Kalite maliyetleri uygunluk kalitesi ile ilgilidir. Uygunluk kalitesini sağlamak amacıyla yürütülen faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan giderler ile uygunluk kalitesinden sapmaların yol açtığı istenmeyen maliyetlere kalite maliyetleri ya da giderleri denir. Diğer bir ifade ile kalite maliyetleri, kaliteyi üretmek için yapılan giderler ile kalitesiz mal ya da hizmetler nedeniyle maruz kalınan giderlerdir.
Kalite maliyetleri dört ana başlık altında incelenebilir: Önleme maliyetleri, değerlendirme maliyetleri, iç başarısızlık maliyetleri ve dış başarısızlık maliyetleri. Bunlar şu şekilde gruplandırılabilir.
Önleme Maliyetleri: Bu maliyetler tasarım ve kalite yönetimi ile ilişkilidir. Önleme maliyetleri gerçek uygulamalardan önce planlanır ve bu maliyetlere gerçek uygulamalardan önce maruz kalınır. Diğer bir ifadeyle önleme maliyetleri, uygunsuz ürün ya da hizmetin önlenmesi için işin başında yapılan ön çalışmalar ve tasarlanmış tüm faaliyetlerin giderleridir. Önleme faaliyetleriyle ürün ya da hizmetin ilk seferinde uygun üretilmesi hedeflenir, böylece yeniden işleme, fire, müşteri şikayetleri gibi maliyet unsurlarıyla karşılaşılmaz. Elbette önleme faaliyetleri sadece ürün ve süreçlerin ilk tasarımları sırasında yapılmaz; sürekli iyileştirme çalışmaları çerçevesinde süreçte yeniden işleme ya da fire gibi problemlere yol açan nedenlerin saptanması ve giderilmesi de önleme faaliyetleri olarak değerlendirilir, dolayısıyla bu tür önleyici faaliyetler sürekli gerçekleştirilebilir.
Değerlendirme Maliyetleri: İstenilen uygunluk kalitesini sağlamak için kalite karakteristiklerinin ölçüm ve kontrolleriyle ilgili giderlerdir. Yani, değerlendirme maliyetleri kalite ihtiyaçlarının tasarım aşamasında yapılan kaliteye uygunluk derecesini güvenceye alma amacıyla tedarikçilerden gelen ham madde ve yarı mamullerin muayenesi, üretim sürecindeki ürünlerin ve bunların parçalarının muayenesi, test edilmesi, son ürün kontrolleri, iç tetkik ve yeniden gözden geçirme çalışmaları için yapılan giderleri içerir. Uygunsuzluğun yüksek olduğu işletmelerde üretim sürecinin birçok noktasında yoğun değerlendirme maliyeti gerekir, aksi taktirde iç ve dış başarısızlık maliyetleri artacaktır. Diğer bir deyişle uygunluk kalitesi arttıkça bu maliyetlerin düşmesi beklenir.
İç Başarısızlık Maliyetleri: Bu maliyetler ürün müşteriye ulaşmadan önce ortaya çıkan
uygunsuzluğun maliyetidir.
Dış Başarısızlık Maliyetleri: Bu maliyetler ürün müşteriye ulaştıktan sonra ortaya çıkan uygunsuzluğun maliyetidir.
Yazar:Oguzhan Sahna
kalite maliyetlerinde değerlendirme önleme ve basarısızlığa örnek verebilir misiniz ?