Karaciğeri benzersiz kılan yaralanma sonrası yenilenme yeteneğidir. Karaciğer kendini düzeltmek için inanılmaz bir kapasiteye sahiptir, böylece tam olmayan karaciğer ile bir kişinin hala hayatta olabilir. Aşağıda karaciğer ve karaciğerin yenilenme yeteneği hakkında daha fazla bilgi vereceğiz.
Biliyor muydunuz?
Hepatositlerin % 75’i (karaciğer ana dokusunu oluşturan baş fonksiyonel hücreler) ölü olsa bile karaciğer fonksiyonları etkilenmez. 300’den fazla fonksiyonu gerçekleştirebilen insan karaciğeri kendini yenileme yeteneğine sahiptir. Karaciğerin harikası, karaciğer dokusunun sadece% 25’inin karaciğerin kendini yenilemesi için yeterli olabilmesidir. Hatta birinin karaciğerinin yarısını çıkardıktan sonra, kalan kısım ile standart boyuta bir karaciğeri yeniden oluşturabilirsiniz.
Asetaminofen aşırı dozu gibi belirli durumlar, karaciğer hücrelerinin % 50-60′ ının yıkımına neden olup ciddi karaciğer hasarına yol açabilir. Burada, başka komplikasyonlar olmaması durumunda karaciğer bir ay içinde kendini tamamen yenileyebilir. Ancak uzmanlar kütlesini önemli miktarda kaybetmesine rağmen, karaciğerin hangi mekanizmalar tarafından kendini yenileyebildiğini henüz tam olarak belirleyememiştir.
Karaciğer kendi hücrelerini yenilenme potansiyeline sahip olmasına karşın hasar çok ciddi ise, tamamen iyileşme mümkün olmayabilir. Örneğin, karaciğerin zarar görmesinden sonra komplikasyonlar gelişirse, bu durum karaciğer iyileşme sürecini duraklatıp skar (yara) dokusu oluşumuna sebep olabilir. Zamanın geçmesi ile yara dokusu yavaş yavaş sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini kaplamaya başlar, böylece sonunda karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Bu gibi durumlarda, karaciğer nakli ameliyatı hastanın hayatta kalmasına yardımcı olan tek seçenektir.
Karaciğer Yenilenme Süresi:
Ameliyattan sonra karaciğerin kendini yeniden üretmesi için tıbbi literatürde genellikle 3 ile 6 aylık bir dönemden bahsedilmesine rağmen, “The journal Liver Transplantation”( karaciğer nakli dergisi) bildirilen son çalışmaya göre karaciğer çok daha hızlı bir şekilde yenilenmektedir. Bu çalışmada bahsedilen hız karaciğerin, nakilden 3 hafta sonra orjinal boyutunun kazanmasıdır. Yani karaciğerin bir parçası vericiden alıcıya nakledildiğinde, hem donör hem de alıcının karaciğerinin sağlıklı kısmı bir aydan daha kısa bir sürede normal boyuta ulaşacaktır. Yeni çalışmanın sonucu gelecek vaat eden ve özellikle ileri karaciğer hastalığından etkilenen hastalar için umut verici olmuştur. Tıbbi uzmanlar da karaciğer cerrahisi sonrası ilk bir kaç hafta karaciğerin daha hızlı yenilendiğini ancak hala tam boyutunu yeniden kazanmak için 6 ay gerektiğini düşünmektedir.
Karaciğeri İyileştiren Besinler:
Bir kişi nelerle beslendiğine bağlı olarak karaciğerini daha da bozabilir ya da iyileşmesini sağlayabilir. Basitçe söylemek gerekirse, hasar sonrası karaciğer yenilenmesini sağlamak ancak sağlıklı bir diyet takip edildiğinde mümkündür. Doğru besinlerle beslenmek karaciğerin detoksifiye olmasını ve kendini yenileme kapasitesini arttırmaktadır.
-Alkol doğrudan karaciğerde metabolize olduğundan, karaciğerin yükünü arttırır ve karaciğerin kendini yenileme sürecini engellemektedir. Yani beslenmenizden her türlü alkolü çıkardığınızdan emin olun.
-Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı riski ile bağlantılı olduklarından tereyağı, kızarmış ürünler, hamburger, yağlı etler, pastırma, biftek ve sosis gibi yağlı gıdalardan kaçınılmalıdır. Yağlı gıdalardan kaçınılması kesinlikle karaciğerin sağlıklı hücrelerinin yenilenmesini desteklemektedir.
-Diyetinize çeşitli meyve ve sebzeleri ekleyerek karaciğerin kendini tamir etme yeteneğini arttırabilirsiniz. Soğan ve lahana, enginar, pırasa, roka ve acı kabak gibi yeşil sebzeler ve elma, portakal, çilek gibi meyveler antioksidanlardan zengindir. Antioksidanlardan zengin olan bu besinler karaciğer sağlığını iyileştirmektedir ve yenilenmesini kolaylaştırmaktadır.
-Limon suyu C vitamininden zengindir ve vücuttan zararlı maddelerin giderilmesinde karaciğere yardımcı olur. Yani bir bardak limon suyu karaciğerin kan arındırıcı kapasitesini artırmak için tavsiye edilir.
-Yoğurt gibi probiyotik besinler de karaciğeri iyi durumda tutmak için yardımcı olabilir. Yoğurttaki canlı bakteri kültürleri karaciğer enzim düzeylerini artırmaktadır ve hatta durumu tersine çevirmeye yardımcı olur. Sarımsak ve zerdeçal gibi baharatlar da karaciğer için faydalı bulunmuştur.
Sonuç olarak, insan karaciğerinin rejeneratif potansiyeli dikkat çekicidir. Düzenli olarak çok miktarda alkol alımının neden olduğu karaciğer üzerinde oluşan yağ tortuları alkol tüketimi durdurulursa, geri döndürülebilir. Ancak kronik karaciğer hasarı olan insanların kalıcı yara dokusu oluşumunu önlemek ve karaciğer hücrelerinin yenilenmesini desteklemek için besleyici bir diyet takip etmeleri ve uygun tedaviyi almaları gerekir.
Kaynakça:
http://www.buzzle.com/articles/does-the-human-liver-regenerate-itself.html
Yazar:Tülay Arsoy