Hayvanlar alemi çok geniş ve çok dallanan bir alemdir. Hayvan denilince günlük hayatımızda karşımıza çıkan kedi köpekten tutun yağmur ormanlarında yaşamlarını sürdüren vahşi hayvanlara kadar çok farklı hayvanlar gözümüzde canlanmaktadır. Evcil olarak beslediğimiz hayvanların ise hayatımızda yeri apayrıdır. Bir kedi, köpek ya da balık besliyor olabilirsiniz. Onlar ailemizin birer parçası haline gelirler. O hayvanlar kimilerimizin kardeşi kimilerimizin çocuğu gibi gördüğü duruma girerler. Toplum tarafından bazı hayvanlara zeki bazılarına aptal denilmektedir. Ama bilim insanları dünyanın en zeki hayvanlarını farklı kıstaslara göre sıralamayı başarmıştır. Kimi avına yaklaşma şekliyle zekasını gösterirken kimi de kendi türü içerisindeki ilişkisiyle bu zekayı gösterir. Peki hayvanlar alemi gibi büyük bir topluluğun bilinen en zeki hayvanlarının neler olduğunu öğrenmek istemez misiniz? İşte karşınızda zeki denilince ilk akla gelen 10 hayvan!
10. Atlayan Örümcek Portia Labiata
Bu tür örümceklerin Portia cinsi örümceklerin bir üyesidir ve kesinlikle bu listedeki en küçük canlıdır. Beyaz Menden Portası olarak da bilinen bu örümcekler Afrika, Asya ve Avustralya’daki araziler ve ormanlarda yaşarlar. Laboratuvar testlerine göre bu örümceklerin öğrenme kabiliyeti olarak dünyanın en zeki böcekleri olduğu gösterilmiştir. Bu testlerde uygulanan çok sayıda problem çözme görevinde şaşırtıcı derecede iyi performans gösterirler. Temel becerilerinden biri diğer örümcekleri cezbetmektir. Ve bu sayede yiyebileceği gıda miktarını arttırır. Köşeye sıkışmış bir böcek ya da ufak bir canlının taklidini çok iyi yapabilmektedirler. Diğer örümcekler daha önce bu tip örümcekle karşılaştıysa, başarıyı elde etmek için hangi nasıl davranması gerektiğini hatırlayacaktır. Atlayan örümceklerin gözleri son derece iyi görmektedir ve bu özellik onlara inanılmaz içgüdüsel davranış özelliği de kazandırmıştır. Atlayan örümcekler av için planlı bir deneme yanılma yaklaşımını hesap ediyor ve güçlü bir bilişsel temele bu fikirlerini oturtuyor. Yırtıcı av gelip giderken, örümcek oturup saatlerce bekleyebilir ve mükemmel bir anı yakaladığı anda avını tam anlamıyla ağına düşürebilir. . Bu örümcekler aynı zamanda belirli nesneleri belirleyerek ve diğerleri üzerinde av yapmak suretiyle avlarını kendi ağına çekebilir. Bu şekilde ağlarına düşürdüğü diğer böcekleri ise av ararken av yapabilmektedir.
9. Sıçanlar
Dünyada yüzlerce fare türü vardır. Test edilmesinin göreceli kolaylığı sayesinde üzerlerinde farklı bir çok deney uygulanan bu hayvanların zekası son derece iyidir. Çok sayıdaki ünlü ve etkili fizyolojik araştırmalar için araştırma ve test konuları olan sıçanların fizyolojisinin insanlara benzerliği nedeniyle son derece önemli hayvanlardır. Tüm sıçanlar yeni davranışları ve bir işin püf noktalarını çok kolay öğrenirler. Sıçanların koku ve duyma duyuları son derece gelişmiştir. Tarihi dönemlerde sıçanlar kara mayınlarını ve bombaları burunları ve kulaklarıyla kolayca tespit edebildiğinden savaş zamanlarında çok fazla kullanılmışlardır. Son araştırma ve teknolojiler sıçanların tüberküloz bulaşmış insanların balgam numunelerini bile koklayıp hastalık teşhisi koyabileceklerini göstermektedir. Öte yandan bu hayvanlar inanılmaz derecede labaratuarı çözebilirler. Sıçanlar topluluk halinde yaşayan yaratıklardır ve pişmanlık, heyecan, kayıp ve stres gibi belirtileri insanlara benzer olarak gösterirler. İnsanlar kadar çok benzer rüyalar görürler. Unutmayın, sıçanlar zeki ve dost canlısıdır, bu yüzden onlardan korkmayın. Kendilerini bu kadar andıktan sonra haklarında biraz eğlenceli video bence çok iyi gider.
8. Kuzgun ve Karga
Kargaların zeki olduğu toplumumuz tarafından bilinen bir durum. Aslında söylenilenin aksine kuş beyinli olmak neredeyse çok zeki olmakla eş anlamlı sayılabilir. Kuzgun ve kargayı birlikte bir madde haline getirdik çünkü aynı ailenin üyeleri. Bu aile tüm kuşların en akıllısı olarak kabul edilir. Kargalar üzerinde yapılan bir çalışmada kuşlar arası istihbarat teşkilatı gibi çalıştıkları sonucunu ortaya koymuştur. Yapılan testlere göre kargalar hayvanlar için özel IQ testinde çok yüksek bir skor almışlardır. Kargalar ve kuzgunlar karmaşık şekilleri sayabilir, ayırt edebilir ve gözlemsel öğrenme görevlerini yerine getirebilirler. İsrail’deki vahşi kapüşonlu kargaların ekmek kırıntılarını balık yemi olarak kullanarak asıl yakalamak istedikleri balıkların yüzeye çıkmasını bu sayede onları avlamayı öğrendiklerini bilinmektedir. Yeni Kaledonya Kargası, olarak bilinen bir türü ise her gün yiyecek arayışında araç gereç kullanma yeteneğinden dolayı yoğun bir şekilde incelenmiştir. Bu kargalar, yapraklardan ve çimen saplarından yaptıkları bıçakları hayatlarını kolaylaştırmak için kullanırlar. Ayrıca, çeşitli yiyecek maddeleri üretmek için dalları ve çim saplarını yumuşatma ve bükme yöntemlerini kullanırlar. Kuzgunlar da kargalara benzer, ancak daha büyüktür. Her iki türün renkleri siyahtır ve başlıca farkları sesleridir. Kuzgunlar, kargalarla aynı davranışların pek çoğunu yerine getirirler, ancak fındık, istiridye, midye ve kabukları karayoluna bırakma, onları kırmak için bir araba beklemek ve ardından kırılanları toplama yetenekleri ile birbirlerinden ayrılırlar.
7. Koyun Çoban Köpeği
Zeki hayvanları sıraladığımızda köpeklere yer vermemek olmazdı tabii ki. Özellikle yetenek yarışmalarında sergiledikleri üstün başarılardan sonra koyun çoban köpeklerinin hem dünyada hem de ülkemizde popülerliği arttı. Koyun çoban köpekleri en akıllı köpek cinsi olarak kabul edilir. Kırsalda genellikle zamanlarını koyun sürülerek geçirirler ve pek çok hayvancılıkla uğraşırlar. Fakat aynı zamanda mükemmel bir evcil hayvandırlar. Fiziksel egzersiz ve çeşitli zihinsel uyarılma şekilleri ile bu köpekler öğrenmenin en hızlı gerçekleştiği köpek cinsidir. Cins İskoç, ve İngiliz sınırından köken alır ve bu köpekler tanındıktan sonra tarım endüstrisi üzerinde kullanılmaya başlandı. Öyle ki artık koyunların başına insan dikmeden sadece bu hayvanlarla işleri götürmeye başladı insanlar. Koyun çoban köpekleri diğer tüm ırklardan daha iyi köpek sporlarına hâkimdir. Yüksek atlama, sinek topu hayvan sporlarında hep üstünlük sağlarlar ve hatta köpek dans yarışmalarında birinci sırayı alabilirler. İnanılmaz bir koku duyusu vardır ve yaygın olarak büyük izleme köpeği olarak kabul edilirler. Uyuşturucu köpekleri veya arama kurtarma eğitimi alabilirler. Bu köpek açıkça, bunları rutin olarak bir insana öğretseniz yapamayacak çok şeyi başarabilecek zeka ve beceri seviyesine sahiptir.
6. Dev Kuzey Pasifik Ahtapotu
Bu ahtapot okyanusun derinliklerinde yaşayan kafka popül ailesine ve mollusk sınıfına aittir. Her iki kel kafalı türün inanılmaz entelektüel yeteneği olduğu bilinmektedir. Ahtapot en akıllı omurgasız canlı olarak kabul edilir. Deney koşullarında, bu hayvanlar hem kısa hem de uzun vadeli hafızaya sahipler. İnanılmaz gözlemsel öğrenme ve problem çözme yeteneğine sahiptirler. Ahtapotlar sinir sistemine sahiptir, denilebilir aslında ancak beyinlerinde sadece bir bölüm bulunur. Bir ahtapot nöronunun yaklaşık üçte ikisi kordonlarında ve kollarında bulunur. Silah olarak kullandıkları kollarında olağanüstü büyük bir özerkliği mevcuttur. Ahtapotlar taklit ve kamuflaj konularında ustadırlar. Profesyonel kaçış sanatçılarıdır ve sık sık yengeç kullanan teknelerin gövdesinde bulunurlar ve bu sayede avlanarak beslenirler. Bu hayvanlar inanılmaz keskin görme, dokunma duyularına sahiptir, ve çok hızlıdır. Hayvanat bahçelerinde görme ihtimalimiz çok düşüktür. Çünkü ahtapot, geçmiş zamanlarda dev bir akvaryumda bir valf çevirerek ve yüzlerce galon suyun tankı taşmasına izin vererek akvaryumdan kaçmayı başarmıştır.
5. Gri Afrika Papağanı
Gri Afrika papağanı Batı ve Orta Afrika Kıtalarındaki yağmur ormanlarında bulunan bir papağan türüdür. Papağanlar uzun süredir insan konuşmasını taklit edebileceklerini hepimiz biliyoruzdur, ancak gri Afrika papağanları sözcükleri anlamlarıyla ilişkilendirebilir ve küçük cümleler oluşturabilirler. Bu kuşlar şarkı ve beden dili aracılığıyla birbirleriyle iletişim kurar. bu papağanlar başarılı taklitler yapabilir ve hatta çevre sesleri ve ev seslerini mükemmel bir şekilde yeniden oluşturabilirler. Spesifik bir örnek Alex isminde bir gri Afrika papağanı Alex elli nesne, yedi renk, beş şekil ve altı sayısal değeri anlamlarını bilerek tanımlayabilir. Deneyler esnasında bir gri Afrika papağanı çevresinde gördüğü bir insana son hanesine kadar ev adresini söyleyip kendini geri götürmesini istemiştir. Bu meziyetleriyle papağanlar insanların yapamayacağı çoğu şeyi yapabilirler. Bunun haricinde çok da eğlenceli olan bu tür papağanlar şarkı söylemeye ve dans etmeye bayılırlar.
4. Filler
Fillerin bilinen üç türü vardır, Afrika Bush Fili, Afrika Orman Fili ve Asya Fili. Bütün ırkların aynı genetik yapıyı köken aldığı düşünülmektedir.Birçok kültürde filler bir bilgelik simgesi olarak görülüyor ve inanılmaz anıları ile biliniyorlar. Zihinsel haritalar oluştururlar ve yıllarca ziyaret ettikleri sulama ve yemleme deliklerinin yerlerini tam olarak hatırladıkları söylenir. Bir filin beyni, herhangi bir kara hayvanının en büyüğüdür. Filler inanılmaz bir işitme özelliğine sahiptir ve dinlemek için kulaklarını ve gövdesini kullanırlar. Kükreme, trompet benzeri çağrılarla iletişim kurarlar. Bu hayvanlar, ayna karşısında kendini tanıyan ve kendilerini bağımsız olarak karşısındaki yansımasına tanıtan birkaç türden biridir. Bu, empati, fedakarlık,bir türle sosyal etkileşimler içinde olduğunun göstergesidir. Filler, çok çeşitli davranışlar sergilemektedir. Müzik yapma, merhamet etme, oyun oynamak ve gelişmiş araçları kullanma dahil pek çok davranış sergileyebilirler. Fillerin sanatsal başarı için inanılmaz bir anlamı vardır. Kendilerini ifade eden portreler çizebilirler.
3. Hint Şebeği (Rhesus Maymunu)
Genetik ve fizyolojik çalışmalarda kullanılan bir diğer hayvansa Hint şebeği diye bilinen rhesus maymunlarıdır. Özellikle genetik yapılarının insanlara benzerliği nedeniyle biyolojik ve tıbbi araştırmalarda kapsamlı bir şekilde incelenirler. Bu maymunların hafızası mükemmeldir ve öğrenme, kendi kararlarını kendileri verme gibi yetenekleri çok gelişmiştir. Yüz ifadeleri ise insanlara son derece benzemektedir. Yapılan bir gözlemlemede sosyal açıdan diğer hayvanlarla karmaşık ilişkileri olan bir maymunun intihar eğilimi gösterdiğini tespit etmiştir. Ses sistemleri ise insanlarınkiyle son derece benzerdir. Rhesus maymunlarının genom dizilimi üzerine çalışmalar 2007’de tamamlanmıştır ve DNA olarak insana en çok benzeyen ikinci hayvanlar olarak nitelendirilmelerini sağlamıştır . İnsanların ve makatların genetik DNA’sının % 93’ünü paylaştıklarını gösterdi. Bu maymun türü, diğerleri ile birlikte, tarih boyunca insanların kökenini araştırmak için kullanılmıştır. Doğada oyun maksatlı başka canlılarla çeşitli yarışlar yaptıkları gözlemlenen bu maymunlar üstün zekaları sayesinde çoğu hayvanın dikkatini dağıtabilmektedirler. Kan gruplarımızdaki RH faktörünün de rhesus maymunları ile yapılan deneyler vasıtasıyla bulunması dolayısıyla isimlerinin baş harfleri tıbbi literatüre yazılmıştır.
2. Şişe Burunlu Yunus
Yunuslar ve balinalarından oluşan cetacean ailesi okyanusta yaşayan en zeki hayvanlardır. Şişe burunlu yunus dünyada sıcak sular altında yaşar ve en akıllı yunus türüdür. Son derece büyük beyinleri vardır ve serebral korteks ve frontal lobları insandan yaklaşık olarak % 41 daha büyüktür. Serebral korteks, sosyal iletişim, soyut bilgi işleme, problem çözme gibi durumlardan sorumlu beynin alanıdır. Şişe burunlu yunuslar çok kolayca eğitilebilmektedirler. Akıl yürütme, planlama, problemleri çözme, soyut düşünme, fikirleri kavrama ve önceki deneyimlerden öğrenme becerisine sahip oldukları günümüzde bilinmektedir. Ses yankısında ortamı bulma özelliğini avını yakalamak için son derece kullanışlıdır. Bunun haricinde birbirleriyle iletişim kurmak için bazı sızlanma ve ıslık sesleri kullanırlar. Birçok durumda şişr,e burunlu yunusların pişmanlık belirten hareketlerde bulunduğu gözlemlenmiştir. Yakın zamanda yayımlanan bir hikayede, Moko adlı yerel bir yunus Yeni Zelanda’da iki plajdan ayrılan balinaları kurtardı. Balinalar, Moko’nun ortaya çıkmadan evvel saatlerce karaya oturmuş çaresiz bekliyorlardı. Moko adlı şişe burunlu yunus bu çifti kum zemininden iterek emniyetle denize doğru itti. Bu büyük olay zamanında yerel ve uluslararası gazetelerde çokça konuşulmuştur.
1. Şempanze
Bu hayvanlar Batı ve Orta Afrika’nın tropikal ormanlarında ve nemli savanlarda bulunabilir. Şempanzeler çok kolay öğrenirler, organizasyonel düşünce görevlerini yerine getirir ve başka herhangi bir hayvana nazaran anıları tutma seviyeleri son derece yüksektir. Şempanzelerin bellek testlerinde üniversite mezunu insanları yendikleri bilinmektedir. Sayısal sorunları çözmek için bilgisayarları kullanmaları öğretilebilir. Şempanzeler insanlarla iletişim kurmak için hızlı bir şekilde karşısındaki insanın davranışlarına uyar ve onun işaret dili yapabilir. Şempanzeler kullanması zor araçları gözlem ve deneme yoluyla kullanabilirler. Bu, hayvanlar avlarını ağaçlardaki küçük deliklerden çıkarmak için mızraklar üretmek ve bu mızrakları kullanarak avını yakalamak konusunda son derece iyilerdir. Aynı zamanda fıstığı kırmak için taşlar kullanabilirler ve su olmayan durumlarda suyunu emmek için yaprakların süngerlerini içmeyi akıl edebilirler. Avlarını kuşatma ve taktiksel saldırı şekilleri son derece farklıdır. Şempanze Genom Projesi 2005 yılında tamamlanmıştır Şempanzelerin insanlarla aynı genetik DNA’nın% 98’ini paylaştıklarını ortaya konmuştur. İnsanlar ve şempanzelerin ortak evrimsel atalarından ayrıldığından beri yaklaşık dört ila altı milyon yıl geçtiği düşünülmektedir. Son zamanlarda, şempanzeler, insan etkileşimi olmadan bebeklerine işaret dili eğitimi verebildiği gözlemlenmiştir. Şempanzelerin gerçek zihinsel yeteneklerini anlamaya ve kavramaya yeni başladığımızı belirtmemiz gerekir..
Kaynakça:
www.toptenz.net
Yazar:Efe Cuma Yavuzsoy