Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?

0 796

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Endorfin, ağrı veya stres ile başa çıkabilmek için doğal olarak sinir sistemi tarafından üretilen kimyasallardır. Ağrı kesici ve mutluluk artırıcı olarak görev yaptığı için genelde “iyi hissettiren” kimyasallar denir. Endorfin hormonu, öncelikle hipotalamusta ve hipofiz bezlerinde üretilir, ancak vücudun diğer bölgelerinden de gelebilir. Uzun süren yoğun egzersiz sonrasında hissedilen ve yaygın bir şekilde “koşucu kafası (runner’s high)” olarak bilinen kendini mutlu hissetme duygusu, endorfin düzeylerindeki artışa bağlı olarak meydana gelir.

İnsan vücudundaki endorfin seviyesi kişiden kişiye değişir. Daha düşük seviyede endorfin hormonuna sahip insanlarda depresyon veya fibromiyalji olma olasılığı daha yüksek olabilir, ancak bu alanda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Endorfin Nedir?

Endorfinler, stres ve ağrıdan kurtulmak için vücut tarafından üretilen kimyasallardır. Opioid adı verilen bir ilaç sınıfıyla benzer şekilde çalışırlar. Opioidler ağrıyı hafifletir ve zindelik hissi oluşturabilir. Ameliyat sonrası veya ağrıyı hafifletmek için bazen kısa süreli kullanım için reçete edilirler.

1980’lerde bilim adamları opioidlerin nasıl ve neden çalıştığını inceliyorlardı. Vücutta ağrı sinyallerini bloke etmek için opioidlere bağlanan özel reseptörler bulunduğunu bulmuşlardı. Daha sonra, bilim adamları vücutta bulunan bazı kimyasalların aynı reseptörleri bağlayan doğal opioid ilaçlara benzer şekilde hareket ettiğini fark etti. Bu kimyasallar endorfinlerdi.

Endorfin kelimesi, vücudun kendisinden anlamında “endojen” kelimesi ile bir opioid ağrı kesici olan “morfin” kelimesinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Daha yaygın opioid ilaçlardan bazıları şunları içerir: oksikodon, hidrokodon, kodein, morfin, fentanil. Eroin gibi bazı yasadışı uyuşturucular da opioidlerdendir. Hem yasal hem de yasadışı opioid ilaçların bağımlılık, aşırı doz ve ölümle sonuçlanma riski yüksektir. Ulusal Uyuşturucu Araştırma Enstitüsü, Amerika Birleşik Devletleri’nde her gün opioidlerin aşırı doz kullanımından 90 kişi öldüğünü raporlamıştır. Bunların birçoğu reçeteli opioidlerin aşırı doz alınması ya da yanlış kullanılması sonucudur.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Opioid istismarı ve aşırı doz alınması, Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından krize neden olabilecek ciddi bir sorun olarak belirtilmiştir. Tıbbi uzmanlar, opioidsiz güvenli ve etkili ağrı kesiciler üretebilmek için araştırmalara devam etmektedir. Doğal endorfinler, opioid ağrı kesicilerine benzer şekilde çalışır, ancak sonuçları dramatik değildir. Bununla birlikte, endorfinler bağımlılık ve aşırı doz riski olmaksızın hem sağlıklı hem de güvenli “yüksek mutluluk hissi”ni üretebilir.

Endorfin Seviyesini Artırmanın Yolları

Aşağıdaki etkinlikler doğal olarak endorfinleri artırmanın yollarından birkaçıdır. Bununla birlikte, endorfin seviyeleri bireyler arasında değişir, bu nedenle sonuçlar da değişecektir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Düzenli Egzersiz

Araştırmacılar uzun yıllar endorfinlerin uzun ve güçlü fiziksel aktivitenin ardından gelen zindelik hissi “koşucu kafası”na sebep olduğundan şüphe ediyorlardı. İnsanlarda endorfin seviyelerinin ölçülmesi 2008 yılına kadar mümkün değildi. Yeni görüntüleme teknolojileri ile birlikte 2008 yılından itibaren endorfin seviyelerinin ölçülmesi mümkün hale geldi.

Araştırmacılar, sporcunun beyinlerini egzersiz öncesi ve sonrasında görmek için pozitron emisyon tomografisi (PET) taramaları yapmışlar ve egzersiz sonrasında endorfin salınımında bir artış olduğunu bulmuşlardır. Egzersiz yapmak, ruh halini düzelttiği ve endorfinleri arttırdığı için, bazı tıp uzmanları tarafından hafif-orta dereceli depresyon ve anksiyete problemlerinde tedavi edici olarak düzenli egzersiz reçete edilmektedir. Egzersiz, ilaçlar veya terapi gibi diğer tedavilerle birlikte güvenle yapılabilir ve ayrıca tek başına da kullanılabilir. Yapılan bilimsel çalışmalar, egzersizin antidepresanlara benzer şekilde bazı depresyon semptomlarını iyileştirebileceğini göstermiştir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Bağış Yapmak

Gönüllülük yapmak, bağış yapmak ve başkalarına yardım etmek bir kişinin kendisini iyi hissetmesine sebep olur. Ulusal Sağlık Enstitülerindeki araştırmacılar, hayır işlerine para gönderen kişilerin beyinlerindeki haz merkezlerini etkinleştirdiklerini keşfettiler. Bu, ileri endorfin düzeylerine yol açabilir.

Yoga ve Meditasyon

Meditasyon ve yoga, stres azaltıcı ve rahatlatıcı etkileri ile bilinir. Bu kısmen endorfin salınmasına bağlı olabilir. Bazı araştırmalar, yoganın ve meditasyonun stres belirteçlerini azalttığını ve endorfinleri arttırdığını ileri sürmektedir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Baharatlı Gıdalar

Baharatlı yiyeceklerin tadını çıkaranlar, en sevdikleri yemeklerden ek bir destek alabilirler. Bazı araştırmalar, acı biber ve benzeri gıdalardaki baharatlı bileşenlerin ağızda ağrı hissini tetikleyebileceğini ve bu da endorfinlerde artışa neden olduğunu göstermektedir.

Bitter Çikolata

2013’te yapılan araştırmalar, bitter çikolata yemenin endorfin düzeylerini artırabileceğini göstermiştir. Kakao tozu ve çikolata, beyne faydalı olduğu bilinen flavonoidler denilen kimyasalları içermektedir. 2017’de yapılan başka bir çalışma, çikolata yemenin endorfin artışına yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, pek çok ticari çikolata ürünü az miktarda gerçek kakao içerir ve çok miktarda şeker ve yağ içermektedirler.

Endorfin düzeylerini ve ruh halini iyileştirmek için çikolata yemeyi düşünen insanlar, yüksek kalorili olması ve fazla yağ içermesinden dolayı en azından %70 kakao içeren ürünleri tüketmeleri tavsiye edilmektedir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Gülmek

Kahkaha atmanın sağlığa olan faydaları hakkında çok sayıda araştırma yapılmış ve çalışmalar gülmenin endorfinleri arttırdığını göstermiştir. 2017’de yapılan bir araştırmada, sosyal gülüşmenin beyinde endorfin salgıladığını tespit edilmiştir.

Düşük Endorfin Seviyesi Ve Neden Olabileceği Sorunlar

Endorfin seviyeleri çok düşük olduğunda, bir kişinin sağlığı olumsuz etkilenebilir. Endorfinlerle sağlık durumu arasındaki bağlantıyı araştıran çalışmalar devam etmektedir. Bazı çalışmalar, aşağıdaki sağlık sorunları ile düşük endorfin seviyeleri arasında olası bir bağlantı olduğunu göstermiştir:

Depresyon

Yeterli endorfin düzeyi vücutta bulunmuyorsa, bir kişinin depresyona yakalanma olasılığı daha yüksek olabilir. Amerikan Psikiyatri Dergisi’ndeki bir makale, özellikle diğer tedavilerin başarısız olduğu vakalarda depresyon için opioid tedavilerinin uzun süredir kullanılmasını tartışıyor. Başka bir makalede, yüksek endorfin düzeylerinin, ödül ile ilişkisi nedeniyle depresyon belirtileri üzerinde etkili olduğu ileri sürülmektedir.

Endorfin Nedir? Nasıl Artırılır? Eksikliğinde Neler Olur?Fibromiyalji

Fibromiyaljinin yaygın belirtileri şunlardır: Vücutta uzun süreli ağrı, dokunulduğunda incinen hassas noktalar, kas sertliği, yorgunluk ve düşük enerji, uyku sorunları. Fibromiyaljisi olan insanlar normalden düşük endorfin seviyelerine sahip olabilirler. Bir çalışma, fibromiyaljisi olan kişilerin olmayan kişilere göre daha düşük endorfin düzeylerine sahip olduğunu bulmuştur. Bir başka çalışmada, vücuttaki endorfin artışlarının fibromiyaljisi olan insanlarda ağrıyı hafiflettiği yönünde bir ilişki bulunmuştur. Fibromiyaljisi olan insanlara, egzersiz, başkalarıyla bağlantı kurma ve yoga gibi stres hafifletici faaliyetler gibi endorfinleri artırmak için bazı etkinlikler yapmaları önerilebilir. Belirtilere yardımcı olmak için ilaçlar da reçete edilebilir.

Kronik Baş Ağrısı

Devam eden baş ağrılarının olası bir nedeni anormal endorfin düzeyleri olabilir. Bazı araştırmalar depresyona katkıda bulunan benzer endorfin dengesizliğinin kronik baş ağrısı olan insanlarda da bulunduğunu ileri sürmektedir.

Araştırmacılar bu kimyasal üzerinde çalışmaya devam etmekte ve genel sağlığı nasıl etkilediği gibi, endorfin seviyeleri biliminde hala gelişme kaydetmektedirler. Depresyon, fibromiyalji veya kronik baş ağrısı semptomları olan insanlar normal tedavi seçeneklerine ek olarak endorfin seviyelerini artırabilecekleri konusunda bir doktora danışmak isteyebilirler. Endorfinler “tam tedavi” ya da sağlığın garantisi değildir ancak endorfinlerin artırılması genel refahı arttırmanın etkili bir yolu olabilir. Düzenli egzersiz, stres azaltma ve başkalarına verilen hediyeler, bir kişinin daha sağlıklı ve daha mutlu bir yaşama kavuşmasına yardımcı olabilecek aktivitelerdir. “Yüksek” endorfin, kişinin bu iyi alışkanlıklara sadık kalmasına yardımcı olabilecek hoş bir bonustur.

Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/320839.php

Yazar: Bekir Afşar

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku