Federal Bureau of Investigation ya da kısaca ”FBI”, Kuzey Amerika kıtası ülkelerinden biri olan Amerika Birleşik Devletleri’nin bir istihbarat ve de güvenlik servisidir. Bu kurum dünya üzerinde neredeyse herkes tarafından bilinen tek bir istihbarat ve de güvenlik servisidir. Bunu sağlayan en büyük organsa şüphesiz, Birleşik Devletler’in en büyük silahlarından olan sinema sektörüdür. Küreselleşen dünyada sinemanın da küreselleşmesi, söz konusu kurumu da adeta küresel bir figür haline getirmiştir. Bilindiği üzere Amerika Birleşik Devletleri federalizmin beşiği olarak kabul edilir. Başka bir ifade ile, söz konusu ülke, aslında birçok ülkenin tek bir çatı altında toplanması sonucu bir araya gelmiştir. O yüzden de adından da anlaşılacağı gibi Birleşik Devletler, sahip olduğu federal anayasa uyarınca bir federe devletler topluluğudur. Bu anlamda her federe devletin ki günümüzde 50 adet, federe devlet vardır, kendi iç hukuku ile alakalı mevzuatları bulunur. Bu mevzuatlar arasında eyaletler çatısı altında yer alan kolluk hizmetleri de vardır. Her eyalet, federal anayasa çerçevesinde kendisine öngörülen sınırlar dahilinde soruşturma ve de kovuşturma yetkisini haizidir. Ancak kimi durumlarda federal bir yapıya sahip olması nedeniyle, söz konusu soruşturma ve/veya kovuşturmanın FBI çatısında yürütülmesi bizzat anayasa tarafından öngörülmüş olabilir.
Böyle bir durumda FBI çalışması başlar. Ancak bu eyalet çatısı altında yürütülen çalışmaların sonlandırıldığı anlamına gelmez. Söz konusu iki kurum ki, burada FBI çatı kurumdur, ortak bir çalışma yürütebilir. Bu uygulamada en sık rastlanılan durum olarak kabul edilir. Kimi vakalarda ise, sadece ama sadece eyalet kurumu da yetkili kılınmış olabilir. Bu durumda FBI harekete geçmez ve de sadece eyalet kurumu çalışmayı yürütür.
FBI’ın yetki alanında olan bir durumun var olabilmesi için yasalarca öngörülmüş 200’den fazla suç kategorisine dahil olan bir vakanın cereyan etmiş olması gerekir. Bu genel olarak devletlin milli güvenliğini tehlike altında sokan suçlarda söz konusu olur. FBI, domestik bazlı bir kurumdur. Yani başka bir ifade ile, küresel ya da uluslararası duruma dönüşmüş suçlarda yetki sahibi değildir. FBI’ın yetkisi sadece Amerika Birleşik Devletleri sınırları içinde geçerlidir. Uluslararası bir durum söz konusu olduğu vakit, bu durumda CIA devreye girer. CIA, Amerika Birleşik Devletleri’nin uluslararası güvenlik ve de istihbarat örgütüdür.
FBI, bu statüye 26 Temmuz 1908 tarihinde geçmiştir. Aslında bu tarih öncesinde de var olan bir kurum olan FBI, ”BOI” olarak bilinmekte idi. Bu isim değişikliği ile beraber daha da modern bir hale gelen FBI, ”Fidelity (İnanç), Bravery (Cesaret), Integrity (Birliktelik)” mottosu ile hareket eder. Yıllık bütçesi 8,3 milyar Amerikan doları olan FBI, yaklaşık olarak 36 bin kişiye istihdam sağlamaktadır. Merkezi Washington D.C.’de bulunan bu kurum, her yıl binlerce kişinin etkisiz hale getirilerek Amerikan iç refahının korunmasında çok önemli bir rol oynar.
Yazar:Emir Karasu