Halk arasında karabasan adı verilen durum aslında bir uyku felci durumudur. Uyku felci sırasında kalp hızlı hızlı çarpar, boğuluyormuş gibi hissedilir. Bu durum sıkıntılı ve korkutucudur.
Uyku felcinin oluşma nedenleri:
1- Uyku problemi yaşıyor olmak
2- Bazı ilaçlar
3- Depresyon
4- Düzensiz uyku saatleri
5- Sırtüstü uyumak
6- Stres
7- Çevre değişimi
8- Yaşam değişimi
9- Aç karna uyumak
10- Rüyalar
11- Çok yemek yemek
Uyku halinde iken beyin ile beraber kaslarda uyur. Uyurken bir anda beyin uyanır ama kaslar uyanamayabilir. Bu durumda eller, kollar, ağız hareket ettirilemez. Yani kaslar beyin ile eş değer uyanamamış olur.
Uyku sırasında bilinç yerine bilinçaltı devreye girer. Kaslar beynin isteklerine cevap veremez. Bu bir anlamda kısa süreli bir felçtir.
Uyku felci yaşanırken kişi panikler üzerine bir şey oturmuş gibi hisseder. Bağırmak ister bağıramaz, konuşmak ister konuşamaz, elini kıpırdatmak ister kıpırdatamaz. Bu durum birkaç saniye, birkaç dakika sürebilir. Uyku felcinin 4-5 saat sürdüğü durumlarda olabilmektedir.
Karabasanın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
1- Soluk alıp-verme hızı sıklaşır.
2- Kalp hızlı atmaya başlar.
3- Görülen rüya hatırlanmaz.
4- Çığlık atılabilir.
Genellikle kısa süreli olan bu durumdan sonra kaslardaki felç hali çözülür.
Uyku felcinde iken halüsinasyonlarda eklenirse kişi daha çok korkar.
Uyku felcinde yaşanırken ne yapmak gerekir?
1- Panik yapılmamalıdır.
2- Durumun geçmesi beklenmelidir.
3- Halüsinasyon görülmesi durumunda panik olunmamalıdır.
4- Bu halin geçici olduğu unutulmamalıdır.
Çocuklarda karabasan denilen uyku felci yaşayabilir ve bu durumdan çok korkarlar. Çığlık atabilirler, ağlayabilirler. Çocuk bu halde iken anne ya da babanın çocuğu sakinleştirmesi gerekir. 4-12 yaş arası çocuklarda daha çok görülür. Çocuklar çoğu zaman karabasanı hatırlamazlar.
Çocukların karabasan görmesinin sebebi ise okudukları veya dinledikleri korkulu bir hikaye, seyrettikleri gerilimli bir film, aile içi çatışmalar olabilir.
Özellikle çocukların yaşadığı karabasan durumunda çocuğun gelecekteki ruh hali için çocuğu teskin etmek çok önemlidir. Gerekirse bir uzmandan yardım alınmalıdır. Bu durum yetişkinler için de geçerlidir. Eğer karabasan denilen uyku felci sıklıkla yaşanıyorsa kişi bundan olumsuz etkilenebilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde kalıcı izler bırakmaması için uygun tedaviler uygulanabilir.
Uyku felcinden kurtulmak için stressiz bir uyku uyunmalı, uyku düzensizlikleri giderilmeye çalışılmalı, yan yatmak tercih edilmeli, ilaçların etkilerine dikkat edilmelidir. Ayrıca çok yemek yiyerek yatmaktan veya aç yatmaktan kaçınılmalıdır.
Yaşam boyunca herkesin uyku felcini yaşaması muhtemeldir. Uyku felci uyku kalitesini düşürdüğü için yaşamın normal akışını da engelleyecektir ve psikolojik olarak rahatsızlık verir. Bu yüzden uyku mutlaka düzene konmalı ve doktor tavsiyeleri yerine getirilmelidir.
Kaynakça:
sizofrenpsikolog.com Makale Psikoloji Psikolojik Hastalıklar
https://www.sabah.com.tr Sağlık Haberleri
Yazar: Serpil Altunyay