Özelleşmiş olan yapısal proteinlerden oluşur ve hücre yapısına sağlamlık, esneklik kazandırarak hücre içini ve mitokondri, endoplazmik retikulum, golgi cisimciği, lizozom gibi organelleri bir ağ gibi sarar. Hücre iskeleti proteinlerden oluşur ve kalınlıklarına göre dört farklı grupta incelenir.
Mikro-iplikcikler
Bu protein yapıların çapları 6 nanometreden küçük olup büyük bir kısmını aktin proteinleri oluşturur. Bu iplikçikler hücre zarının yapısında bulunan integral proteinleri ile bağlantı kurar ve bu sayede hücre zarı ile sitoplazma bağlantısını sağlarlar. Orta kalınlıkta olan iplikçikler hücreye aktiflik sağlamak için miyozin ile bağlantı kurar.
Orta Kalınlıktaki İplikçikler
7 ila 11 nanometre arası değişen çaplarda bulunan iplikçikler miyozin denilen proteinlerden oluşmuş yapılardır. Hücre içine alınan bazı yapıların hücre sıvısı içine yönlendirilmesi ve organellerin konumlarının sabitlenmesinde görev alır.
Kalın İplikçikler
Miyozin demetlerinin çapı 15 nanometreden büylük olan yapılarından oluşur. Kalp ve iskelet kaslarının hücrelerinde bu iplikçikler yoğun şekilde bulunur. Aktin iplikçikleri ile beraber bu hücrelerde bir takım şiddetli kasılma hareketlerini gerçekleştirmede görev alır.
Mikrotübüller
Tübulin isimli protein yapılarından oluşan ve tüm hücrelerde bulunan yaklaşık 25 nanometre çapında olan borucuklardır. Binanın üzerinde durduğu temel kolonlar ile benzerlik gösteren bu iplikçikler hücrenin ana çatısı gibi görev almaktadır. Diğer bahsi geçen iplikçikler bu ana kasnağın içini dolduran ve yardımcı ağ görevlerini üstlenen protein yapılarıdır. Mikrotübüller ayrıca kipriçik, kamçı, sentriol gibi organellerin yapısında da bulunur.
Sentriol: Silindirik yapıda olan ve boyutları kısa olan mikrotübül yapılardır. Hücre bölüneceği zaman DNA sarmalında bulunan zincirlerden her birini farklı kutuplara çekerek bölünme işleminde yardımcı rol üstlenirler. İskelet ve kalp kas hücrelerinde, kırmızı kan hücrelerinde ve sinir hücrelerinde bulunmazlar.
Kirpiçik: Dokuz tane mikrotübül destesinin bir araya gelmesinden oluşan karmaşık bir yapıdır. Sümüksü yapıların hücre zarından geçişini sağlama ve hücre yüzeyini arttırma gibi temel işlevlere sahiptir.
Kamçı: Kirpikçiğe benzer bir yapıdır fakat uzunluğu daha fazladır. Hücreye hareket sağlamak en temel görevidir. İnsanın kamçılı bir yapıya sahip olan tek hücresi sperm hücresidir.
Kaynakça:
https://www.news-medical.net/life-sciences/What-is-a-Cytoskeleton.aspx
Yazar: Taner Tunç