İnsülin direnci, kişideki metabolik bir bozukluğun habercisidir. İnsülin direnci rahatsızlığını yaşayan kişiler genellikle bu sorunun farkında olmadan, yıllarca bu sorunla yaşamaya devam edebilir. Oysa insülin direnci erken teşhis edilirse, kişinin hayat tarzında ve beslenme alışkanlıklarında yapacağı düzenlemelerle önlenebilir veya oluşumu geciktirilebilir. Peki hayatımıza sinsice müdahale eden insülin direnci nedir?
İnsülin, pankreastan salgılanan bir hormondur. Kas, yağ ve karaciğer gibi kan şekerini kullanan dokulara, şekerin alınmasını sağlar. Eğer dokularda insülin direnci varsa, şekerin dokulara alınıp kullanılması zorlaştığından, daha çok insülin salgılanır. Aşırı salınan insülin açlık hissi oluşturur ve aldığımız besinlerin yağ olarak depolanmasını sağlayarak kişide obezite hastalığına neden olur. İnsülinin giderek daha fazla salınması, pankreası yorar ve pankreas kanseri ile diyabet hastalığına kadar gidebilen ciddi sorunlar oluşturur.
İnsülin Direncinin Nedenleri Nelerdir?
Genetik özellikler, beslenme şekli ve yaşam tarzı insülin direncinin görülme olasılığını etkilemektedir. İnsülin direnci çoğunlukla kilo problemi olan bireylerde görülmektedir. Ayrıca, 40 yaşın üstünde olmak, vücut kitle endeksinin 25’ten yüksek olması, aile bireylerinde ve yakın akrabalarda tip 2 diyabet varlığı, yüksek tansiyon ya da arterioskleroz bulunması, kan basıncının yüksek olması, kandaki tirigliserit miktarının yüksek olması ve fiziksel aktivitenin kısıtlı olması gibi etkenler de insülin direncine neden olmaktadır.
İnsülin Direnci Belirtileri Nelerdir?
Hücreler glikozu işlemek için daha fazla direnç gösterse de pankreas daha fazla insülin üreterek bu açığı kapatır. Bu durumda, insülin direnci herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak bir süre sonra yorulan pankreas, ürettiği fazladan insülini üretemez duruma gelir. İşte bu durumda, başta cilt problemleri olmak üzere belirtiler ortaya çıkar. Hastalığın ilerleyen safhalarında sırt bölgesinde koyulaşma, boyun bölgesinde halka şeklinde koyulaşma, diz kapağı, dirsek ve bileklerin kararması belirtileri görülmektedir. Ayrıca, uyuşukluk, konsantrasyon eksikliği, yüksek tansiyon, yemeğin ardından hissedilen aşırı ağırlık hissi ve uyku hali, hızlı kilo alma, aşırı tatlı tüketme ihtiyacı, bel çevresinde zamanla genişleme, karaciğerde yağlanma, sürekli açlık hissi ve kadınlarda düzensiz regl dönemleri insülin direnci belirtileri olarak karşımıza çıkmaktadır.
İnsülin Direncinin Tetiklediği Hastalıklar Nelerdir?
İnsülin direnci, vücutta fazla insülin üretimine neden olduğundan, hemen hemen bütün dokularda hücre üremesini kontrolsüz bir şekilde arttırarak kansere neden olmaktadır. İnsülin direnci olan hastalarda, yemek borusu kanseri, karaciğer kanseri, pankreas kanseri, kalın bağırsak kanseri, safra yolları kanseri, meme ve rahim kanseri, mesane kanseri, trioid kanseri ve lenf kanseri görülebilmektedir. Ayrıca, şeker hastalığı, prostat, kalp ve damar hastalıkları, inme, hipertansiyon, obezite, karaciğer yağlanması ve alzhemier da insülin direncinin tetiklediği hastalıklar atasındadır.
İnsülin Direnci Nasıl Tespit Edilir?
İnsülin direnci, 8-10 saatlik açlık sonrasında kan şekeri testi ve insülin testi yapılarak tespit edilir. Kan şekeri ile insülin değerlerine bakılarak değerlendirme yapılır. İnsülin direnci testinde kullanılan “HOMA” değeri şeker ile insülin arasında yapılan matematiksel bir formülün sonucu olarak ortaya çıkar. HOMA değeri, 2.5’in üzerindeyse kişide insülin direnci var demektir. Buna ek olarak, kan yağları ve karaciğer enzimleri gibi veriler teşhis konulması için yardımcı olabilmektedir.
İnsülin Direnci Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yapılan testler ve değerlendirmeler sonucunda insülin direnci olduğu tespit edilirse, hasta beslenme uzmanına yönlendirilir. İnsülin direnci olan kişilere genellikle, yağsız et, yeşil yapraklı sebzeler, daha fazla lif içeriğine sahip besinler ve taze meyveler tüketmeleri önerilmektedir. Kan şekeri seviyesinin korunması ve dalgalanmalar oluşmaması için, kahvaltı atlanmamalı ve her gün 3 öğün ile 2 ara öğün şeklinde beslenilmelidir. İnsülin seviyesinin korunmasında diğer bir önemli nokta, düzenli olarak egzersiz yapılmasıdır. Düzenli egzersiz, hormon seviyesinin korunmasında etkili olmakla beraber, stresi azaltarak böbreküstü bezlerinin fazla hormon salgılamasını engeller.
Doğru beslenmek, daha çok fiziksel aktivite yapmak, fazla kiloların verilmesi, alkol ve sigara tüketilmemesi, uyku düzeninin sağlanması insülin direncinin tedavisinde oldukça önem taşıyan noktalardır.
Yazar: Dilara Yeten