oluşan en belirgin duygu endişedir. Kendisinin ne olacağını, ona kimin bakacağını düşünür. Annesi öldü ise babasının da ölmesinden korkar ya da tam tersi babası öldüğünde annesinin de öleceğini zanneder ve daha da endişelenir.
Çocuk çok güvendiği birini kaybederse güven duygusunu da kaybeder. Öfkelenir, kızar, saldırganlaşır. Özellikle en yakınlarına öfkeli davranırlar. Bebeksi davranışlar sergilerken parmaklarını emer, kekeler, gece altını ıslatabilir.
Bu tepkiler genellikle geçicidir.
Küçük çocuklar aile üyelerinden birine kızmazsa ve o kişi öldü ise kendileri yüzünden öldüğünü düşünürler. Suçluluk duyarlar.
Çocuk ölüm olayının gerçekleşmesinden 6 ay sonuna kadar tepkiler vermesi normaldir. 6 aydan sonra normalleşmeye başlar. Çocuğun hiç tepki vermemesi anormaldir. Eğer çocuk bu süreçte var olan tepkileri azalmamışsa ya da hiç tepki vermiyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alınmalıdır.
Ölüm Çocuğa Nasıl Söylenmeli?
Ölen kişinin ardından çocuklara bu durumu anlatmak geride kalanlar için çok zordur. Çocuktur anlamaz mantığı da çok yanlıştır. Çocuğa mantıklı bir şekilde ölüm anlatılabilir. Küçük çocuklara ölen kişinin uzun bir yolculuğa çıktığı, ama bu yolculuk bilinen yolculuklardan olmadığı söylenir. Daha büyük bir çocuğa ölüm anlatılacaksa başka canlı türlerinin ölümü ile açıklanabilir.
Ölümle baş etmek zordur ama eğer evde küçük bir çocuk varsa yetişkinlerin daha kısa sürede kendilerini toparlamaları lazım. Günlük yaşama en kısa sürede dönülmelidir. Çocuğa sabırlı davranılmalı, sorularına mantıklı cevaplar verilmelidir. Hayatın devam ettiği, eskisi gibi okula gideceği, oyunlar oynayacağı söylenmelidir.Çocuklara baskı uygulanmamalı, ağlamasına, üzülmesine fırsat verilmeli, sevgi ve şefkatle davranılmalıdır.
Yazar:Serpil Altunyay