Her bilgisayarda en az bir işlemci bulunmak zorundadır.İşlemci veriler üzerinde işlem yapan birimdir. İşlemciler iki sayıyı birbiri ile toplamayı bilir. Çıkarma, çarpma, bölme gibi diğer bütün işlemler, bir anlamda, toplamaya dönüştürülerek gerçekleştirilir. İşlemciler, ayrıca, iki sayıyı bir biri ile karşılaştırabilir. Yani iki sayı birbirine eşit değilse, hangi sayının büyük olduğunu bilir. Bilgisayar işlemcilerinin tanıdıkları rakamlar sadece 0 ve 1’dir. Bilgisayarırn bizim kullandığımız ondalık sayı sistemiyle verilmiş olan sayıları eşleyebilmesi için, hepsini ikili sayı sistemine dönüştürmesi gerekir.
İkili sayı sistemine kısaca değinecek olursak; biz sayıları 0 ile 9 arasındaki 10 farklı sembolle yazarız. 9’dan sonra gelen sayı için ayrı bir sembol kullanmak yerine 10 sayısını kullanırız.Bilgisayarlar ise (yani işlemciler) 0 ve 1 sembollerini kullanırlar. İkili sayı sisteminde 2 sayısını ifade edebilmek için 10 yazılır. 2’ye 1 eklediğimizd, ondalık sayı sisteminde 3 sayısını elde ederiz. İkili sayı sisteminde ise 10’a 1 eklememiz gerekir ve 11 elde ederiz. İkili Sayı sistemindeki 11, demek ki, 3 sayısına karşılık gelir.
Görüldüğü gibi bir bilgisayarın işlemcisinin yetenekleri son derece sınırlıdır.Üstelik sadece 0 ve 1’ler den meydana gelen çok basamaklı sayılarla uğraşmak zorunda olduğu için işi de oldukça zordur. Bu durumda, bilgisayarların şaşırtıcı becerilerini başka birimlerin yaptığı akla gelebilir. Ama bilgisayarda işlem yapan başka bir birim yoktur (: İşlemci şüphesizki bilgisayarımızın en önemli donanımıdır. Bilgisayarda yapılan her şey işlemci sayesinde yapılır işlemcisiz bir bilgisayar düşünülemez.
İşlemcinin bir işlemi yapabilmesi için iki şeyi bilmesi gerekir. Yapılacak olan işlemin ne olduğunu ve bu işlemin hangi sayılar vasıtası ile gerçekleştirileceğidir. Bu iki unsur olmadan işlemci hiçbir iş yapamaz. İşlemcinin ne yapacağı ve yapacağı işi hangi verilerin üzerinde yapacağı, ana bellek adı verilen bir birimde saklanır. Ana belleğe Rassal Erişimli Bellek ( İngilizce Random Access Memory terimini oluşturan kelimelerin baş harflerinden, RAM) adı verilir. İşlemci ana belleğin istediği adrese erişebilir, eriştiği adresteki veriyi okuyabilir ve değiştirebilir. Bilgisayarlarda, RAM dışında ROM Kısaltmasıyla adlandırılan (İngilizce Read Only Memory – Salt Okunur Bellek teriminden) bir başka bellek daha vardır. ROM işlemci tarafından okunabilir ama ROM’daki veriler değiştirilemez. ROM bilgisayarın işleyişinin temel kurallarının kaydedildiği bir bellektir. Günümüzde kullanıcılar tarafından programlanabilen ROM’lar da geliştirilmiştir.
İşlemci ve ana bellek, bir arada, isebir bilgisayarın temel bileşenlerini meydana getirirler. Bilgisayarların bukadar basit bir yapıyla, olağanüstü karmaşıklıktaki işleri gerçekleştirebilmeleri, işlemcilerin hızı ve belleklerin büyüklüğü sayesindedir.
Donanım İnceleme ve Araştırma Uzmanı
Ebubekir Yaman