Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey

0 475

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç ŞeyBirçoğumuzun en iyi dostlarından olan köpeklerin duyuları insanlara kıyasla çok gelişmiş durumdadır. Köpekler insanlara yüzyıllar boyunca avlanmakta yardımcı olmuştur. Evcil hayvan sürülerine yardım ettiler. Daha yakın zamanlarda, köpeklerin polisin suçluları takip etmelerine ve yasadışı uyuşturucular ve patlayıcılar bulmalarına yardım ettiklerini de iyi biliyoruz. Felaketlerden sonra, göçük altında kalan insanları bulmak için de köpeklerin hassas duyularından faydalanıldığını ve bu anlamda kullanıldıklarını da görmüşsünüzdür.

Yakın zamanlarda, insanlar köpeklerin süper duyularından faydalanmak için yeni yollar bulmaya çalışmaktadırlar. Bu çalışmalar sadece koklama ve işitme ile sınırlı değildir. Bazı köpeklerin duygusal olarak ve fiziksel olarak insanlarda neler olduğunu bilmek için gizemli yetenekleri bulunmaktadır.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şeyİyi eğitilmiş köpeklerin çevresine ve hatta insanlara dair keşfedebileceği çok şey vardır. Eğitilmemiş olsalar bile bazı köpeklerin insanlar üzerinde oldukça hassas duyuları vardır. Bu nedenlerle bazen etrafınızdaki köpeklerin davranışları size şaşırtıcı gelebilir. Ya da en sevdiğiniz köpeğinizin bazen tuhaf davranışlarının arkasındaki nedenleri keşfedebilirsiniz. Bu yazıda, köpeklerin hassas duyuları sayesinde algıyabildikleri 10 şaşırtıcı ve ilginç şeyleri bulabileceksiniz.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey10. Arı Öldüren Bakteriler

Bal arıları hayati derecede önemlidir ve sadece balları için değil, gıda ürünlerinin önemli tozlayıcılarıdır. Ancak son yıllarda, bal arısı popülasyonunda ciddi bir düşüş bulunmaktadır. Bunun en büyük nedenleri arasında Amerikan foulbrood denilen bakteri yer almaktadır. Bu bakterilerin mikroskopik sporları, arı kovanına hızla yayılabilmekte ve arı larvalarını öldürebilmektedir. Sporlar uzun yıllar hayatta kalabilir. Neyse ki, eğer bakteri yeterince erken tespit edilirse, antibiyotikler kovanı kurtarabilir.

On yıllar boyunca birçok devlet, bu bakterileri kontrol altında tutmak için arı denetçileri görevlendirdi. Ancak, arı kovanlarının bakteriler açısından incelenmesi, her arı kovanının açılması gereken zaman alıcı bir iştir. Bir arı müfettişi, 50 arı kovanını incelemek için bir tam gününü harcayabilir. Neyse ki, doğru eğitimle, köpeklerin yasa dışı uyuşturucuları algılamasını sağlayan aynı keskin koku duyusu, foulbrood bakterilerini ortaya çıkarmak için de kullanılabilir. 1970’lerin sonunda, Maryland eyaleti insan müfettişlerine yardım etmek için köpek kullanmaya başlamıştır. İyi eğitilmiş bir köpek, koklama yaparak bir saatten az bir sürede 100 adet arı kovanını kontrol edebilir.

Köpek müfettiş, arı kovan sıralarını gezerek bakteriler için koklama yapar. Bir köpek bakteri kokusunu alırsa, kovanın önüne oturarak sahibini uyarır. Elbette, bu işin tehlikeleri bulunmaktadır. Arı sokması, bir köpeğin narin burnu için acı verebilir. Neyse ki, arıların daha az aktif olduğu serin aylar boyunca bu teftişler yapılabilir.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey9. Termitler, Tahtakuruları

İnsanlar, bazı tehlikeli böceklerin saldığı kokuları duyabilir ve buna karşı önlemlerini alabilirler. Ancak daha az koku salan tehlikeli böcekler, insanlara zarar vermeden evvel insanlar tarafından genellikle saptanamazlar. Haşere kontrol şirketleri giderek, eğitimli köpeklere, termitler ve zararlı böcekleri bulmalarına yardımcı olmak için güvenmektedirler. Termitler söz konusu olduğunda, insanlar bazen bu zararlıların bir yapıya neden olduğu hasarı görür, ancak termitlerin nereye girdiğini bulmakta güçlük çekerler. İşte bu yüzden termit kokusunu alabilen bir köpek, bu böcekleri, yumurtalarını ve giriş noktalarını bularak günü kurtarabilir.

Tahtakuruları da bir yere verdiği hasarın ardından varlığı keşfedilebilen böceklerdir. Çok küçük olan bu böceklerin bulunması oldukça zordur. Kentsel alanlarda emlak işlemlerinde tahtakuruları denetimi talebi gittikçe artmaktadır. Araştırmalar, köpeklerin tahtakuruları ve termit kokusunu alabildiklerini göstermektedir fakat bu köpeklerin ne kadar iyi eğitildiğine ve ne kadar iyi kullanıcıları olduğuna bağlıdır.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey8. Depremler

Eski zamanlardan beri, insanlar köpeklerin depremleri gerçekleşmeden önce algıladıklarına inanmışlardır. Erken Yunan kayıtları, bir deprem meydana gelmeden önce M.Ö. 373 Helice şehrinde meydana gelen depremden önce havlayarak uyaran köpekleri anlatmaktadır. Japonya ve Çin’de köpekler ve diğer hayvanlar depremle mücadelede erken uyarı sisteminin hayati bir parçasıdır.

Köpek zekası ve davranışıyla ilgili pek çok kitabın yazarı olan Stanley Coren, köpeklerin depremleri algılama yeteneğinin açıklamasının doğa üstü bir şeyle ilgisi olmadığını ve köpeklerin keskin bir duyma kabiliyeti ile ilgili her şeyin yapılabileceğini önermektedir. Coren’in çalışmaları, köpeklerin depremlerin hemen öncesinde meydana gelen kayaların hareketini duyabildiğini göstermektedir.

Köpekler insan işitme alanının dışındaki sesleri duyabilir ve insanların duyabileceğinden daha uzaktaki sesleri duyabilirler. Coren, uzun kulaklı köpeklerin, sismik sesleri depremden önce kulakları kısa ve dik olan köpeklerden daha az duyabildiğini belirtmiştir. Her köpek bir depremi hissettiğinde aynı şekilde tepki göstermemektedir. Bazıları havlayarak, bazıları uluyarak, bazıları ise sevdiği insanlara yakınlaşarak tepki verebilmektedir. Köpeklere yakın olan insanlar, davranışlarının ne anlama geldiği hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirler.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey7. Gök Gürlemeleri

Birçok köpek sahibi, evcil hayvanların fırtınaları algılayabileceğine inanmakta zorlanmazlar. Kaygılı bir köpeğin gök gürlemesinden yarım saat evvel uyanması oldukça yaygındır. Birçok haberde, kasırga gelmeden evvel köpeklerin uyardığına dair hikayeler okumuşsunuzdur. Köpeğiniz kanepenin altına doğru girmeye çalışıyorsa, herkesi pencereleri olmayan odalara götürmenin vakti gelmiş olabilir.

Ne aradığını bilenler için, köpekler kar yağışı ya da yağmurun yaklaşması gibi havadaki diğer değişiklikleri de öngörebilirler. Gök gürültülü fırtınalar ve kasırgalarda, bir köpeğin hassas işitme duyusu – bizimkinden yaklaşık 20 kat daha iyi – işe başlar. Köpeklerin havadaki diğer değişiklikleri neden daha iyi algıladıklarına dair bilimsel açıklamalar da bulunmaktadır. Köpekler, elbette insanlardan daha çok duyarlıdır, ancak diğer duyuları da bizimkinden daha keskindir.
Hava değişmeden önce, havadaki barometrik basınç ve statik elektrik değişiklikleri meydana gelir. Bazı insanlar bu değişikliklere biraz duyarlıdır – düşük basınçlı bir hava geliyor olduğunda baş ağrısı çeken insanlar gibi. Köpekler daha da fazla duyarlıdır. Ayrıca koku duygusu da ortaya çıkabilir. Bazı insanlar havada yağmurun kokusunu alabileceklerini söylerler. Yağmur yağmadan önce havada kimyasal değişiklikler olur. Köpekler, daha duyarlı burunlarıyla, değişiklikleri daha iyi koklarlar. Ve köpekler, henüz yeryüzüne gelmemiş yıldırımın da yarattığı havadaki ozon kokusunu alabilirler.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey6. Diyabetik Ataklar

İnsülin ile ilgili şeker hastalığı olan insanlar, kan şekeri seviyelerinde dramatik düşüş veya artışlar görebilir. Çoğu zaman bu hastalar, kan şekerinde şiddetli bir düşüşün ne zaman olacağını önceden bilemezler. Bazen kan şekeri tehlikeli seviyelere düştüğünün farkında değildirlar. Kan şekerinde ne zaman ve nerede tehlikeli düşüşler olacağını bilmemek, diyabetik insanlar için tam, aktif yaşama dahil olmalarını zorlaştırabilir.

Yıllar geçtikçe, bazı diyabetik insanlar ve onlarla birlikte çalışanlar, köpeklerin kan şekeri düzeyleri düşük olduğunda, bazen de bu seviyelerin tehlikeli şekilde düşmesi durumunda bile hissettiklerini fark ettiler. Cevap, bir köpeğin süper hassas burnu sayesinde, kan şekeri düzeylerinde hızlı değişimlerin neden olduğu kişinin nefesindeki ve cildindeki kimyasal değişikliklerin kokusunu alabiliyor olması gibi görünmektedir. Köpeğin koku duyusu, sürücülerin kandaki alkol oranını kontrol etmek için kullanılan nefes detektörüne çok benzer bir şekildedir hatta daha da hassastır.
Bu köpek yeteneğinden yararlanmak için eğitim gerekmektedir. 2004 yılından bu yana, Diyabet için Köpekler (D4D) adlı bir organizasyon, tıbbi yardım köpeklerini tehlikeli kan şekeri değişikliklerini tespit etmek için özel olarak eğitmektedir. Köpekler insan arkadaşlarını veya diyabetli çocukların anne-babalarını uyarmak için sinyalleri öğrenirler. Ancak bu eğitim oldukça pahalıdır ve bu nedenle yardım köpekleri de pahalıdır.

Diyabetli herkesin bir yardım köpeği olması gerekmiyor. Bunlar, kan şekerinde sıklıkla ve önceden tahmin edilemeyen düşüşler yaşayan insanlar için en yararlı yöntemdir. Ebeveynlerin küçük çocukları izlemesi ve ilk kez evden ayrılan genç yetişkinler için büyük bir yardım kaynağı olabilir.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey5. Kanser

Bir köpeğin oldukça hassas burnu, karşılaştığı insanlar hakkında çok şey söyleyebilir. Tıbbi çalışmalar, köpeklerin insanlarda en azından bazı kanser türlerini tespit edebildiğini göstermektedir. Düzgün şekilde eğitilmiş köpekler, bir kişinin nefesini koklayarak akciğer kanseri veya meme kanseri olup olmadıklarını tespit edebilir. Köpekler, bir cilt lezyonunu koklayıp bir cilt kanseri olup olmadığını anlamak için eğitilebilmektedir.

Köpekler lezyonların meydana geldiği cilt kimyasındaki değişiklikleri tespit edebilirler. Akciğer ve meme kanserlerine yakalanan hastalarda, köpekler nefesleri boyunca biyokimyasal belirteçlerin kokusunu alırlar. Bilim adamları, kanser hücrelerinin diğer hücrelere kıyasla farklı atık ürünler bıraktığını ve köpeklerin keskin burnunda bu ürünlerin belirgin bir kokusu olduğunu açıklamaktadır.

2014 yılındaki yıllık toplantısında, Amerikan Ürolojik Birliği üyeleri, idrar örneği koklatılarak prostat kanseri tespitinde %98 oranında eğitimli köpeklerin başarılı olduğunu gösteren bir çalışmanın sonuçlarını duyurdular. Köpekler, “uçucu organik bileşikler” kokusu ile yumurtalık kanserini tespit etmek için de kullanılmaktadır. Bu durum, bir dahaki gideceğiniz zaman doktorunuzun fiziksel olarak sizi bir köpek tarafından taranmasını sağlayacağı anlamına mı geliyor? Muhtemelen değil. Ancak kanseri atlatmada erken teşhis çok önemli olabileceğinden, bilim adamları köpeklerin kanseri koklama yeteneğini araştırmaya devam ediyor. Ne kadar kapsamlı? Tıbbi cihazlarla çoğaltılabilir mi? Bu alandaki araştırmalar devam etmektedir.

4. Nöbetler

Epilepsi ve diğer rahatsızlıkları olan birçok kişi nöbet durumlarına karşı köpeklerine güveniyor. Hizmet köpekleri olarak eğitilen bu köpekler, bir çocuğun nöbet geçirmesi durumunda ebeveynlerini uyarabilir. Yardım çağırmak için bir arama düğmesi veya özel bir telefon kullanabilirler. Nöbet geçiren bir kişiyi yaralanmadan korurlar ve hatta zarar verebilecek nesneleri çıkarabilirler. Kişiyi, nefes alabileceği bir konuma getirebilirler.

Bazı köpekler nöbet geçirme vakti geldiğinde, nöbetten yaklaşık 10-20 dakika önce uyarı yaparak, nöbet geçirme işlemini büyük bir adım daha ileri götürebilmektedir. Tahminler, eğitimli köpeklerin yüzde 10 ila 15’inin bir nöbetin ne zaman gerçekleşeceğini anlamasıdır. Bazen, bir köpek bir kişiyle birkaç ay boyunca nöbet-tepki alıştırması yaşadıktan sonra yaklaşan nöbeti tespit edebilir seviyeye gelmektedir.

Bilim adamları köpeklerin bu gibi durumlarda ne hissettiğinden emin değiller. Bir teori olarak, nöbet geçiren bir kişinin, kanında veya diğer vücut kimyasında değişiklik olması ve köpeğin hassas burnunun bu durumun kokusunu alabilmesidir. Bir köpek, nöbet atağından önce meydana gelen ani sıcaklık artışını hissedebilir. Bir başka teori ise, bir köpeğin detay odaklı vizyonunun kişinin hareketlerindeki küçük değişiklikleri algılayabileceğidir. Bununla birlikte, köpek uyarısı kişiyi zamanında, güvenli bir yere ulaşması, ilaç alması ve/veya yardım edilmesi gerektiğini başkalarına bildirmesi için kullanılabilir.

3. İnsan Korkusu

“Köpeğe korktuğunu hissettirme”, çoğumuz çocuk iken büyüklerimiz tarafında bu şekilde uyarılmışızdır. Bu düşüncenin kaynağı ise, eğer köpek korktuğumuzu bilirse, daha saldırgan hale gelecek ve korkumuzdan faydalanacak olmasıdır. Peki köpekler korkuyu hissedebilir mi? Bu sorunun cevabı fazla ayrıntıya girilmez ise evet olacaktır.

Bildiğimiz kadarıyla, köpeklerin ürkütücü doğaüstü güçleri yoktur. Köpeklerin hissedebileceği inanılmaz şeylerin çoğunda bilimsel bir açıklama bulunmaktadır. Çoğu zaman, bu açıklama, köpekler için dünyayı anlamanın bir numaralı yolu olan köpeğin burnu ile ilgilidir. Köpeklerin burunlarında insanlardan çok daha fazla kokulu reseptör vardır ve reseptörleri daha fazla kokuya duyarlıdır. Bazı tahminler, köpeklerin koku duygusunun bizimkinden milyon kat daha keskin olduğudur.

Yani, bir köpek aklınızı okumaz ve korktuğunuzu hissetmez, ancak korktuğunuzda vücudunuzun kokusunu alabilir. Stresli olduğumuz zaman insanlar terler. Ve korktuğumuz takdirde, bedenimiz adrenalin salgılar. Kanımız daha hızlı pompalanmaya başlar ve feromonlar veya havada yüzen kimyasal molekülleri yayarız. Köpekler, korku tetikleyen tüm bu insan tepkilerinin kokusunu alabilir.

Köpek gözleri onlar için ikincil bir anlam taşımaktadır. Çünkü dünyayı birincil anlamaları için gözlerine bağlı kalmazlar, bütün bir sahneyi işleme yerine, insandan çok bireysel ayrıntılara daha fazla dikkat ederler. Bu durum, küçük işaretlerin – yüz ifadeleri, gerginlik, çeşitli yürüyüşler – onlardan korktuğumuzu köpeklere söylemektedir. Dolayısı ile korkuyorsanız, bir köpek kokular ve görsel ipuçlarıyla bu durumu anlar. Bunun, köpeklerin agresif olacağı anlamına gelip gelmediği köpeğe ve duruma bağlı olarak değişecektir.

Köpeklerin Algılayabileceği 10 İlginç Şey2. İnsan Üzüntüsü

Köpeklerin en iyi arkadaşı olan biri, köpeklerin insan duygularına adapte olduğunu bilir. Eğer üzgünsen, köpeğiniz kafasını dizinize koyacak ya da yanınıza kıvrılıp yatacaktır. Sızlanabilir ve size dostça bir yalama verebilir. Köpekler aynı zamanda bilmediği insanlardaki duyguları da hissedebilir. Bir huzurevi veya çocuk hastanesine bir köpek aldığınızda, köpeğin kimin hüzünlü olduğunu ve neşelendireceği kişiyi bulacağını görebilirsiniz. Köpeklerin insan duygularını okuma yeteneği için biyolojik bir açıklama var mıdır ya da empati, köpeklerin ve insanların bu günlerde ne kadar yakında yaşadıklarının doğal bir sonucu mudur? Cevap, bu ikisinin birleşimidir.

Köpek sinirbilimi, bir köpeğin beyninin işleyişini inceleyen ve göreceli olarak yeni bir alandır. Şubat 2014’te, Macar araştırmacılarından oluşan bir ekip tarafından yapılan bir çalışmanın sonuçları Current Biology dergisinde yayınlandı ve popüler haber medyasında yer aldı. Bilim adamları, fMRI (fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme) kullanarak, köpeklerin beyinlerinin insanların ve diğer köpeklerin seslerinde duyguları saptamaya adanmış küçük bir bölüm bulduklarını keşfettiler. İnsanlar, kelimelere bakılmaksızın insan seslerinden duyguları hissetmelerini sağlayan benzer bir beyin parçasına sahiptir. Bulgular, bilim insanlarını, bir insanın üzgün olduğu zaman köpeklerin bir sesle söyleyebileceklerine inanmalarına neden olmuştur. Ayrıca, 2004’te bir Harvard bilim insanı yaptığı araştırmalara göre, yüzyıllar boyu insanların yakınında yaşaması ve ona bağlı olarak köpeklerin genetik olarak adapte oldukları, insan duygularını ve niyetlerini okumak için keskin bir yetenek geliştirdiklerini göstermiştir. Açıklama ne olursa olsun, insanları neşelendirmek için sempatik bir köpek gibisi yoktur.

1. Doğum Sancıları

Köpekler, bir kadının doğum sancılarını önceden hissedebilir mi? Kuşkusuz, köpekler, bir kadının hamilelik zamanını, kısmen de hormonların artmasıyla kadının vücudundaki değişikliklerin kokusunu alabileceğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte hamilelikte bir köpek, bir kadının hareket etmesindeki değişiklikleri ve duygularındaki değişiklikleri hisseder. Bir kadın doğum sancısı çekmeye başladığında yanında bir köpek varsa, mutlaka onun ne yaşadığını ve yaptığını hissedecektir.

Ancak bir köpek, doğum sancısının ne zaman başlayacağını, aslında başlamadan önce bilebilir mi? Birçok kadın köpeklerinin bunu söyleyebileceğini belirtmektedir. Cevap aslında oldukça basit, köpekler insanlarla çok yakında yaşamakta ve bu nedenle bir köpek duygusal değişiklikleri bir kadının doğum sancısı başlamak üzere olduğunda algılayabilmektedir. Ayrıca, köpekler, görsel ipuçlara dikkat ederek, kadının farkında olmayabileceği ince fiziksel hareketleri algılayabilir.
Daha önceki maddelerde de değindiğimiz üzere kan şekerindeki ciddi düşüşleri veya epilepsi nöbetlerini önceden sezebilen köpekler elbette bir kadının doğum sancısını da önceden algılayabilir. İyi eğitilmiş köpekler, insanların fark edemeyeceği ve insan yararına olan birçok durumu haber verebilmektedir. Bu durum, sevimli arkadaşlarımızın iyi bir dost olmasının yanı sıra oldukça fazla faydasının olabileceğini göstermektedir.

Kaynakça:
https://animals.howstuffworks.com/pets/10-amazing-things-dogs-can-sense.htm

Yazar: Bekir Afşar

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku