Portekiz topraklarının en önemli isimlerinden Fernando Pessoa, 13 Haziran 1888 tarihinde Lizbonda dünyaya gelmiştir. Şair, yazar ve ressam olarak birçok esere imza atan Pessoa, çok küçük yaşta babasının ölümü ile sarsılmıştır.
Pessoa’nın müzik eleştirmeni olan babası hayatını kaybedince annesi bir başka evlilik yapar. Pessoa’nın annesi bir konsolosla evlenir ve ardından aile Güney Afrikaya yerleşir. Güney Afrika’nın Durban kentine yerleşen Pessoa, daha sonra doğduğu kente geri döner. Lizbonda bir yaşam kuran Pessoa, burada memurluk yapmaya başlar. İngilizce ve Fransızca mektuplar yazarak geçimini sağlar. Kısa bir süre sonra burada yenilikçi bir anlayışa sahip olan bir dergide yazmaya başlar. Ardından Pessoa, Portekiz modernizmi’nin öncülerinden biri olarak sanat dünyasında yerini alır. 1912 yılında ilk şiirlerini yayınlayan Pessoa, şiirlerini İngiliz dili ile yayınlamıştır. Çünkü Güney Afrikada kaldığı yıllarda eğitimini İngilizce olarak tamamlamıştır. Şairin bu yıllarda yayınladığı şiirlerde dünyanın önde gelen sanatçılarının izlerini bulmak mümkündür. Bunlar arasında Shakspeare, Edgar Allan Poe, Walt Whitman, Milton, Charles Baudelaire, Byron gibi isimler bulunmaktadır. Pessoanın görüldüğü üzere herhangi bir akım ayrımı yapmaksızın geniş bir sanat yelpazesine sahip şiirleri bulunmaktadır. Daha sonra düzyazılar da kaleme alan Pessoa, deneme ve eleştirileriyle de beğeni kazanmıştır. Bu yıllarda Pessoa, Fütürizm hareketi içerisinde yer almıştır, ancak daha sonra “Paulismo” adı verilen bir akım ortaya çıkarmıştır. Dünyaya Portekiz Edebiyatını duyuran Fernando Pessoa, daha sonra sanat anlayışını daha da genişleterek hareket etmiştir. Yelpazesini iyiden iyiye genişleten Pessoa, “Mensagem” adlı şiiri ile Ulusal Propaganda Sekreterliği tarafından açılan yarışmadan ödül almıştır.
Pessoa, söz konusu şiiri “Vatanım Portekiz dilidir” sözünün arka planında ve ülkesinin tarihini, Sembolizm ve Okültizm perspektifinde kaleme almıştır. Portekiz Edebiyatını dünyaya duyuran ve bu konuda ülkesinde bir öncü olarak görülen Pessoa, doğduğu kentte 30 Kasım 1935 tarihinde yaşama veda etmiştir. Bir karaciğer hastalığından dolayı yaşama veda eden Fernando Pessoa, yaşamı boyunca Güney Afrika günlerinin dışında Lizbonda yaşamıştır. Şairin bu şekilde Lizbona verdiği değer aynı zamanda kendisi tarafından “Gönüllü Sürgünlük” yeri olarak adlandırılmıştır.
2. Edebi Yaşamı:
Fernando Pessoanın şiirinde günlük yaşamın belirgin yönleri ortaya çıkmaktadır. Pessoa, dikkat çektiği bu gerçeklikleri ile kendi gerçekliklerini harmanlayarak kaleme almıştır. Onun kaleminin en dikkat çeken özelliği gizem duygusunun ve Okültizmin varlığıdır. Bunun yanı sıra Pessoa, metafizik öğelerinin de şiirinde kullanarak dikkat çeken bir şiir anlayışı ortaya çıkarmıştır. Fernando Pessoa, bu şekilde ziyadesiyle kendine özgü bir sanat anlayışı yaratmıştır. Fernando Pessoa, 47 yıllık yaşamı boyunca dört adet kitap yayımlamıştır. Bu kitapların üçü İngilizcedir. Ancak bu 4 dört eserin yanı sıra çeşitli dergilerde birçok şiir, deneme ve eleştiri yazıları yayımlanmıştır. Aynı zamanda Pessoanın kaleme aldığı ancak yayımlamadığı birçok eseri de bulunmaktadır. Bu el yazmaların Pessoanın ölümünden sonra 1942 yılından itibaren yayınlanmaya başlamıştır ve bu eserlerin sayısı şu an 26 cilttir. Edebiyatımızda biraz sönük bir sayıda çevrilmiş olan Pessoanın eserleri Can Yayınları, Nisan Yayınları, Kırmızı Kedi Yayınları gibi az sayıda ancak önemli yayın evleri tarafından dilimize aktarılmıştır.
3. Eserleri:
*Felsefe Metinleri
*Ricardo Reisin Odları
*Fernando Pessoanın Şiirleri
*Şeytanın Saati
*Huzursuzluğun Kitabı
*Anarşist Banker
*Denize Övgü
*Sırların Cebiri
*Pessoa Pessoyı Anlatıyor
*Düşsel ve Gerçek
Kaynakça:
Fernando Pessoa, Şeytanın Saati, Çev: Işık Ergüden, Can Yayınları, Ekim, 2008.
Yazar:Canan Yıldırım