Direnç bazlı (Resistif) devrelerde akım ile gerilim arasında faz farkı 0 , kapasitif devrelerde akım gerilimden 90 derece ileri fazda , endüktif devrelerde ise gerilim akımdan 90 derece ileri fazdadır. Faz farkının oluşma nedeni reaktif gücün varlığındandır. Sistemde görünür güç değeri değişmez. Ancak şebekeye bağlı motor, trafo v.b. manyetik alana göre çalışan elemanların varlığından dolayı aktif ve reaktif güç değişkenlik gösterir.
S: Görünür güç (Birimi VA – Volt Amper)
P: Aktif güç (Birimi W – Watt)
Q: Reaktif güç (Birimi VAr – Volt Amper Reaktif )
φ: Güç faktörü
S=V.I
P=V.I.cosφ
Q=V.I.sinφ;
Devrede işi aktif bileşen yapar, reaktif bileşen her döngüde şebekeden çekilir ve döngü bitmeden geri şebekeye verilir. Resistif devrelerde aktif güç maksimum değerindedir ve faz farkı olmadığından reaktif güç yoktur. Ancak endüktif ve kapasitif devrelerde faz farkı olduğundan şebekeden reaktif güç çekilir. Bu da aktif gücün azalmasına ve verimin düşmesine neden olur. Bunu önlemek amacıyla aktif gücün maksimuma çıkarılması ve verimin arttırılması için güç faktörünün düzeltilmesi (iyileştirilmesi) işlemine kompanzasyon denir.
Kompanzasyon sistemi fabrikalarda endüktif çalışan cihazların (Elektrik makinaları, motorlar v.b.) besleme panolarına kurulur. Panolara sistemin gücüne göre kondasatör grubu bağlanır. Devrede üretilen reaktif güç şebekeye verilmeden kondansatörlerde depolanır. Endüktif güç gereksinimi olan cihazlar çalıştığında reaktif gücü depolandığı kondansatörlerden çekerler. Böylece sistemin verimli çalışması sağlanır. Aktif güç maksimum seviyede tutulur.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kompanzasyon
Yazar:Vedat TaŞÇi