Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Halk Edebiyatı Ve Temel Özellikleri

0 841

Halk Edebiyatı Ve Temel ÖzellikleriHalk edebiyatı halkın sanatsal üretim faaliyetlerini içerir. Halkın duygularını, düşüncelerini, hayata bakışını, felsefesini yansıtan genellikle sözlü ürünlerdir. Dilden dile aktarılan ve aktarıldıkça değişen, bozulan ürünlerdir. Bu tabir oldukça yenidir. Türkiye’ de aşağı yukarı 100 yıldan beri klasik edebiyat saz ve tekke şiiri nevinden ferdi mahsullerle, malzemesi dile dayanan atalar sözü, destanlar, masallar, hikayeler, fıkralar bilmeceler, maniler, türküler, ağıtlar, ninniler vb. gibi ilk söyleyicilerini genellikle belirleyemediğimiz eserler halk edebiyatı tabiri ile ifade edilir.
Yani halktan olan birey bir anlamda halkın sözcüsüdür, temsilcisidir Halk edebiyatı ile halk bilimi (folklor) kavramları birbirlerinin yerine kullanılır. Fakat aynı anlamlarda değillerdir. Folklor daha genel bir ifadedir. Yani halkla ilgili bütün ögeler folklor araştırmalarının içine girer. İnançlar, gelenekler, örf ve adetler, yeme içme, giyimle ilgili bütün unsurlar halk bilimi alanında değerlendirilir. Halk edebiyatı Türk edebiyatının bölümlenmesinde halkın yaratıları olarak değerlendirilir. Genel halk biliminin bir alt dalı şeklindedir. Folklor, sosyal toplumlarda çalışan orta ve orta altı sınıfların sosyal bilinç birikimidir, ancak eski ilkel toplumların benzer olaylarından ayrı tutulmalıdır.

Halk Edebiyatı Ve Temel ÖzellikleriFolklorun bir bütün olarak sadece halk müziği, halk dansları veya yerel zenaatlara dayanılarak belirlenemeyeceği açıktır, fakat inançlar, gelenekler ve bilginin görüntüsüyle, folklor bütünü için uygun olan gelenek ve edimsel törenler, ortak kriterlerdir
Hangi türden olursa olsun, sanatın doğum sebebini incelediğimizde toplum, topluluk, halk kavramlarıyla yüz yüze geliyoruz. Halk kavramı içerisine az önce de söylediğimiz gibi birçok unsur girer. Ne var ki, halk bilim halka özgü her şeyi ele alıp incelerken kadrosunun akıl almaz zenginliği sebebiyle uzmanlık alanlarına ayrılmak zorunda kalır. Halk bilimi çalışmalarında ise araştırıcı bireyden, genel halk bilimle ilgili bilgiler dışında belli bir alanda uzmanlaşma ister. Ancak, alandaki bu uzmanlıklar birbirlerinden kopuk ve bağımsız değillerdir. Bunun içindir ki, halk bilimsel araştırmalar grup çalışmalarını zorunlu kılar.

Halk Edebiyatı Ve Temel ÖzellikleriYüz yıldan beri üzerinde bilimsel araştırma yapılan halk edebiyatı (Elçin,s.1)’ nın özelliklerini maddeler halinde vermeyi uygun gördük:
1. Halk edebiyatı ürünleri daha çok sözlü geleneğe(şifahi) dayanır.
2. Halk edebiyatı ürünleri şiir, masal, efsane, destan, hikaye, fıkra, bilmece, mani, türkü, ağıt, ninni vb.’ dir.
3. Genellikle halk edebiyatı ürünlerinin yazarları ve söyleyicileri belli değildir(anonim). Masal, hikaye, destan, fıkra , bilmece, mani, ağıt, ninni gibi türlerin söyleyenleri belli değilken türkü ve halk şiirinin söyleyicileri bellidir.
4. Bazı halk edebiyatı ürünleri din ve tasavvuf bağlamında üretilmişti. İlahi, nefes, devriye bu türlerdendir.
5. Halk edebiyatı ürünleri halkın ortak duygu ve düşüncelerini yansıtır. Toplumsal herhangi bir olay, sel, afet, ölüm, savaş, aşk gibi olaylar halk edebiyatı ürünlerinin konularıdır.
6. Halk edebiyatı ürünleri ait olduğu milletin değişik boy ve kavimlerinde farklı biçimde tezahür edebilir.
7. Halk edebiyatı ürünlerinin dili sadedir. Halka hitap ettiği için şairler halkın kullandığı sözcüklerle eserlerini oluştururlar.
8. Şiirlerde genellikle milli veznimiz olan hece vezni kullanılmıştır. Fakat klasik şiire öykünen bazı şairler vezn-i aher, satranç gibi türlerde aruzu kullanmıştır.
9. Şiirlerde genellikle yarım kafiye kullanılır.
10. Halk şairler köy köy, kasaba kasaba dolaşarak kah bir güzeli arayarak kah bir mürşidi arayarak şiir yazarlar.
11. Halk edebiyatı ürünleri içerisinde Alevi ve Bektaşi geleneğine ait unsurlara rastlamak mümkündür. Bazı şairler bu gelenek içerisinde yetişmiştir.
12. Türk milletinin milli vasıfları klasik edebiyata nazaran halk edebiyatında daha fazla yer almıştır.

Kaynakça:
(I. Uluslar arası, Dr. Gürbüz ERGİNER, s.97,98).
(Metin KARADAĞ, s. 268).
(Elçin,s.1)

Yazar:Serpil Altunyay

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku