İnstagram, Snapchat,Facebook,Periskop… gibi adını daha duymadığımız nice sosyal paylaşım platformların elinde yaşamlarımız adeta canlı resim şeritlerine dönmüş bulunuyor. Son yıllarda değişik alanlarda karşımıza çıkan yepyeni bir terim ve tekniktir fotobiyografi. İnsan hayatının belli bir periyot içerisindeki döngüsünü anlatmak edebi olarak tıpkı bir şiir , tiyatro, roman vb. gibi bizde duygusal ilgi ve beğenilerin yoğunlaşmasına vesile olur. Fotobiyografi, bir konuda merak ettiğimiz sanatçıların veya bugün daha genişleyen bir perspektifle hayata yer alan ilgi çekici her konunun kronolojik bir seyir içerisinde sunulan fotoğraflarla anlatılmasıdır. Fotobiyografi terimi ilk defa Fransa’da Gilles Mora ve Claude Nori adlı yazarlar tarafından kaleme alınan Manifeste photobiographique(1983) adlı eserde geçmiştir.
Zaman tüm hızıyla akıp giderken çoğu zaman bu anları bilinçli veya rastgele çektiğimiz fotoğraflarla kaydederiz. Bizi biz yapan olaylar, hayatımızın dönüm noktası sayılan durumlar, hayatımızın yeni sayfalarını ifade eden doğum, sünnet, mezuniyet seramonileri , düğün gibi anları kaydettiğimiz fotoğraflar- videolar , tekrar o anlara dönüp heyecanlanmamızı sağlayarak adeta yaşamımızı özetler. Fotobiyografiler yaşadığımız fiziksel değişimleri yansıtması açısından diğer hatıra araçlarından çok daha dikkat çekici ve etkileyici olurlar. Modern zamanın her şeyi tüketim ürünü haline getirdiği ve yaşamını salt çalışmayla sınırladığı günümüz insanının zaman ekonomisine takılıp kalan bir yaşam biçimi ortaya çıkmıştır. Bunun bir sonucu olarak insanlar daha zaman ve anlama uğraşısı bakımından gitgide kelimelerle kurulan metinlerden uzaklaşıp görsel özelliği ön plana çıkan araç ve platformlara yönelmektedirler. İşte fotobiyografi de böyle bir izleme,beğenme, anlama-algılama kolaylığının yansımalarındandır. Nitekim, insanların sosyalleşme alnı olarak ifade ettikleri online ve mobil iletişim platformlarının da büyük oranda görsel paylaşım üzerine kurulu olması da çağımızın insan yaşam biçimlerinin bir sonucudur.
Fotobiyografi ve diğer türlerle ilişkisi
İsim benzerliğinden de anlaşılabileceği üzere fotobiyografi, biyografi ve otobiyografinin günümüz teknolojik imkan ve alanlarının sağladığı gelişmelerin fotoğraflarla desteklenmesinin doğurduğu yeni bir form olarak karşımıza çıkmaktadır. Biyografide , topluma mal olmuş bir kişinin yaşamının bir yazar tarafından kalem alınması varken otobiyografide kişi kendi kaleminden kendi yaşamını yazar. Fotobiyografide ise hem başkasının hem kendinin yaşamını ifade etmek mümkündür. Fotobiyografi her ne kadar sanatsal çağrışımlar doğursa da, bir sanatsal eseri ifade etse de daha çok teknik bir alana hitap ettiği için fotoğrafçılık çalışması veya tekniği olarak yaygınlaşmıştır.
Özellikle son yıllarda müze ve diğer alanlarda bilim, sanat, siyaset, spor vb. alanlarındaki tanınmış insanları anlatmak için klasik metinlerle tanıtım metodu yerine fotobiyografili ekranlar daha pratik ve etkili olduğu için yaygınlaşmaya başlamıştır.
Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Photobiography
Yazar:Erdal Uğur