Kıskanma; kişinin sevdiği birini başkaları ile paylaşamamasıdır. İnsan doğasında bulunan ve sıkça karşılaştığımız bir duygu olan kıskançlık en çokta “kardeş kıskançlığı” olarak karşımıza çıkar. Günümüzde sık rastlanan ve anne babaların baş edemediği kardeş kıskançlığı doğal bir durumdur. Kardeş kıskançlığını çocuğun kişilik özellikleri, yaşı, mizacı etkilemektedir. Bu kıskançlık her ne kadar doğal bir durum olsa da bazı hatalı anne baba tutumu ile büyük bir sorun haline gelebilir.
Kardeş kıskançlığını anlamak için biz büyükler biraz empati yapmaya ne dersiniz? Bir gün çok sevdiğiniz eşiniz eve yabancı biri ile gelse, bu yabancının artık sizinle yaşayacağını fakat ikinizi de seveceğini söylese… İlerleyen zamanlarda ise daha çok eve getirdiği o yabancı ile vakit geçirse, üstelik size de onun benim yardımıma ihtiyacı var o yüzden onunla ilgileniyorum dese ve bu duruma anlayış göstermenizi istese eminim ki eşimizi kimseyle paylaşmak istemeyiz. İşte kardeş kıskançlığı da böyledir. Çocuk birden kendisine, kardeşi olduğu söylenen biri ile karşılaşmakta, anne babası ve eve gelen diğer tüm insanlar kardeşi ile ilgilenmektedir. Artık çocuğun evdeki eski saltanatı kalmamıştır. Tüm ilgi ve öncelik yeni kardeşe verilmiştir. Çocuk kendini terk edilmiş ve güvensiz hisseder. Zaten bu yeni kardeşin gelişi ile çocukta tüm dengeler alt üst olacaktır ve bu durum çocuğu hiç mutlu etmeyecektir. Çocuğun kardeşine olan kıskançlığı, aslında anne babaya olan kızgınlığı, kırgınlığı yansıtır.
Kardeş kıskançlığının olduğunu nasıl ve ne gibi durumlardan anlarız? Bazı çocuklar bunu, “keşke kardeşim hiç doğmasaydı, onu sevmiyorum…” gibi sözlerle, sözel olarak kendiliğinden dile getirir. Bunun yanı sıra içine kapanan, kimseyle konuşmayan, kendine ya da kardeşine fiziksel olarak zarar veren, vuran, çimdikleyen çocuklar da vardır. En sık görülen kıskançlık belirtisi ise, regresyon yani gerileme mekanizmasıdır. Yani çocuk, emzik emmeye, alt ıslatmaya, çocukça konuşmaya başlar.
Bu yüzden çocuk, yeni bir kardeşi olacağı konusuna, annenin hamileliği sırasında hazırlanmalıdır. En önemlisi de çocuğa kardeşini kıskandığı için asla kızılmamalı, “ayıp, o senin kardeşin kıskanmamalısın…” gibi sözler söylenmemelidir. Kıskançlığın artması ya da azalması anne babanın tutumuna bağlıdır. Çocuğa, zaten kardeşin beni yoruyor, dinlemiyor, yaramazlık yapıyor, seni daha çok seviyorum gibi sözler söylenmemelidir. Çünkü bu sözler çocuğa inandırıcı gelmez aksine çocuğun güvenini sarsar. Anne ve babanın iş bölümü yapması ve çocuğa da vakit ayırmaları, onu dinlemeleri, onun ihtiyaçlarına da cevap vermeleri gerekmektedir. Kıskanmaması için aşırı hoşgörü göstermekte çocuğa zarar vermektedir. Yeni kardeş ile ilgili yapılacak ufak işlerde çocuktan yardım alınabilir.
Çocuklar arasında da asla kıyaslama yapılmamalıdır. Eğer iki kardeş tartışıyorsa, ebeveynler kim haklı- kim haksız şeklinde değil, çözüm arama yolları bulma şeklinde müdahale etmelidirler.
Yazar:Nur Altn