Dünyanın en prestijli bisiklet turnuvası tartışmasız Fransa Bisiklet Turu’dur. Birçoğumuza izlemesi zevkli gelmekle birlikte, kurallarının tam bilinmemesi nedeni ile izlerken tam konsantre olamayız. Bu yazımızda Fransa Bisiklet Turu’nun kurallarını aktarmaya çalışacağız.
Sınıflandırma
Sürücüler genel birinciliği hedefleseler de üç farklı çekişme vardır; puan, dağ ve en iyi genç sürücü. Her birinin birincisi farklı renk mayo giyerler. Birden fazla klasmanda liderlik yapan sürücü en prestijli olan mayoyu seçer.
Genel Klasman
Genel klasman lideri sarı mayoyu giymeye hak kazanır. Birinci, her sürücünün toplam zaman miktarları dikkate alınarak belirlenir. Son etap sonunda, en düşük toplam zamana sahip olan sürücü merasim ile mayosunu alır. Bu işlem her etap sonunda güncel sıralamaya göre tekrarlanır. Paris’te gerçekleştirilen yarışın son etabında sarı mayoyu giymeye hak kazanan sürücü yarışın genel lideri olur.
Puan klasmanı
Puan klasmanı birincisi yeşil mayo giymeye hak kazanır. Her etap sonunda, etabı birinci, ikinci vs. bitiren sürücüler puan kazanır. Düz etaplarda daha fazla puan verilirken dağlık etaplarda daha az puan verilmektedir.
Dağ Klasmanı
Dağ etabı birincisi kırmızı puantiyeli beyaz formayı giymeye hak kazanırken dağların kralı lakabını taşır.
Kask
Yarışlardaki yaşanabilecek kazalar sonucu ölüm riskini azaltmak amacı ile, zamana karşı yarışları dahil yarışın her kademesinde sürücüler kask takmak zorundadır. Sadece son tırmanma yarışı esnasında, zirveye 5 kilometre kala, bisikletçiler risk alıp kasklarını çıkarabilirler. Bisikletçilerin kasklarını hangi noktada çıkarabileceği, pist üzerinde işaretlerle belirtilmektedir. Dağ turlarında bisikletçilerin tırmanma başlamadan kasklarını çıkarmaları kesinlikle yasaktır.
Mayo Renkleri
Her sürücü, takımına ait resmi ekipmanı giymek zorundadır (şort, mayo, çorap, eldiven, ayakkabı ve kask). Her hangi bir olay yaşanmadıkça, her 21 takıma ait 9 sürücü yarışın başında tamamen aynı şekilde giyinir. Ancak bazı istisnai durumlar vardır. Genel klasman lideri (sarı), en iyi tırmanışçı (puanlı), kısa mesafe birincisi (yeşil), en iyi genç sürücü (beyaz) bu konumları simgeleyen renk mayo giyerler. Bu sürücülerin mayolarının uygun bir yerinde kendi takımlarının bayrağı bulunmaktadır. Zamana karşı yarışlarda, yarış liderleri farklı renkte mayo giyebilir.
Sürücüler birden fazla etapta birincilik elde ederlerse, mayoların öncelik sırasına göre giyinirler: Sarı mayo, yeşil mayo, puanlı mayo ve beyaz mayo. Bu durumda ikinci veya bir sonraki en yüksek puanlı sürücü kalan kategorilerde liderin mayosunu giymeye hak kazanır.
Sürücüleri kıyafetlerine ek olarak, mayolarının altına veya üstüne yağmurluk, tayt veya çorap gibi ayağı sıcak tutacak malzemeler vb. yarış başında veya yarış esnasında giyebilir. Yarışçılar etap sırasında ek kıyafetleri takım aracından veya yarış organizatörleri tarafından gönderilen motosiklet sürücülerinden edinilebilir.
Forma Numaraları
Yarışmacılar yarış numaraları ile tanımlanmıştır. Savunma yarışı şampiyonu 1 numarayı giyer ve takım arkadaşları 9 numaraya kadar bunu takip eder. Takımda en üst sıraya yerleşmesi düşünülen sürücülere 1 numaralı forma verilir. Daha sonraki numaralandırma sürücülerin isimlerinin alfabetik sıralamasına göre yapılır. Sürücülerin numaraları bisikletlerinin şasisinin her iki tarafına da konulur. Aynı şekilde sürücülerin de biri kalça üzerinde olmak üzere iki numaralı kıyafet giymesi gereklidir. Zamana karşı yarışlarda küçük kalça numaraları yerine daha büyük olan sırt numaraları kullanılır.
Kayıt
Her tur etabından önce sürücüler, yarış öncesi harekât toplanma bölgesinde imza atmak zorundadır. Bu prosedür bir gelenek haline geldiği için gerçekleştirilmektedir ve bu sayede başlama noktasında toplanmış izleyicilerin etap başlamadan birkaç dakika önceden favori sürücüleri ile buluşması sağlanır. Cadde etaplarında sürücüler ve takım yöneticileri kayıt işlemine en az on dakika öncesinde gelmeleri gerekmektedir. İmzaya gelmeyen sürücülere 100 İsviçre Frangı yani yaklaşık 85 dolar ceza verilir. Sürücünün imza aşamasına trafik veya başka zorunlu durumlar neden olduysa cezaya çarptırılmaz.
Beslenme Alanları ve Kuralları
Yarışlar esnasında sürücüler yemek ve sıvı ikmali yapmak durumundadırlar. Bazı istisnalar dışında sporcuların yiyecek ihtiyaçları takımların kendi sorumluluğundadır. Her cadde etabında beslenme alanı olarak adlandırılan bölgeler belirlenmiştir. Bu bölgelerde takım temsilcileri sandviç, çikolata, meyve ve enerji içeceği içeren kumanya veya beslenme çantaları taşırlar. Sürücüler beslenme alanından geçerken bu kumanyaları sürücülerin eline tutuştururlar. Benzer şekilde bu bölgede yeni su şişeleri de sürücülere verilir ancak verilen bu sular, tur sponsorlarının veya tur yöneticilerinin izin verdiği markalarda olmalıdır. Beslenme alanının dışında da sürücüler gruptan ayrılıp, takım aracından veya tur motosikletlerinden su veya gıda takviyesi alabilirler ancak bu takviye alanları tur kurallarına uygun olmalıdır..
Takım Araçları
Sürücüleri ile birlikte her etapta grup halinde gezen araçlar karavan olarak bilinir. Televizyon, radyo ve gazete muhabirleri, yarış görevlileri, polis eskortları ve reklam araçları tur kurallarına uymak zorundadır. Karavan araçları ön camlarına yapıştırılan renkli etiketler ile tanımlanırlar. Yarışın mesuliyeti, araçta kaç kişi olduğu ve aracın nasıl donatıldığı durumlarına göre araçlara öncelik verilmektedir. Aynı kurallar takım araçları için de geçerlidir ancak bu araçlar bazı karışık ve ekstra bazı kurallara tabi tutulurlar. Takım araçları yedek bisiklet, tekerlek, su, gıda ve ilaç bulundururlar. İlk takım araçları idareciler tarafından kullanılırlar ve yolun sağ tarafında ilerler. Her takımın ilave araçları da grup halinde konumlanırlar. İlave araçlar da aynı birincil araçlar gibi konumlanır ancak arada en az 200 metre mesafe bulundurmak zorundadır.
Her takım aracında frekansı tur anonslarına göre ayarlanmış radyo bulundurmalıdır. Her takım aracının yeri yarıştan önce belirlenir. Gerekli zamanlarda takım araçları, yarış yönetim aracını sollamak isterse yarış operatörlerinden izin almak zorundadır.
Takımlar ve sürücüler tur ve Uluslararası Bisikletçiler Birliği kurallarına uymak durumundadır. Herhangi bir ihlal durumunda yarış mevzuatının yaptırımlar bölümündeki cezalara çarptırılırlar. Yarış kurallarının yanında, araçlar aynı zamanda Fransız hukukuna uygun davranmakla yükümlüdür.
Zamanlama
Tur organizatörleri yarışın ne kadar zamanda biteceğini çok iyi bilmektedirler. Tur düzenlenmeden bir yıl önce, turun düzenleneceği parkurlarda sayısız kez deneme yaparlar. Bu deneme turlarından sonra tur organizatörleri dağ tırmanma ve inişlerde, uzun düz yollarda ve rüzgâra açık cadde etaplarında doğru bir zaman periyodu belirlerler. Birçok yarış bu sayede akşam saat 5 veya 6 sıralarında bitecek şekilde ayarlanır. Hangi etabın hangi şehirde gerçekleştirileceği gibi bilgiler de önceden belirlenir ve seyahat çizelgesi ayarlanır. Bu çizelgeler Fransız gazetelerinde, turun resmi sitesinde ve farklı yayın organlarında yayınlanır. Böylelikle izleyiciler sürücülerin kendi bulundukları konumdan ne zaman geçeceğini bilirler. Bazı istisnai durumlar dışında etapların zaman tahminleri şaşırtıcı şekilde beklentilere tam olarak uyar. Özellikle yarışın beklenenden daha hızlı tempoda tamamlandığı yarışlarda sürücüler şehirlere ve bitiş çizgisine daha önceden varırlar. Ciddi kaza durumlarında, aşırı hava koşullarında ve benzer öngörülemeyen durumlarda da bunun tersi olarak birkaç dakikadan yarım saate kadar beklenenden daha geç sonlanır.
Şehirlerarası etaplarda, her etaba ait seyahat planında etabın topografik profili de bulunmaktadır. Bu profilde beslenme alanları, tırmanma (uzunluk ve eğim) ve sürat aşamaları detaylı bir şekilde belirtilmektedir. Aynı zamanda başlangıçtan bitiş çizgisine kadar gidilebilecek alternatif rotalar da burada bulunmaktadır.
Yarış organizatörleri her ne kadar özenle yarış planını ve zamanını belirlese de bazı koşullar bir veya daha farla etabın iptaline neden olabilir. Doğal afetler veya ciddi kazalar sonucu tur organizatörleri yarış rotasını değiştirebilir, etabı geçici olarak durdurabilir, yarışın geçerli olmadığına kanaat getirerek sonuçları geçersiz kılabilir, kaza durumunda etabın bir bölümünü geçersiz sayıp ara kademe sonuçlarını dikkate almadan kazanın oluştuğu yerden itibaren yarışı tekrar başlatabilir.
Ödüller
1990 yılından itibaren ödüller sadece para olarak verilmektedir. Bu tarihten önceki dönemlerde ev, araba ve sanat eseri gibi farklı ödül uygulamaları denenmiştir. Ödül miktarları, tura gösterilen ilgi, sponsor destekleri gibi parametrelere göre değişiklik gösterdiğinden her yıl değişebilmektedir. Günümüzde yarış birincisi 450000 Euro, her etap birincisi 8000 Euro (takım zamana karşı yarışı etabında 10000 Euro) ödül almaya hak kazanır. Bunun yanında en iyi genç sürücüye 20000 Euro, dağ klasmanı ve puan klasmanı birincilerine 25000 Euro, takım klasmanı kazananına da 50000 Euro ( her üç takımın en iyi üç sürücülerinin kümülatif zamanları eklenerek hesaplanır) verilir.
Doping Testi
Yarışlardan önce her sürücü yasaklı maddelere karşı teste tabi tutulur. Yarışlardan sonra da, yarış öncesi belirlenen seçim prosesine göre birçok sürücü tekrar test edilir. Şu anda hüküm süren kurallara göre, yarış birincileri, etap birincileri ve rastgele seçilen sekiz sürücüden olmak üzere en az 180 idrar örneği alınır
Doping testleri Uluslararası Bisikletçiler Birliği ve Fransız Bisikletçiler Federasyonu kurallarına uygun yapılmaktadır. Özel olarak donatılmış araçlar bitiş çizgisine yakın bir bölgede bekler ve yarışın hemen ardından alınan örnekleri özel bir bölgeye taşırlar. Buradan da örnekler testin yapılacağı laboratuvara sevk edilir. Testler sonucunda çıkan raporlar hızlıca tur operatörlerine iletilir.
Kaynakça:
http://www.dummies.com/how-to/content/knowing-some-important-tour-de-france-regulations.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Tour_de_France
Yazar:Nihat Keleş