Ülkemizde yapılan araştırmalara göre yaklaşık 6 milyon kişinin işitme problemleri ile karşılaştığı düşünülmektedir. Bu problemle karşı karşıya olan kişiler için yalnızlık duygusunu daha yoğun yaşamaktadır. Bu bağlamda işitme cihazları, duyma eksikliği yaşayan kişilerin hayatını kolaylaştırmakta ve sosyal hayata geri dönmeleri için yardımcı olmaktadır. Ancak yapılan araştırmaların sonuçları, işitme cihazına ihtiyaç duyan kişilerin çok az bir kısmının bu aparatları kullandığını göstermektedir. Bazı kişiler bu aparatların ücretlerini pahalı bulurken, bazıları da bunları kullanmaktan utandıkları için kullanmama yoluna gitmektedirler. Ancak teknolojide son yıllarda elde edilen gelişmeler ışığında bu cihazlar hem görünüm olarak rahatsız etmeyecek düzeyde küçük, hem de göreceli olarak uygun fiyatlarda satılmaktadır.
Bu yazımızda, işitme cihazlarının nasıl çalıştığını irdeleyip çeşitlerine kısaca değineceğiz. Ancak öncelikle işitme kaybının neden olduğunu etmenlere kısa bir göz atalım.
İşitme Kaybı Neden Oluşur?
Dışarıdan gelen herhangi bir ses duyduğunuzda, süreç öncelikle sesin dalgalar halinde havada yol alıp dış kulağınıza gelmesi ile başlar ve gelen bu ses dalgaları kulak zarınızın titreşmesine neden olur. Bu titreşim ortakulakta bulunan üç iskelet yapı sayesinde, iç kulakta bulunan ve kabuk şeklinde olan kulak salyangozuna iletilir. Titreşimler burada bulunan işitsel sinir hücrelerini uyararak elektrik akımı oluşturur. Bu akım binir hücrelerinin beyne iletilmesi ile ses haline dönüştürülerek süreç tamamlanmış olur.
İnsanlar işitme yetisini iki şekilde kaybedebilir. Bunlardan ilki titreşimlerin orta kulağa, iç kulağa, veya iskelet sistemlerine olması gerektiği gibi iletilmemesinden kaynaklanır. Bunun kulak kiri, kulak zarının delinmesi, kulakta sıvı bulunması, genetik rahatsızlıklar ve enfeksiyon gibi birden fazla nedeni olabilir. Bu tarz işitme kaybında çare genel olarak cerrahi yöntemlere başvurulmasıdır.
İşitmenin azalmasına neden olan diğer neden de kulak salyangozunun zarar görmesi ve işlevini tam olarak yerine getirememesidir. Bunun da genetik rahatsızlıklar, enfeksiyon, yüksek sese maruz kalma ve kafa travmaları gibi bir çok nedeni bulunmaktadır. Bu tarz rahatsızlıklarda işitme cihazı kullanımı, işitme kaybını en aza indirmekte yardımcı olmaktadır.
İşitme Cihazı Nasıl Çalışır?
İşitme cihazları dışarıdan gelen sesi yükselterek kulağa gelen titreşimleri arttırmaktadır. Bu sayede işitme sinirlerine ulaşabilen titreşim sayısı artarak beyne giden sinyal sayısında artış sağlanmakta ve duyma yetisi artmaktadır. Çalışma prensibi olarak analog ve dijital olmak üzere iki çeşit işitme cihazı bulunmaktadır. Analog cihazlarda ses dalgaları elektrik sinyallerine dönüştürülerek yükseltilir. Analog cihazlarda kullanıcı ihtiyacına göre farklı programları ayarlayabilir. Bu cihazlarda sessiz oda, kalabalık restoran, açık alan, tiyatro veya stadyum gibi birden fazla program olabilir. Bu cihazlar genel olarak dijital olanlara göre daha uygun fiyatlıdır.
Dijital işitme cihazlarında da, ses arttırılmadan önce ses dalgaları, bir bilgisayarda olduğu gibi numerik kodlar haline çevrilir. Çünkü bu kodlar sesin akorduna ait bilgiyi de içermektedir ve bu sayede bulunulan ortamın ses yoğunluğuna göre, otomatik olarak program ayarını yapabilmektedir.
İşitme Cihazı Çeşitleri Nelerdir?
Günümüzde yerleşim yerlerine göre temel olarak üç çeşit işitme cihazı bulunmaktadır. Bunlar kulak arkası, kulak içi ve kanal içi işitme cihazlarıdır.
*Kulak arkası işitme cihazları; kulak arkasında bulunan sert plastik bir kasa ve kulak içine yerleşen yumuşak materyalden oluşmaktadır. Elektronik aksam plastik kasa içerisinde bulunmaktadır. Ses titreşimleri kulağın içine yerleşen materyal aracılığı ile sinirlere iletildiği için, kullanıcıların kulağına hiç hava almayacak şekilde yerleştirmeleri gerekmektedir. Bu tarz cihazlar az ya da çok şiddetli işitme kaybı olan herkes için kullanılabilmektedir. Bu tip cihazlar genellikle görünümleri dolayısı ile alıcılar tarafından çok tercih edilmezler. Bu nedenle stilistler bu cihazları daha az görünür veya göze daha hitap eder hale getirmek için yoğun çaba harcamaktadır.
*Kulak içi işitme cihazları; tamamen kulak içine gömülü olmakla beraber az ya da çok işitme kaybı olan herkes için kullanılabilmektedir. Çok dikkatli bakılmadığı taktirde dışarıdan görülme ihtimali çok az olduğu için çok tercih edilen modellerdendir.
*Kanal içi işitme cihazları; kulak kanalı içerisine yerleştirilir. Tamamen kulak içine gömülü olduğu için dışarıdan bakıldığında görülmemektedir. Bu modeller orta ve düşük şiddetli işitme kayıplarında kullanılabilir. Çok küçük oldukları için kişilerin çıkarıp takmaları çok kolay değildir ve genellikle çocuklar için önerilmemektedir.
Kaynakça:
https://www.nidcd.nih.gov
Yazar:Nihat Keleş