İdari Yargılama Usul Kanunu’nda sürelerin hesaplanması ve genel ve özel dava açma süreleri ile ilgili bu yazıda; giderek çoktan seçmeli sınavların terk edilip, klasik sınav usulüne dönen sınavlarda adaylara yardımcı olmayı amaçlıyoruz.
İYUK md 10- İdari Makamların Susması
Haklarında bir işlem veya eylem tesis edilmesi için idareye başvuranlar için 60 gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılacağından, zımni ret ortaya çıkar. Bu durumda ilgililer, 60 günün bitiminden itibaren dava açma süresi içinde konusuna göre Danıştay’da, idare veya vergi mahkemelerinde dava açabilirler.
60 günlük süre içinde verilen cevap kesin değilse ilgili bu cevabı, istemin reddi sayıp dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu durumda dava açma süresi işlemez. Ancak bekleme süresi başvuru süresinden itibaren altı ayı geçemez.
Dava açılmaması ya da davanın süreden reddi halinde, 60 günlük sürenin bitmesinden sonra idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren 60 gün içinde yeniden dava açılabilir.
DİKKAT: Sonradan verilen cevabın yeniden dava açma hakkı kazandırması Sadece zımni red durumunda geçerli olup; açık ret ya da kesin olmayan ret durumunda verilen sonraki yanıtta yeniden dava açma süresi işlemez.
İYUK md 11- Üst Makama Başvuru
İlgililer tarafından dava açılmadan önce, bir idari işlemi geri almak, kaldırmak ve değiştirmek veya yeni bir işlem yapılmasını istemek için üst makama, üst makam yoksa işlemi yapan idareye dava açma süresi içinde başvurması gerekir. Bu başvuru işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur.
60 gün için bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye devam eder. Yani başvurudan önce kaç gün geçmiş ise kalan sürenin hesabında dikkate alınır.
İYUK md 12- İdari İşlemler Nedeniyle Açılan Tam Yargı Davaları
İdari işlemler nedeniyle üst makama başvurulabileceği gibi, başvuru zorunluluğu da yoktur. İlgililer doğrudan doğruya Danıştay, idare ve vergi mahkemelerinde dava açabilirler.
İYUK md 13- İdari Eylemler Nedeniyle Açılan Tam Yargı Davaları
İdari eylemler sebebiyle hakları ihlal edilmiş olanlar idari dava açmadan önce, bu eylemlerin yazılı bildirim tarihi veya başka surette öğrenmeleri üzerine bir yıl ve her halükarda beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerekir. Ön karar eksikliği halinde dava açılmışsa, idari merci tecavüzü oluşur ve dosya mahkemece ilgili idari merciye tevdi edilir.
Bu istek kısmen veya tamamen reddedildiği taktirde, bu işlemin tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir.
Görevli olmayan askeri ve adli yargı mercilerine açılan tam yargı davasının görev yönünden reddi halinde sonradan idari yargı yerinde açılmış olan davada idareye başvuru şartı aranmaz.
Dava Açma Sürelerinin Kesilmesi
Görevli olmayan yargı kolunda dava açılması durumunda bu davaların görev yönünden reddi kararının kesinleşmesini izleyen günden itibaren 30 gün içinde görevli mahkemede dava açılabilir. Görevsiz yargı yerine başvurma tarihi Danıştay’a idare veya vergi mahkemesine başvurma tarihi olarak kabul edilir.
Adli veya askeri yargı yerine açılmış olan ve görevsizlik nedeniyle reddedilen davalarda, görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra yukarıdaki fıkrada verilen otuz günlük süre geçmiş olsa dahi, idari dava açılması için öngörülen süre dolmamış ise bu süre içinde idari dava açılabilir.
Dilekçedeki Eksikliklerin Giderilmesi
Dava dilekçelerinde İYUK md 3 ve 5’te belirtilen hususlarda eksiklik olması veya avukat olmayan vekil tarafından dava açılması halinde, idari yargı yeri ilk incelemede 30 gün içinde eksikliklerin giderilmesi veya davanın bizzat veya bir avukat vasıtasıyla yeniden açılmak üzere dilekçenin reddine; aynı eksikliklerin devam etmesi halinde ise davanın reddine karar verir.
İdare mahkemesi ve AYİM’in baktığı davalar ile Danıştay’ın ilk derece sıfatıyla baktığı davalarda dava açma süresi 60 gün
Vergi mahkemelerinde 30 gün
Dava açma süresinin son günü resmi tatile denk gelirse süreler bir hafta uzamış sayılır.( 20 Temmuz- 1 Ağustos) 7 Eylül
İdari yargılama usul kanununda süreler tebliğden itibaren başlar. İlgilinin adresinin bilinmediği durumlarda ilanen tebliğ yapılır. bu durumda; süre ilanın yapıldığı on beşinci gün başlar.
İstinafta başvuru süresi 30 gün
Temyizde Süre:
Temyiz dilekçesi İYUK md 3’te belirtilen hususlara uygun değilse düzeltilmesi için on beş günlük süre verilir. Bu süre içinde eksiklik tamamlanmazsa temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına karar verilir.
Temyiz dilekçesinde dava harcı ve posta ücretinde eksiklik varsa tamamlanması için yedi günlük süre verilir. Bu süre içinde eksiklik tamamlanmamışsa kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verilir.
İdare ve vergi mahkemelerinin bu kararlarına karşı da yedi gün içinde temyize gidilebilir.
DİKKAT:
İstinaf ve temyizde süre 30 gün
Yürütmeyi durdurma davalarında itiraz 7 gün
Kanun yararına bozmada süre yok
Yargılanmanın yenilenmesinde süre 60 gün
İstisna:
AHİM kararlarına uymada 1 yıl
Önceki ilama aykırılık halinde 10 yıl
Özel dava açma süreleri:
Vergi mahkemelerinde, götürü matrahlar hakkındaki komisyon kararlarında dava açma süresi 15 gün
6183 sayılı AATUHK’ ye göre ödeme emrine karşı açılan davalarda süre 7 gün
İl özel idaresi kanununa göre il encümeni kararlarına karşı dava açma süresi 10 gün
Danıştay YDK kararlarına karşı dava açma süresi 15 gün
Petrol kanunun uygulanmasından doğan davalarda 20 gün
Kamulaştırma kanununa göre kamulaştırma davaları için açılan davalarda 30 gün
RTÜK kanununa göre RTÜK’ün verdiği idari yaptırım kararlarına karşı 15 gün
Çevre kanunu göre verilen idari para cezalarına karşı açılan davalarda süre 30 gün
Belediye kanununa göre, ısrarla kesinleşen belediye meclisi kararları aleyhine 10 gün
Büyük şehir belediyesi kanununa göre büyük şehir belediye meclisinin verdiği ilçe belediyelerinin bütçelerinde yapılan değişikliklere karşı dava açma süresi 10 gün
Not: İvedi yargılama usulünde süreler, idari yargıdaki sürelerinin yarısı olarak uygulanır.
Kaynakça:
idari yargılama usul kanunu
Yazar:Gül özay Süner