Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Eli Whitney Kimdir?

0 513

Eli Whitney Kimdir?Eli Whitney, 8 Aralık 1765 yılında Westborough eyaletinde Eli ve Elizabeth Whitney çiftinin çocukları olarak doğdu. Tarihin gidişatını pamuk motorunun icadı ile değiştirdi. Güneydeki birçok toprak sahibinin pamuk bitkilerinden zengin olmalarına yardımcı oldu. Bunun beraberinde, tarlalarda çalıştırılacak köle talebini de arttırdı. Eli Whitney çiftlik ortamında iki erkek ve bir kız kardeşiyle büyüdü. Çocukluğunda babasının atölyesinde çalışmaktan hoşlanıyordu. Genç Eli tarımdan çok araç ve makinelere ilgi duyuyordu. İşlerin nasıl yürüdüğünü anlamayı ve takip etmeyi severdi. Bir gün babasının değerli saatinin nasıl çalıştığını görmek için parçalara ayırdı. Sonra tekrar bir araya getirmeye çalılacaktı. Yaptığı bu işin büyük bir sıkıntı içinde olacağını fark etti. Küçük parçaları özenle yeniden bir araya getirmeyi başardı ve saat eskisi gibi çalışıyordu. Whitney, lise sonrası Yale Koleji’ne gitti. Orada matematik, Yunan, Latin ve felsefe gibi çeşitli konularda eğitim gördü.

1792’de mezun olduktan sonra hukuk alanında eğitim görmek ve çalışmak istedi fakat o dönemlerde hukuk okumak maddi güç isteyen bir bölümdü. Hukuk üzerine eğitim alamadı. Bu nedenle Gürcistan’da öğretmen olarak bir iş kabul etti. Gürcistan’a seyahati sırasında, Greene adlı bir hanımla tanıştı. Bayan Greene Gürcistan’da Dut Grove adı verilen geniş bir toprak arazisine sahipti. Evlenmeye karar verdiler ve Whitney öğretmenlik görevini geri çevirdi ve Mulberry Grove’da kalmaya karar verdi.

Whitney, Dut Grove’da iken pamuk üretimini öğrendi. Tarlada sadece “kısa elyaf” adı verilen bir pamuk üreteceğini keşfetti. Bununla birlikte, kısa elyaf, pamuktan temizlenmesi zor ve pahalıydı. Tohumların elle uzaklaştırılması gerekiyordu. Bu nedenle Güney’deki pek çok toprak sahibi pamuk yetiştirmeyi bırakmıştı.

Eli Whitney Kimdir?Whitney’in makinelere ve makine parçalarına karşı çocukluktan gelen ilgisi vardı. Pamuklu tohumları temizlemek için bir şeyler bulabileceğini düşünüyordu. O dönem Eli, pamuk çırpıcı adlı bir makine icat etti. Pamuk liflerini içeri doğru çekmek için küçük bir kanca ile birlikte bir tel aparat kullandı. Yeni makinası, bir kaç saat içinde bir kaç işçinin günde daha çok pamuk temizlemesine imkan tanıdı. Whitney, iş ortaklarının yardımıyla yeni buluşu için patent aldı ve bu patent sayesinde de para kazanmayı planladı. Ancak, işler onun tahmin ettiği gibi gitmedi. İnsanlar yeni icadı olan pamuk makinesinin birebir benzerini yaptılar. Onlarla mahkemede hakkını aramaya çalıştı, fakat dava sürecinde çok para harcamıştı. Whitney, pamuk motorunun patenti konusunda zengin olmasa da, Güney’deki pek çok toprak arazisinin sahibi oldu. Artık pamuk motorunu kullanarak pamuklu bitkilerden çok para kazandılar. Bu beraberinde köle sorununu da getirdi. Daha çok para kazanmak isteyen toprak sahipleri bölgeye daha çok köle getirdiler. Sonraki yıllarda, köleler toprak sahipleri için daha da önemli ve değerli hale geldi. Bazı tarihçiler, pamuk motorunun iç savaşa nihai bir neden olarak köleliğe olan etkisini gösterirler. Whitney pamuk motorundan zengin olmamasına rağmen ünlü bir şahsiyet oldu. Üretiminde değiştirilebilir parçalar fikrini devlet yetkililerine onaylatmak için ününü kullandı. Kumaş imalatı için hükümetten bir sözleşme imzaladı. Kitlesel üretim fikrinin geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır. Whitney, 9 Ocak 1825 tarihinde kanserden ölmüştür.

Yazar: Osman Uçar

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku