Kaykay Nedir? Kısımları Nelerdir?

Ekstrem bir spor dalı olan kaykay, ait olduğu spor dalı için kullanılan bir araçtır. Aslında ilk başlarda, spor olarak değil de zevk için ortaya çıkarılmış olan bu araç, 20. yüzyılın sonlarına doğru, Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletinde ilk olarak denenmiştir. Bu eyaletteki sahil kentlerinde, rüzgarın olmadığı günlerde sörf yapamayan gençler, tahta bloklara küçük tekerlek takarak bu bloklar ile sörf yapar gibi hareket etmek istemişlerdir. İşte bu noktada, etkisi uzun yıllar sürecek ve bir branş haline gelecek olan kaykay aleti icat edilmiştir.

Kaykay sporu, bu spor bünyesinde kullanılan araçlar, aksesuarlar, pistler ve diğer pek çok bileşeni ile bir kültür haline gelmiştir.

Kaykayı Oluşturan Kısımlar Nelerdir?

Kaykay Tahtası / Deck

Kaykay tahtası, bu aracın gövdesini şekillendiren ve kişinin ayakta duracak yerini teşkil eden alandır. Tahtanın üst kısmı ise, kaykaycının ayağının kaymaması için, kendinden yapışkanlı bir zımpara kağıdı ile kaplı durumda bulunmaktadır.

Kaykay araçlarının çoğunun tahta kısmı, 7 kat çapraz iliştirilmiş Kuzey Amerika maple ağaçlarından imal edilmiştir. Kimi zaman tahtanın üretiminde fiberglas, bambu, karbon lifi gibi farklı ve değişik maddelerin kullanıldığı da görülür. Bunların amacı ise, tahtanın daha sağlam, daha hafif ve performans olarak daha iyi bir duruma gelmesini sağlamaktır. Tahtalar genel olarak 19 cm – 20,5 cm genişliğindedir.

Tekerlekler

Kaykayın hareket etmesini sağlayan tekerler, genel olarak poliüretan maddeden yapılmaktadır. Yine kaykaycının tarzına, kayış stiline ve hızına göre değişik şekil ve ölçülerde de olması mümkündür. 65 mm – 90 mm gibi biraz daha geniş olan ölçülerdeki tekerler ise, diğer tekerlere nispeten daha hızlı dönerler. Aynı zamanda, kaykay yapılan zeminde yer alması muhtemel ufak taşlar ve diğer engeller üzerinde, bu tip tekerler çok daha rahat hareket etmektedirler. 48 mm – 54 mm gibi, daha küçük ölçülerde olan tekerler ise, tıpkı performans arabaları gibi, tahtayı yere yakın tutarak ivmelenmek adına daha az enerji sarfiyatını sağlamaktadırlar. Ancak, genel hıza bakıldığında, geniş ve büyük tekerler, bu tip tekerlerden daha hızlıdırlar.

Tekerlerin sertlikleri de birbirinden farklıdır. Bu sertlik durumu, durometre adı verilen bir alet yardımı ile ölçülebilmektedir. Yaklaşık 75a olan çok yumuşak tekerlerden, yaklaşık 99a olarak ölçülen çok sert tekerlere kadar, sertlik olarak oldukça geniş bir skalaya da sahip olan tekerler, en yüksek olarak ise 101a etiketi ile damgalanabilmektedirler. Kimi üreticiler ise, günden güne farklı ölçü birimlerine dönerek, “B” ya da “D” sertlik dereceleri ve ölçümlerini tekerlere damgalamaktadırlar.

Tarza göre değişkenlik gösteren tekerler, örneğin modern streetstyle kaykaycılarının kaykaylarında daha farklı şekilde tercih edilirler. Bu tip kaykaycılar, kickflip ve ollie gibi ilginç hareketleri yaparken onlara yardımcı olduğu için daha çok küçük boyda olan tekerleri tercih etmektedirler. Bu teker boyları, genellikle 48 mm – 55 mm arasında değişkenlik göstermektedir. Bu tarz kaykaycılar, aynı zamanda çok sert modelleri tercih etmektedirler. Bunun sebebi ise, yumuşak ve küçük olan modellerin çok fazla enerji harcamalarından dolayı, kaykaycıların çabuk yorulmaları durumudur.

Vert tarzına sahip kaykaycılar ise, daha geniş tekerleri kullanmaktadırlar. Bu tekerler, genel olarak 55 mm – 65 mm arasındadır. Vert tarzının yüksek hız gerektirmesi nedeni ile, küçük teker kullanımından kaçınılmaktadır. Çünkü küçük tekerler hem hızlanma konusunda, hem de rampa çıkılırken kurulacak denge konusunda sıkıntı yaşatmaktadır. Aynı zamanda vert tekerlerinin çok sert olması, daha hızlı dönüşler için kaykaycıya avantaj sağlamaktadır.

Nadiren görülen ve uygulanan slalom tarzında ise, çok daha geniş tekerlerin kullanıldığı gözlemlenmektedir. Bu tarz için tercih edilen teker genişlikleri, 60 mm – 75 mm arasında bir değerden seçilir. Bu şekilde, kaykay ile mümkün olan en yüksek hızlara ulaşılabilmektedir. Ancak yine de, keskin ve sert dönüşler için bu tip tekerlerin daha yumuşak ve pürüzlü olmalarına özen gösterilmektedir.

Longboarding ve Downhill kaykay tarzlarında ise, belki de en geniş tekerler kullanılmaktadır. Bu tekerler, genel olarak 65 mm ile 100 mm arasındaki tekerlerden seçilmekte iken, aynı zamanda sert plastik göbek de bu teker bünyesinde bulunmaktadır. Söz konusu tekerler için kullanılan malzemelerden dolayı, daha ince ve hafif bir teker yapısı ortaya çıkmaktadır. Bu tip tekerler ise, daha çok şov amaçlı video çeken, ya da kaykayı konu edinen filmler hazırlayanlar tarafından kullanılır. Bu sayede, kaykaylar her türlü zemine ayak uydurabilmektedir.

Dingiller

Tahta ile tekerler arasında görev alan dingiller, daha çok alüminyum alaşım malzemelerden imal edilirler. Dingiller, genel olarak iki kısımdan oluşmaktadır. Üst bölümdeki tahtaya vidalı olan kısım, baseplate olarak isimlendirilmektedir. Kalan kısma ise hanger adı verilir. Baseplate ve hanger kısımları arasında ise bushingler, lastik bölümler veya grommetler bulunmaktadır. Bu parçaların görevi ise, kaykayın dönmesi gerektiğinde, mekanizmanın işlemesini sağlamaktır. Bushingler, tam bir dönüş esnasında dingil için yastık görevi görmektedir. Bushingler, kaykayın stabil kalması adına da oldukça önemli parçalardır. Bu parçalar ne kadar sıkı ve sert özellikte olursa, kaykayın stabilitesi aynı oranda artmaktadır. Tam tersi olarak da, bushingler ne ölçüde yumuşak olursa, kaykayın iki yöne de olan dönüşleri, o denli kolaylaşmaktadır. Kingpin ismi verilen geniş bir vida ise, söz konusu bu parçaları bir arada tutmaktadır. Aynı zamanda bu vida, bushinglerin iç kısmı ile de tam olarak ölçülü ve uyumludur. Kaykayın dönüş kabiliyetinin ayarlanması için ise, kingpinin somununu sıkılaştırma ya da gevşetme işlemleri yapılır. Bu sayede dingiller ve dolayısıyla da kaykay etkilenir.

Rulmanlar

Kaykay tekerleri, hareket kabiliyetleri adına iç bölümünde iki adet rulmana ihtiyaç duymaktadır. Genel olarak ‘608’ (8 mm internal bore) ölçüsünde ihtiyaç duyulan bu rulmanlar, “ABEC” ölçeğine göre sınıflandırılmaktadır. Bu konuda önemli bir nokta da, yüksek numaralı rulmanların kaykay faaliyetleri ve sporu adına çok daha iyi bir seçenek olduğu yanılgısıdır. Bunun sebebi ise, ABEC ölçeğinin kaykayda kullanılan rulmanların ne denli dayanıklı ya da ne ölçüde hızlı olduğunu göstermiyor oluşudur. Rulmanlar, pozisyonları gereği yere yakın olmaktadırlar. Buradan hareketle, rulmanların nem ve kir ile daha yakın temasta olduğu çıkarımı yapılabilir. Söz konusu durum ise, aradan geçen belli bir süreden sonra, rulmanların kirleneceği ve içeriğinde bulunan yağın kalınlaşarak pislik bağlayacağına işaret etmektedir. Kirlenen ve pislik bağlayan rulmanlr, tekerleri yavaşlatır. Doğal olarak da kaykay performansı bu durumdan etkilenir. Aynı zamanda, bu pisliğin rulmanlara zaman içinde zarar vereceği de görülür ve periyodik bakımların uygulanması gerekir. Bakım yapabilmek için ise, rulmanların ara ara yerinden çıkartılarak, ilk önce kuru bir bez ya da peçete ile silinmelerinin sağlanması; daha sonrasında da kolayca ulaşılabilir olan kolonya tipi bir ürünün içinde rulmanların bekletilmesi gerekmektedir. Bakım işlemleri, son olarak makine yağı ya da gres yardımı ile rulmanın yağlanması aşamasında bitirilir.

Vidalar ve Somunlar

Vidalar ve somunlar, dingillerin kaykay tahtasına bağlanması adına kullanılmaktadır. Klasik bir kaykay, sekiz adet 10 – 32 ölçüsünde vidalardan ve iç kısmında naylon ile çevrelenmiş olan somunlardan oluşmaktadır. Bu vidalar, alyan anahtarı veya yıldız tornavida gereçleri yardımı ile uygun yerlere takılmaktadır.

İlk defa yapılan ve parçaları birleştirilen bir kaykayda, vidaların yerlerine oturması bir anda ve kolay şekilde gerçekleşmemektedir. Kaykayın bir müddet kullanılmasının ardından vidalar yeniden kontrol edilmeli ve sıkılmalıdır. Bu tekrarlama işlemlerine, vidaların baş kısımlarının, tahtanın iç kısmına tam anlamı ile oturması görülene kadar devam edilmelidir. Bunun sonucunda da, dingillerin tahta ile tam anlamıyla birleşmesi sağlanmalıdır.

Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaykay

Yazar:Baran Akçok