Embraer S.A. bir Brezilyalı havacılık ve uzay mühendisliği tabanlı uçak üretim şirketidir. Şirket gerek ticari gerek askeri ve tarımsal alanda uçak üretimi yapmakla tanınır. Şirketin merkezi, Sao Jose dos Campos, Sao Paulo’dadır. Şirketin piyasada yer alan diğer rakipleri Airbus ve Boeing’dir. Ancak Embraer’in bir numaralı rakibi Kanadalı uçak üreticisi Bombardier’dir. Bombardier ile Embraer aynı sınıfta uçak üreten iki şirkettir. Bu iki şirket arasında kıyasıya bir rekabet olsa da Embraer Bomdardier’in daha önünde yer alan bir uçak tedarikçisidir.
Embraer kurulduğu dönemde lokal olarak hizmet veren bir şirketti, gelişen havacılık pazarında kendisine de bir yer bulan Embraer 1940’lı ve 50’li yıllarda Brezilya hükümetinin yaptığı yatırımları da iyi değerlendirerek uluslararası pazarda kendisine yer bulmaya başlamıştır. 1969’a dek Embraer, Brezilya destekli kurulan bir şirket olarak faaliyet göstermekteydi. Başka bir ifadeyle şirketin sahibi Brezilya devletiydi. Henüz özelleştirilmediği içinde sınırlı bir kapasiteyle hizmet vermekteydi. Ancak sınırlı kapasite de hizmet vermesine rağmen ulusal ihtiyaca yönelik kurulması sebebiyle, Brezilya’nın neredeyse bütün ihtiyacını karşılamaya yetiyordu. 1970’lı yıllarla beraber bizzat Brezilya devlet makamları tarafından görevlendirilen bir CEO Embraer’in başına geldi.
Ozires Silva adındaki bu şahıs, hiç vakit kaybetmeden hemen bir plan doğrultusunda çalışmaya başladı. Brezilya devleti, Silva’yı göreve getirirken ondan turboprop bir uçak üretmesini istemişlerdi. Hatta bu konuda sonuna kadar finansal destek dahi vermişlerdi. Bunun üzerine Silva, Embraer EMB 110 Bandeirante’yi tasarladı ve uçağın dizayn ve üretilmesinde büyük rol oynadı. Bu oldukça önemli kabul edilebilecek bir başarı olarak görülüyordu. Embraer bir ticari yolcu uçağı üretmişti; gelişmekte olan bir ülke için dünya çapında bir şöhret anlamını da taşıyan bu tasarım ilk başlarda domestik uçuşlar için kullanıldı ve herhangi bir teknik arızanın yaşanmaması Embraer’in uluslararası pazara açılmasına yardımcı oldu. O dönemlerde üretilen birçok uçak özellikle McDonnell Dougles gibi üretici firmaların yeni tasarımları ölümlü kazalara sebebiyet veriyordu. Embraer ise, kazasız bir şekilde bu uçaklarını sağ salım uçurabiliyordu.
1975’te üretilen EMB 110 Bandeirante, 10 yıl kadar iç pazarda alıcıyla buluştu. Brezilya iç pazarındaki durumu gören diğer ülkeler Embraer’in kapısını çok geçmeden çaldılar. Bunun üzerine Embraer ilk siparişini 1985 yılında aldı. Kısa bir süre sonra uçağı teslim eden Embraer’in durdurulamaz yükselişi de bu sayede başlamış oldu. Dünyanın en iyi küçük uçak tedarikçisi olarak adını duyuran Embraer, Lufthansa, Air France, KLM gibi havayolu devlerine uçak üretir oldu. Bu dönemde Embraer 25 yıllık bir sürede 2.500 uçak üretip satarak dünya pazarına oldukça hızlı bir giriş yapmış oldu. Uçak üretimi yapmasına karşın motor üretimi konusunda oldukça çekimser kalmayı tercih eden Embraer motorları, General Motors, Rolce Royce gibi firmalar aracılığı ile satın alıyor ya da uçağını sattığı firma ile motor üreticilerinin bağlantı kurmasına yardımcı oluyordu.
Embraer’in genel olarak başarılı bir şirket olduğunu vurgulasak da şirket 1994 yılında el değiştirmiştir. Bu dönemde kriz sebebiyle uçak siparişleri azalan Embraer, batmış ve bu durum sonucu başka bir şirket tarafından satın alınmıştır. Ancak şirket satın aldığı firmanın adını değiştirmemeye yönelik bir sözleşme imzalamak zorunda kalmıştır. Bu sayede, Brezilya devleti, Embraer’i özelleştirirken tüm haklarını da koruma altına almayı başarmıştır. Bu oldukça faydalı bir adım olarak görülmektedir. Şirketin üretim kapasitesi bu özelleştirme sonucu neredeyse iki katına ulaşmıştır.
Kaynakça:
Der Spiegel
Yazar:Emir Karasu