Eğitim de istenilen başarıyı sağlayabilmek ve istenilen verimi almak için birçok model geliştirilmiştir. Etkili bir eğitim için öğrenciler ile öğretmenlerin sürekli iletişim halinde olması gerekmektedir. Özellikle eğitim sürecinde öğrencilerin pasif alıcı yerine aktif alıcı olmaları ve öğrenme sürecinde aktif olmaları gerekmektedir. Öğrencilerin aktif olduğu ve diğer öğrencilerle iletişim halinde olduğu öğrenme modeli iş birliğine dayalı öğrenmedir. İşbirliğine dayalı öğrenme yöntemine göre, öğrencilerden gruplar oluşturarak, birbirlerinin çalışmasından da sorumlu olduğu ekip çalışmasının benimsetildiği bir öğrenmedir. İş birliğine dayalı öğrenmede önemli olan grupların kompleks olmasıdır. Bu nedenle öğrenme düzeyleri ve cinsiyeti farklı olan gruplardan oluşturulur. Bireyler bu küçük gruplarda ortak bir amaca yönelik birbiriyle yardımlaşarak çalışırlar. İşbirliğine dayalı öğrenmede grup içinde bilen ve bilmeyen öğrenciler bir arada bulunmaktadır. Bu da eğitim başarısı düşük olan öğrencilerin tanımlayıcı ve düzeltici yardım almalarını sağlar.
Öğrenme öğretme ya da bilgi aktarma faaliyetlerini içeren ve yaşam boyu süren eğitim süreci, kaliteli insan yetiştirmeye çalışan eylemler bütünüdür. Nitelikli insan nitelikli eğitimin ürünüdür. Öğretmen yetiştirme programlarının çağdaş standartlara kavuşturulması zorunludur. Öğretmenin, nitelikli eğitim verebilmesi için, güvene ve işbirliğine dayalı bir ortamın sağlanması, yeni bilgilerle desteklenmesi gereklidir. Öte yandan yönetim ve denetim konularında karar verme, planlama, örgütleme, iletişim kurma, etkileşim sağlama gibi etkinliklerde ve değerlendirmede çağdaş ölçüler ve yöntemler kullanılmazsa eğitimde kalite yakalanamaz. Bu nedenle sadece öğrenci üzerinde değil, aynı zamanda okulda öğretmenler arasında hatta yönetiminde dahil edilerek uygulanacağı işbirliğine dayalı öğrenme modelinin günlük yaşamda da geçerliliği son derece gerekli ve önemlidir. Sosyal etkileşimin güçlendirilmesi ve ekip anlayışının erken yaşta çocuğa kazandırılması bu konuda da son derece önem arz etmektedir. Sosyal etkileşimin gelişmesi, çocuğun öğrenmesi ve olaylar arasında bağ kurması hususunda da olumlu bir etkiye sahip olacaktır. Öğrenci farklı görüşleri de görerek zihninde kıyaslama yaparak daha farklı fikirlerin var olduğunun farkında olup, bunları yapılandırabilecektir. Hangisinin doğru olduğuna karar vermesi ve farklı yöntemlerin öğrenilmesi eğitimde daha geniş bakış açısına sahip bireylerin oluşmasına da imkan sağlayacaktır.
İşbirliğine Dayalı Öğrenme Modelinin Özellikleri
Olumlu Bağlılık: İşbirliğine dayalı öğrenme de grup çalışması olduğu için grup içindeki öğrenciler arasında bağlılık duygusu gelişir. Bu model grup çalışması olması, grup halinde aynı aletleri, aynı ortamı kullanmak ve aynı proje ya da ödev üzerine çalışmaları olumlu bağlılığı artırmaktadır. Bunların yanı sıra öğrencilerin hepsine ortak sorumluluğun verilmesi, grup duygusu içine girmeleri de bağlılık duygusunu geliştirir.
Bireysel Sorumluluk: İşbirliğine dayalı öğrenmede grup içindeki bireylerin aldığı puan grup puanını belirlediği için grup içindeki bireylerin aldığı sorumluluğu tam olarak yerine getirmesi gerekmektedir. Geleneksel eğitim anlayışında öğrencinin başarısı aldığı sınav sonucuna bağlıydı. İşbirliğine dayalı öğrenmede tam tersidir.
Eğitmenin Rolü: İşbirliğine dayalı öğrenme de öğretmene büyük bir sorumluluk düşmektedir. Grupların oluşturulmasında ve grup çalışmalarının denetlenmesinde öğretmen sorumludur. Grup içinde öğrencilerin doğru yönlendirilmesi, çalışmaların etkili yapılması verimliliği artıracaktır.
Sosyal Becerilerin Kullanılması: İşbirliğine dayalı öğrenme de öğrenciler istek ve şikayetlerini ifade edebilme fırsatı bulmaktadır. Öğrenciler ele alınan konu ile ilgili aklına takılan her soruyu ya da konu il ilgili önerilerini rahatça dile getirebilmektedir. Bu da öğrencilerin diğer öğrenciler ile iletişime geçmesini ve kendine yapılan eleştirilere olgunlukla karşılıklı vermeyi öğretmektedir. Genel olarak işbirliğine dayalı öğrenme öğrencilerin iletişim becerilerini, özgüven, empati gibi özelliklerinin gelişmesini sağlamaktadır.
Yüz Yüze Etkileşim: İşbirliğine dayalı öğrenmede öğrenciler sürekli yüz yüze iletişim halinde olduğu için grup üyelerini başarılı olabilmek ve verimliliği artırmak için birbirini cesaretlendirmekte ve zorlandıkları durumda birbirini desteklemektedir. Bu da öğrencilerin problem çözerken daha kısa sürede çözmelerini ve yardımlaşmalarını sağlamaktadır.
Yazar: Nagihan Albayrak