Kimyasal tepkimelerin ilk belirtilerinden birisi maddelerin yapısında var olan kimyasal ve fiziksel değişimlerin oluşumudur. Maddeler iki türlü değişimi gerçekleştirir. Bunlar başta fiziksel olmak üzere daha sonra kimyasal değişim olarak belirlenir.Kimyasal tepkimeler kimyasal değişim sonrası meydana gelir. Fiziksel değişimde ise durum biraz daha farklıdır. Burada maddenin genel olarak dış görünümü iç yapısını bozmayacak taneciklere sahiptir. Kimyasal sonuçta madde değişimi söz konusu olabilir ama fiziksel değişimde bu değişim söz konusu değildir. Buna doğru bir şekilde örnek vermemiz gerekirse, mumun erimesi bir değişimdir. Kağıdın yırtılması,etin bütün iken kıyma şeklini alması gibi örnekler fiziksel değişime verilebilecek örnekler arasında yer alır.
Kimyasal değişim sürecinde maddenin iç yapısında değişimler hızlı bir şekilde ortaya çıkar. Bu durum kimyasal değişim sürecinde yeni bir madde oluşumunu yaratır. Buna doğru bir şekilde örnek vermemiz gerekirse, ışığın yayılımı,rengin değişimi ve yansıması,gazın çıkış şekli, ısının değişim haznesi gibi örnekleri ele alabiliriz. Kağıdın ısı ve sıcaklık ile yanması,renklerde kimyasal değişimlerde renk farklılıkları olması ,elde edilen değişik renk pigmentleri,mumun ısıdan aldığı sıcaklık ile yanması ve erimesi kimyasal değişimlere verilebilecek örnekler arasında yer almaktadır. Kimyasal tepkimelerde her an değişiklik söz konusu olabilmektedir.
Elementler ve bileşikler yeni maddeler oluşturarak kimyasal değişim hareketliliğin içinde yer alabilir. Değişime uğrayan bu kimyasal bağlar tepkimelere yol açar. Tepkimelere göre oluşan boyutlarda atomlar arasında oluşan bağlarda kopukluklar meydana gelir. Artık yeni farklı atomlar bu sayede yeni bağlar oluşturmaya hazırlanır. Peki, kimyasal bağların özellikleri ele almamız gerekirse bu özellikler nasıl bir yol izler ve maddeler arasında var olan değişimler hangi elementler ve bileşikler ile yer değiştirir. Birde sizlere kimyasal bağlar ve tepkimelerin genel özelliklerinden söz edelim. Bakalım bunlar tam olarak neler ?
Kimyasal Tepkimelerin Genel Özellikleri
-Kimyasal bağların özelliklerinde yer alan atomun yapısı ve şekli sabittir. Kısacası Atom türü ve sayısı değişime uğramaz.
-Kütlenin hacmi ve toplam sayısı aynıdır.Toplam kütle değişmez.
– Kimyasal değişimlerde bazı maddelerde değerler hiç değişmez.Toplam yük ve proton, nötron ve elektron sayısı aynı şekilde korunur.
-Fiziksel özellikleri değişebilme yetisi vardır. Fakat değişik maddeler üretmez . Çünkü fiziksel özellikler ve kimyasal özellikler birbirinden oldukça farklıdır.
-Var olan molekül sayısı değerlerinde değişmeler söz konusu olabilir.
-Kimyasal tepkimenin gösteriminde caution-small kullanılır.”girenler” ve “ürünler” yerel kısmında ise ve tepkimenin yönünü gösteren işaret ise “ok işareti” olarak gösterilmektedir.
Kimyasal tepkimelerin girenler kısmına örnek vermemiz gerekirse,
3 adet
Karbon(C)
8 adet Hidrojen (H)
10 adet Oksijen (O)
Maddeleri bulunmaktadır.
Ürünler kısmında ise bu değişikörneklere yer verebiliriz. Bunlar ;
3 adet Karbon (C)
6 adet Oksijen (O)
8 adet Hidrojen (H)
4 adet Oksijen (O)
Kimyasal Tepkime Türleri Nelerdir ?
Tepkime esnasında yanıcı,yakıcı ve gaz oksijen ile tepkimeye girer. Bu ısı tepkimeleri değişik alanlarda günlük hayatta kullandığımız çeşitlerdendir. Örneğin,yemeğin pişme süreci ve değişen ısı ayarı, motorlu araçların çalışma şekli ve genel durumu,yanma ve yangına neden olan durumlar,yanıcı maddenin oluşması ve tutuşma anının gerçekleşmesi,yakıcı madde oksijen gazı ile ortaya çıkması,bu tepkimeler hızlı ve yavaş ısı ayarlarına göre değişim gösterir. Örneğin hızlı yanmaya verilebilecek en güzel örnek ,kağıdın çabuk tutuşma ve yanma şeklidir. Ayrıca kömür,odun talaş buna hızlı yanmaya verilebilecek örnekler arasında yer alır. Kısacası kimyasal tepkimeler kullanılan maddelere göre değişim gösterir. Hızlı ve yavaş sonucu maddenin iç yapısına göre değiştirir.
Yavaş yanma esnasında olayın aniden değil zaman ve sürece göre değişim gösterme şeklidir. Örneğin mevsimine göre solup çürüyen bir yaprak yavaş yavaş değişime uğrar ve zamanı geldiğinde o hali alır. Arabanın birden değil sonradan çeşitli solunum yavaşlılığı sonucu pas halini alması,demirin pas tutma süreci yavaştır ve zaman ister.
Bir diğer değişim ise asit baz değişimidir. Burada durum diğerlerine göre daha farklı bir duruş sergiler. Asit ve bazların tepkimeye girmesi sonucu tuz ve suyun oluşturulması gerçekleşir. Bu oluşumda nötralleşme olayı ortaya çıkar.asid bazın H+ OH iyonunun birleşimi ile diğer iyonlarda birleşir ve tuzun gerçek oluşumu bu sayede gerçekleşmiş olur.
Kaynakça:
fenbilimi.net
eğitim.org
Yazar: Suna Korkmaz