Hipertimezi Nedir?

Hipertimeziden etkilenen kişiler, kişisel öneme sahip olaylar hakkında normalden geniş bir hafızaya sahiptirler. Ne kadar önemsiz olsa da olayları hatırlama konusunda aşırı bir yetenekleri vardır. Aşağıdaki makalede, bu nörolojik durum hakkında daha fazla bilgi vereceğiz.

Biliyor Muydunuz?

2012 yılında “Ervine, Kaliforniya Üniversitesi” araştırmacıları tarafından yapılan bir araştırmaya göre, tüm dünyada bilinen son derece üstün otobiyografik bellek (HSAM) ya da hipertimezi sergileyen on iki kişi bulunmaktadır.

Yaklaşık 15 yıl önce, herhangi bir günde meydana gelen bir olayı ne kadar önemsiz olursa olsun zahmetsizce çok detaylı bir biçimde hatırlayabilen bir kişi hakkında ne söylerdiniz? Muhtemelen, olağanüstü belleğe sahip bir kişi olduğunu söylerdiniz. “Hipertimezi” bu üstün bellek türünü tanımlamak için kullanılan bilimsel bir terimdir.

Hepimiz hayatımızda etkisi olan şeyleri hatırlama yeteneğine sahibiz. Ancak geçmişimiz pek çok alakasız ve hatırlanmaya değer olmayan ayrıntılar ile doludur. Ancak hipertimezi tanısı alan bireyler geçmişlerindeki detayları aşırı derecede ayrıntılı neredeyse dakika dakika hatırlayabilme yeteneğine sahiptir.

Hipertimezi kişinin geçmişte yaşadığı şeyleri ayrıntılarıyla hatırlama kapasitesini gösteren, bilinen herhangi bir nedeni olmayan nörolojik bir durumdur. Örnek vermek gerekirse, hipertimezi tanısı alan bir kişi 15 Aralık 2005 tarihinde giydiği kıyafetleri tarif edebilir ve o gün tanıştığı, konuştuğu insanları sıralayabilir. Bu tarih hiç bir özel öneme sahip olmayan sıradan bir gün olabilir ancak yine de o günü tüm detayları ile hatırlamaktadır. Hipertimezi tanısı alan bireyler ayrıca bu günün haftanın hangi gününe denk geldiği gibi çok detaylı ayrıntıları da kolayca hatırlayabilmektedir.

Hipertimezinin Özellikleri:

-Bu durumdan etkilenen kişiler onlarca yıl önce olan önemli ya da önemsiz olayları kolaylıkla hatırlayabilmektedir. Yani o gün ne yediğiniz gibi çok küçük şeyler bile hiç bir efor sarf etmeden hatırlanabilmektedir.

-Hipertimezi tanısı alan kişiler geçmişi çok kolayca hatırlayabilmelerine rağmen bu durum sadece kendi hayatları ile ilgilidir. Yani bu kişiler başkalarının hayatına ilişkin olan geçmiş olayları hatırlayamazlar. Bellek sadece kişisel olayları aşırı derecede hatırlayabildiği için bu durum, aynı zamanda “son derece üstün otobiyografik bellek” olarak adlandırılır.

-Kelimenin tam anlamıyla 10 yaşından beri, hayatlarının her gününde neler olduğunu hatırlayabilen hipertimezik kişiler vardır.

-Otobiyografik bellekleri oldukça iyi olmasına karşın aynı şey ezberleme kabiliyetleri için söylenemez. Basitçe söylemek gerekirse ezberleme becerileri ortalama düzeydedir. Ayrıca standart hafıza testlerinde de sıradan ortalama puanlar almaktadırlar.

-Bu kişiler bilmeden geçmiş olaylar hakkında çok fazla düşünme eğilimindedir. Bu nedenle hipertimezi tanısı alan kişiler geleceği planlamak için çok az vakit harcarlar, bu da onların düşünme ve muhakeme yeteneği üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. Yani bu kişiler sürekli geçmiş hayatlarını düşünmektedirler.

Hipertimezinin Nedenleri:

-Hipertimezi teşhisi alan bireylerin beyinleri MR ile tarandığında hafıza fonksiyonu için kritik olan beyin parçalarının normalden daha büyük olduğu tespit edilmiştir. Örneğin, belleğin kodlama ve depolama ile ilişkilendirilen beynin kaudat çekirdeği ve temporal lobunda bir derece genişleme olduğu göstermiştir. Bireyde gözlenen bu eşsiz nörogelişimsel gelişmenin bu bireylerdeki olağanüstü hafıza becerilerinden sorumlu olduğuna inanılmaktadır.

-Önerilen bir başka teoride ise, bu bireylerde hafıza saklanırken semantik kodlama kullanıldığına inanılmasıdır. Semantik kodlama yöntemi ile hatırlamak ve depolanan bilgiyi geri çağırmak çok daha kolaydır.

Hipertimezi Vakaları:

Hipertimezi o kadar nadir bir olaydır ki, hipertimezi tanısı alan sadece bir avuç insan bulunmaktadır. Bu kişilerden biri inanılmaz belleği sayesinde “İnsan Google” lakabını alan, Brad Williams’ dır. Sadece hayatından bir gün seçin ve Brad bir kaç dakika içinde o gün içinde yaşananları sıralayabilmektedir. Şu an 60 yaşına yaklaşan Brad hayatının her gününde ne yaptığını ve o günlerde gerçekleşen dünya üzerindeki önemli olayları hatırlayabilmektedir.

Kaynakça:
http://www.buzzle.com/articles/things-you-need-to-know-about-hyperthymesia.html

Yazar:Tülay Arsoy