Üniforma, her ne kadar resmi bir anlam taşısa ya da bu yönde bir algı oluştursa da, resmi olmayan alanlarda da kullanılan standart kıyafetlerin genel ismidir. Okul üniformaları, özel güvenlik görevlilerinin giydiği üniformalar, askeri üniformalar gibi pek çok çeşitte günlük hayatta karşımıza çıkabilen bu özel kıyafetler, amaca uygun şekilde tasarlanır ve üretilir. Örneğin, savaşmak için araziye çıkan bir askerin giyeceği üniforma ile, tabldot yemek üretimi yapan gıda firmasında çalışan gıda mühendisinin giyeceği üniformalar farklı özellikte ve tipte olacaktır.
Mesleğe ya da kullanım alanına göre farklılık gösteren üniformalar, kendi içlerinde ise aynı olmak zorundadır. Yani, bir lisenin okul üniformaları, her öğrencinin aynı kıyafeti giyeceği şekilde tasarlanmaktadır. Ya da bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin tümü, aynı tip ve renk üniforma giymektedirler. Bu içsel aynılığın ise, çeşitli nedenleri bulunmaktadır.
Aynı iş yerinde çalışan ve aynı mesleği icra eden çalışanların, tek düze kıyafet giymelerinin asıl nedeni, disiplin ve buna bağlı durumların sağlanmasına yöneliktir. Öncelikle, bir diğer çalışan ile aynı kıyafeti giyen çalışanın kafasında, adalet fikri oluşmaktadır. Eğer kıyafetler farklı olsaydı, bu sefer daha pahalı ya da daha kaliteli kıyafet giyen çalışan, psikolojik olarak diğer çalışandan daha çok öne çıkacaktı. Kalite ve kıyafet bedeli aynı olsa dahi, farklı renkte giyilen giysiler bile, zihindeki adalet duygusuna ket vurmaya yetecekti. Bu durum da, iç dinamikler açısından tehlike yaratacak ve disiplinel durumlar sekteye uğrayacaktı.
Bir başka sebep ise, çalışanların düzey olarak birbirlerinden ayrılmasını sağlamaya yönelik amaçla giyilen üniformalardır. Yani, 1. kademe çalışan beyaz giyiyorken, bir üst amirinin de beyaz giymesi, aralarındaki farkı göstermeye yetmeyeceği için, bu tür durumlarda kıdem bazlı üniforma giyme koşulları ortaya çıkabilmektedir. Ancak, tıpkı silahlı kuvvetlerde olduğu gibi, üniforma temelde tip ve renk olarak değişmese de, üzerindeki herhangi bir yerde bulunan işaretler aracılığı ile kıdem ve pozisyon farkı gösterilebilmektedir. Bu durumlar da, yine disiplinin sağlanması adına yapılan düzenlemeleri akla getirmektedir.
Bir diğer sebep ise, çalışanların tek bir vücut halinde ve birbirlerinden farksız olduklarını hissettirerek üniforma giydirme amacıdır. Bu şekilde, bir çalışanın diğer çalışandan üstün olmadığı hissettirilirken, aynı zamanda birbirlerini koruyup kollama duygusu da algılatılmaktadır. Ek olarak, bir çalışanın olmadığı durumlarda, bir başka çalışan ile o pozisyonun aynı şekilde doldurulabileceği hissiyatı da ortaya konmaktadır. Ki bu durum, disiplin dinamiklerinden önemli bir noktayı teşkil etmektedir. Hiç bir çalışan, kendisini gereğinden fazla önemli görmeyecek, yerinin doldurulabilir olduğunu ve gerekirse kendisinin de başka bir çalışanın yerini doldurabileceğini bilecektır. Bu sayede, verim artmakta iken, hem çalışan hem de kurum adına ciddiyet sağlanacaktır.
Tüm bunların yanı sıra, tıpkı spor kulüplerinin takımları gibi, aynı üniformanın giyilmesi, kişilere birlik ve beraberlik duygusunu da kazandıracaktır.
Üniforma giymenin en insancıl noktası ise, herkesin aynı ya da benzer üniformalar giymesi ile, çalışanlar kendilerini çalıştıkları kuruma ait hissetmektedirler. Böylece, aidiyet ve sahiplenme duyguları gelişecektir. Bu da, yine ciddiyet ve disiplin noktasında oldukça etkili bir durumu oluşturacaktır.
Kaynakça:
http://aileportal.com/okullarda-uniformalarin-avantajlari-ve-dezavantajlari-nelerdir.html
Yazar:Baran Akçok