Balıklar, doğanın bize sunduğu sayısız nimetten biri. Yaşadığı denize ve mevsime göre çok çeşitli balık türlerini insanoğlu varolduğundan bu yana tüketiyor. İnsan beslenmesinde çok önemli bir yere sahip olduğu ise insanlık tarihine göre daha yakın bir zamandan bu yana biliniyor. İçerdiği besleyici değerler üzerine sayısız araştırma var bugünlerde. Özellikle omega-3 özelliği balığı kalp dostu gıdalardan biri haline getirmiş durumda.
Peki hangi balık türünü hangi aylarda yemek hem besleyicilik hem lezzet açısından daha mantıklı?
Bildiğiniz üzere gelişen soğuk depo üniteleri ile birlikte mevsiminde olmasa bile herhangi bir balığı tüketmek mümkün. Ancak uzmanların dediğine göre dondurulmuş balık her ne kadar içeriğinden çok fazla bir değer kaybetmese de yine de denizden yeni çıkmış gibi de olmuyor. Bu durum lezzeti içinde geçerli.
Haftada en az iki kez balık tüketilmesi tavsiye edilmekte. Aynı zamanda balık dolapta çok tutulmadan tüketilmeli. Alındığı gibi yapılmalı. Ülkemizde kişi başına yıllık tüketim 8 kilogram ile pek çok ülkeye göre oldukça düşük. Aslında mevsimin de fazlasıyla ekonomik fiyatlara da taze balık alabilmek mümkün. İşte bu sebeple hangi mevsimde hangi balık çok çıkar sorusu bu sebeple önemli hale geliyor. Arz-talep dengesi gereği balığın çok olduğu aylarda o balık ekonomik bir fiyata düşüyor. Mevsimi boyunca taze balık yiyebilmek ve bir yandan da ucuza balık bulabilmek için hangi ayda en çok hangi balık tutulur ona bakalım.
Bildiğiniz gibi 15 Nisan’da biten balık avlama mevsimi 1 Eylül’de tekrar başlıyor. Böylelikle balıkların yavrulaması için onlara bir fırsat tanınıyor. O yüzden takvimimize Eylül ayından başlayalım.
Eylül : Av yasağının bitmesi ile birlikte balıkçılar denize açılır. Bu dönem ülkemizde çok sevilen hamsi için daha vakit vardır. Balıkçıların teknelerinde ilk hasatları palamut ile başlar. Her ne kadar tam irileşmeleri için Ekim ayını beklemek gerekse de tezgahlarda ilk gördüğümüz balık palamuttur. Yağ oranı açısından oldukça zengin olan palamut boyuna göre çeşitli isimlerle anılır. Biz ülkemizde genelde Palamut vonozu (12-16 cm), kestane palamudu (16-22 cm), çingene palamudu (22-28 cm) türlerini tezgahlarda görürüz. Özellikle çingene palamutu soğuk hava depolarında bolca saklanan bir balık olduğu için alırken tazeliğine dikkat edilmesi gerekir. Palamut oldukça yağlı ve besin değerleri yüksek bir balıktır. Eylül ayı içinde her ne kadar fiyatları yüksek olsa da lüfer bir diğer görebileceğimiz balık türüdür.
Ekim : Palamut artık iyice irileşmiş ve çokça yakalanır hale gelmiştir. Bir balık sever balık yeme sezonunu palamut ile açtığından Eylül ayına göre daha ekonomik bir fiyata bolca palamut alabilir. Hem daha iri, hem daha besleyici hem de daha ucuzdur. Böylelikle Ekim ayında da palamut sofralarda baş köşededir. Bir yandan lüfer bollaşmış ve ucuzlamıştır. Bu sebeple çok lezzetli olan bu balıkta uygun fiyata bulunduğu an alınmalıdır. Hamsi ve istavrit tezgahlarda ki yerini almıştır. Taze bir istavrit ile nefis lezzetler içinde ev halkını doyurabilirsiniz. Hamsi için biraz daha beklemek gerekir.
Kasım : Palamut tezgahlarda ki ağırlığını kaybeder. Hem daha az çıkmasından hem artık sahneyi paylaşacağı başka balıklar olmasından. Lüfer bolluğu biraz azalırken artık hamsi ufacık boyuna rağmen tezgah payını arttırır. İstavrit yine yerini korurken uskumru için en güzel mevsimdir. Uskumruda palamut gibi yağlı ve lezzetli bir balıktır. Uskumruda soğuk hava deposunda tutulabilen bir balık olmasından dolayı alırken tazeliğine dikkat edilmesi gerekir.
Aralık : Uskumru, palamut azalarak devam ederken artık hamsi başköşededir. Ucuz, kolay ve çok çeşitli pişirme imkanı ile hamsiyi bolca tüketilebilir. Ayrıca tekir bu ay bollaşır. Her ne kadar sürekli bir ucuzluk içinde olmasa bile yine de önce ki aylara göre fiyatları düşmüştür. İstavrit ise fırsat buldukça günlük alınabilecek durumdadır.
Ocak : Hamsi krallığına devam etmektedir. İyicene yağlanmış ve büyümüştür. Tekir fiyatına göre alınabilirken çinekop, kofana gibi balıkları daha bol bulabilirsiniz. Mezgit ise etli ve lezzetli bir dip balığı olarak Ocak ayında bolca tüketilebilir.
Şubat : Çinekop halen boldur. Mezgit de bu ay bollaşır ve irileşir. Kalkan balığı da artık tezgahlardadır. Her ne kadar ülkemizde fiyatı hep yüksek olsa da alınabildiğinde gerçekten lezzetli bir balıktır.
Mart : Artık palamut ve uskumru gibi balıklar sadece soğuk hava deposu ürünleridir. Çinekop azalmıştır. Hamsi devam eder. İstavrit çokça azalır. Mezgit ve tekir Mart ayının yenebilecek balıklarıdır. Bir de alınabiliyorsa kalkan en güzel bu ay olur. Deniz levreği bu ay bollaşır. Besleyici ve lezzetli bir balık olan levrek tezgahta tercih edilecek öncelikli bir balıktır.
Nisan : Kırlangıç, levrek, mercan bolca çıkar. Tekir ve tekirin büyüğü diye sayılan barbunya da önemli miktarda tutulur. Barbunya (Ya da barbun) balığı en lezzetli balıklardandır. Bu aylarda mümkünse barbuna doyulması için öncelikli tercih edilmelidir. Bu arada Nisan 15 itibariyle avlanma yasağı başladığı için özellikle Karadeniz ve Marmara balıkları artık sezona veda ederler.
Mayıs : Levrek lezzetini korur. Barbun aynı şekilde bulunabildiği yerde tüketilmelidir. Mercan, iskorpit balıkları da doyurucu özelliğine devam ederler.
Haziran – Temmuz – Ağustos : Avlanma sezonunun kapanması ile birlikte balıkçıların çoğu tezgahlarını kapatırlar. Bu dönem Akdeniz balıkları ön plandadır. Grida, akya, mercan gibi balıkları açık kalan az sayıda ki balıkçıda bulabilirsiniz. Bununla birlikte balık yemeğe devam etme anlamında kültür balığı olarak çokça üretilen çipura ve levrek tercih edilebilir. Ayrıca ağırlıklı olarak yurt dışından gelen somon iyi bir alternatiftir.
Yaz ayları dışında çok çeşitli alternatifler sunan balık türleri ülkemizde her ne kadar biraz pahalı gibi gözükse de yukarıda açıklamaya çalışıldığı gibi mevsiminde takip edilip tüketilirse sağlık açısından kendimize önemli bir katkı yapmış oluruz.
Kaynakça:
vikipedia
Yazar:Arda Işımer