İnsan sağlığı, tükettiğimiz gıdalar ve onların hijyeni ile ilişkilidir. Yediğimiz her bir şey, vücudumuza kodlaşmış halde bilgi taşımaktadır. O kod bizim düşünmemizi, davranışlarımızı ve hatta sevgimizi bile etkilemektedir; yani kısaca hayatımızı etkiliyor diyebiliriz. Eğer aldığımız gıdalar hayatımızı bu kadar etkiliyebiliyorsa ve ben bilinçli bir insan isem, o zaman yediğim besinlerin içeriklerini bilmem şarttır. İnsan kimliğinin korunması perspektifinde, mutfağın bilgili şekilde kontrolü büyük önem taşır. Çoğumuz, “Elhamdülillah ben Müslüman’ım, ne domuz eti yiyor, ne de alkollü içki içiyorum” deyip kendimizi rahatlatırız. Ama birçok haram ve şüpheli katkı maddelerinin tükettiğimiz gıdalar ile soframıza geldiğinden hiç haberimiz olmuyor. Bu besinleri çok rahatlıkla yiyip, en yakınlarımıza bile öneriyoruz.
“Gıda katkısı” dendiğinde, gıda endüstrisinde doğal ve sentetik olarak hazırlanan gıdanın üretimi, hazırlanması veya ambalajlanmasında, gıdanın dayanıklılığının ve ömrünün artırılmasında, yoğunluk, renk vermek için katılan madde veya madde karışımları anlaşılır. Bunlar bitkisel ve hayvansal kökenli olurlar. Ne yazık ki çoğu da domuz, alkol, böcek vb. kaynaklara dayanır. Bu besin katkıları bazen adları çok yer tutmasın diye çeşitli kodlarla verilir. Örneğin E322, E471, E510 gibi. Burada E kodu, gıda katkı maddelerini tanımlamak ve herhangi bir karışıklığa yol açmamak için kullanılan Avrupa Birliği simgesidir.
Emülgatör nedir? Ve ne işe yarar?
Emülgatör bir ucu suyu seven bir ucu hidrofobik molekküllerden oluşur ve yağ ile suyun birbirine homojen olarak karışmasını sağlar.Antik çağda Yunanlılar, kozmetik ürünlerde emülgatör olarak balmumunu kullanmışlardı. Gıda üretiminde kullanılan ilk emülgatör 19. Yüzyılın başlarında yumurta sarısından hazırlanmış-tır. Yumurta sarısı oldukça kısa sürede bozul-duğundan, üreticiler 1920 yılından bu yana soya bitkisinden elde edilen lesitine yönelmişlerdir. Günümüzde gıda üreticilerinin en çok kullandığı hem uzun ömürlü, hem de ucuz olan ve daha çok kazanç elde etmek amacıyla gıdalara eklenen bu emülgatörlerin çoğunluğu İslam dinine göre haram ve şüpheliler listesindedir.Bu yüzden besinleri satın alırken emülgatörün ne içerikli olduğunu öğrenip almalıyız.
Günümüzde insanların çoğun-luğunun bu katkı maddelerinden haberi yoktur. Eğer, inancımıza göre bazı hayvansal ürünlerden elde edilen gıda katkı maddelerini tüketmek istemiyorsak o zaman ne yapmalıyız?
Ürün etiketlerinin üzerinde katkı maddelerinin kod numaraları (örneğin E471) veya sadece adları (ör-neğin mono ve digliserit) sıra-lanıyor. Birçok katkı maddesi bitkilerden, minerallerden veya hayvanlardan elde edilir. Etiket-lerde bu katkı maddelerinin hangi kaynaktan üretildiği konusunda bilgi yoksa, üreticiyle temasa geçerek, bunların İslami şartlara uygun olup olmadığına dair detaylı bilgiyi talep etme-liyiz
Şimdiye kadar birçoğumuzun habersiz olduğu şüpheli bir katkı maddesi olan Karmin adlı renklendirici ile tanışalım isterseniz. Bu madde “Cochineal” adlı böcekten elde edilir (E Kodu: E120) . Bu renklendirici en çok sütlü gıdalarda, renkli pudinglerde, sakızda, dondurmalarda, şekerleme, bisküvi, kek, gofret ve soslarda, jelibon, karışık meyve aromalı yumuşak şekerlerde ve meyve sularında bulunma olasılığı yüksektir.
Araştırmalara göre haram ve şüpheli kategorisinde olan katkı maddeleri hangileridir?
Genel olarak katkı maddeleri haram, şüpheli, zararlı ve temiz olmak üzere dört gruba ayrılabilir. Ama bu maddelerin her birini ezberlemek mümkün olmadığından her birimizin yanında en azından haram ve şüpheli gıda kodları listesi bulunmalıdır.
Haram olma ihtimali bulunan katkı maddeleri şunlardır:
E120- Cochineal (Karmin)
Renklendirici; Solunum yolu hastalıklarına sahip olanlarda alerjik reaksiyonlara sebebiyet verebilir.Böceklerden elde edilir şampuanlarda meyve sularında vs kullanımı mevcuttur.
E441 – Gelatine (Jelatin)
Matlaştırıcı, sabitleyici, homo-jenleştirici maddeler; domuz, sığır, balık gibi hayvanların deri, bağ dokuları ve kemiklerinden elde edilir. Alerji ve astıma neden olabilir.
E542 – Bone phosphate
Hayvanların kemiklerinden üretiliyor. Emülgatör ve besin sertleşmesi amacıyla fosfor kaynağı olarak kullanılır. Bunun yanı sıra kozmetiklerde de kullanılıyor (Diş macunu gibi). Ürün hayvan kemiklerinden (özellikle domuz) elde edilir.
E640 – Glisin, Sodyum Glisinat
Tat verici olarak un ürünlerinde kullanılır. Kimyasal olarak bileşiğin kökenini belirlemek mümkün değildir, ancak üretici firma bilebilir. Domuz da dahil olmak üzere, hayvanların kemik ve derilerinden üretiliyor.
E910 – L – Cysteine, E920 – L-Cysteine Monohydrochloride, E92 – L-Cysteine hydrochloride
Ekmek ve pasta gibi ürünlerde kullanılır. İnsan saçı, domuz dahil hayvan kılı ve tavuk tüyünden elde edilir.
Herkesçe bilinmektedir ki, hayvanların kesi-minden sonra yararsız bölümleri atılır. Domuz ise öyle bir hale gelmiştir ki, bu hayvanın hiçbir kısmı atılmaz. Düşünün ki, derisinden, bağırsağından, kılından, yağından, kemiğinden tutun tüm bölümleri kullanılır. Bunu herkes kendisi inceleyebilir. Örneğin kılları fırça yapımında, kemiği jelatin üretiminde, yağı ise kozmetik ürünlerin çoğunda kullanılır.
Müslüman olmayan ülkelerde domuz eti çokça tüketilen bir besindir. Düşündürücü olan şu ki, neden Müslümanlar için haram olan bu hayvanın kalıntıları diğer ürünler aracılığıyla tüketiliyor olsun? Çünkü domuzdan üretmenin maliyeti çok ucuzdur. Örneğin, jelatin gibi bir madde başka bitkilerden (agava bitkisi, ayva çekirdeği, vb.) de elde edilebilir, ama bunlardan üretimi pahalı olduğundan tercih edilmez.Ancak ölmüş hayvanların kemiğini atmaktansa bu artıkları kullanarak çok ucuza üretilebilir.
Sonuç ortada. Bu katkıları içeren besinler yıllarca tüketilince vücut yapımız değişmiş, kanser, astım, kan hastalıkları, kalp krizi vb. hastalıklarla sağlığımız elimizden alınmış, yaşam sevgisi kaybolmuş ve ortalama yaşam ömrü kısalmıştır. Aklımızı ve bilgileri kullanarak sağlıklı beslenebiliriz aslında.
Kaynakça:
Food emulsifiers : Thier chemical and physical properties , in Food Emulsions ( eds S. Friberg , K. Larsson & J. Sjoblom ) , 4 th edition , Marcel Dekker , New York , pp 45-91
http://www.food-info.net/tr/qa/qa-fi63.htm
http://health4ever.org/pischevye-dobavki-e-shki/emulgatory
Yazar:Enes Eker