Kişilik; insanoğlunun davranışlarını gözler önüne seren bir kavramdır. Kişiyle nasıl iletişim kurabileceğini gösteren, çevreye ve olaylara karşı nasıl tepki vereceğinin kanıtıdır. Fiziki, düşünsel, psikolojik faktörlerin dışa vurumudur. Kişilik tipleri ise; insanoğlunun karakterini, yaşam tarzını, isteklerini, becerilerini hatta yaşadıkları psikolojileri bile ele vermektedir. Bu tipler, A, B, C, D olarak sınıflandırılmış ve her sınıf farklı özelliklere ayrılmıştır. Eski zamanlardan beri psikologlar tarafından gözlem altına alınan A ve B tipi kişilik kavramına, şimdilerde C ve D sınıfı eklenmiştir. Fakat yine en çok dikkat çeken ve çoğunluğun olduğu sınıf, A ve B tipi kişiliktir. Friedman ve Rosenman tarafından geliştirilen ve gözlem altına alınan kişilerin sınıflandırılması şöyledir;
A Tipi Kişilik: Bu sınıf kişileri, katı kurallara sahiptir ve disiplin, düzen onlar için önemlidir. Acelecidirler ve her şeyin mükemmel olmasını isterler. Her konuda telaşlı, başladığı işi zamanında bitiren, randevulara zamanında gelen ve karşısındakinden de bunu bekleyen, duygularını saklayarak olduğundan farklı görünen ve daima güçlü görünmek isteyen kişilerdir. Sürekli başarılı olmayı isteyen ve istediği başarıyı elde etmediğinde hayal kırıklığına uğrayarak, içine kapanan bir tiptir. Daima başarılı projelerinde övgü ve takdir bekleyen, idealleri uğruna her şeyden vazgeçebilen bir kişiliktir. Sosyal hayatı ikinci planda bırakan ve erteleyen, iş yaşantısında hep ön planda olmak isteyen, asabi, stresli, ayrıntıcı, titiz tiplerdir. Hiç bir şeyden memnun kalmazlar, sürekli şikayet modundadırlar. Grup çalışmalarında anlaşılması zor, hep kendi istediğini olması isteyen, kuralcı, sorumluluk sahibi ve aynı zamanda takıntılıdırlar. Dinlenme esnasında bile iş düşünürler. Arkadaşlarının ya da sevdiklerinin dertlerini dinlemek ya da paylaşımda bulunmak yerine kendi işlerini düşünmeyi tercih ederler. İçine dönük, bencil, kinci, hata kabul etmeyen ve sabırsızlar’dır. Zeki, pratik, yaratıcı, en özel özelliklerin’dir. Stresli yaşamdan dolayı, kalp ve damar rahatsızlarını yaşamaya meyilliler’dir.
B Tipi Kişilik: A tipi kişiliğine tamamen zıttır. Her şey ölçüsünde yaşamayı tercih ederler. Sessiz, sakin ve daima programlıdırlar. Her şeyin zamanında yaşanmasını isterler ve sosyal, iş yaşamının aynı anda yürütmeyi bilirler. Risk almaktan kaçınırlar, stresten uzak yaşamayı tercih ederler. Aile ve arkadaş kavramları onlar için önemlidir. Paylaşımda bulunmayı severler. Çok erken pes edebilir, fakat aynı işe tekrar dönüp başarı yakalamak isteyebilirler. Konuşurken, yürürken, düşünürken hep sakindirler. Düşünüp karar verirler ve grup çalışmalarında uyumludurlar. Esnektirler, her şey olacağına varır mantığı ile hareket ederler. Kötü olayları, yaşananları, insanların yaptıkları hataları çabuk unuturlar. Geri planda kalmayı bilirler. Yardımcı, aza yetinen, olması gereken yeri bilen, duygularını ortada yaşabilen, insanları mutlu etmeyi seven biridir. Çok iyi dert ortağıdırlar. İş hayatında ertelemeler yapabilir, randevularında esnek davranırlar.
C Tipi Kişilik: Yeni tespit edilen bir sınıftır. Bu kişiler aşırı derecede özverilidir. Sinirini, öfkesini hep içine atan, herkesle iyi geçinmeyi amaç edinen kişilerdir. Daima mutlu görünürler ve sevecenler’dir. Duygularını aşırı yaşarlar. Başkaları için yaşarlar ve kendi mutluluğundan önce sevdiklerinin ve ailesinin mutluluğu için çaba gösterirler. Ailesi için kendini heba eden ve daima arka planda kalmayı tercih eden kişilerdir. “Sen Nasıl İstersen” sözün onların yaşam felsefesidir. Kendi isteklerini söyleyemez ve kendi adına plan kuramaz, düşünemezler. Çocukları, eşi onlar için vazgeçilmezdir. Onların sağlıklı, mutlu olması için hayatlarını feda ederler. Beğenilmek, kendine özen göstermek, takdir edilmek hatta ilgi görmek gibi faktörler hep bu tipler için arka plandadır. Üzüldüğünü belli etmeyen, öfkesini dışa aktarmak yerine içine atarak yaşamayı tercih ederler. Bana taş atana ben gül veririm mantığında olan kişilerdir. Bu tip kişilik, uzmanlar tarafından sakıncalı görülmektedir. Psikolojik bozukluk olarak görülen bu sınıf, kendilerine haksızlık ettikleri için tehlikeli bulunmaktadır. Ciddi hastalıkları yaşama riski yüksektir. Bu sınıf tipine mensup olan kişilerin, ciddi psikolojik yardım almaları gerekmektedir.
D Tipi Kişilik: Depresyon yaşayan kişilerin bulunmuş olduğu bir sınıftır. Endişeli, mutsuz, yorgun, bitkin, isteksiz olan kişilerdir. Hiç bir şey yapmak istemezler. Negatif düşüncelere sahip olan, sosyal ve iş hayatından kopuk tiplerdir. Sosyal hayatta pasif kalan, sessiz, içine kapanık, uğraş vermeyen, mücadele etmeyen kişilerdir. Başarılarını ön plana çıkartamazlar. Yeteneklerini, düşüncelerini paylaşamazlar. Kabul görmeyeceğini, alay edileceğini düşünürler. Özgüvenden yoksun, suskun, çaresiz, sinirli, kötü olaylara karşı tepkisizdirler. Sırlarını kimseyle paylaşmazlar. Her şeyin üstüne geldiğini ve sevilmediğini, istenmediğini düşünürler. Uyku ve yeme düzeni olmaz, sığara, alkol, uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklara meyillidirler. Kalp ve damar hastalıklarını yaşam olasılığı yüksektir. Kanser hastalığına kapılma ihtimali de bir hayli fazladır. Fiziki deformasyonlar yaşayabilirler. Ve en önemlisi intihar eyleminde bulunabilirler. Psikolojinin en çok ilgilendikleri sınıftır. Bu tür kişilerin mutlaka gözlem altına alınması gerekmektedir. Ve en ciddi, tehlikeli kişilik tipidir. Tedavisi uzun bir dönemi kapsayabilmekte’dir.
Yazar:Elif Açıkgöz