Köstebek Nasıl Bir Hayvandır ?

İnsectivora (böcekçigiller) takımına ait olan canlılardır. Toprağın altında kazdıkları tünellerde yaşar, beslenir ve ürerler. Memeli gurubuna ait canlılardır.

Köstebeklerin Fiziksel Özellikleri

Silindir biçiminde olan vücudu ve toprağı eşecek şekilde evrimleşmiş, ön ayakları vardır.

Tırnakları çok keskin ve kuvvetlidir. Her ayağında beş parmak bulunur. Toprağın altında, tünellerde yaşamaya tam bir uyum sağlamıştır. Tüyleri çok sık ve yumuşaktır, her yöne yatabilen tüyleri kadife görünümündedir. Daha çok siyah renkte olan köstebeklerin, nadiren gri ve beyaz renklisi de olmaktadır. Boyları 15-18 cm arasında değişir, 2-3 cm’lik kuyruk uzunluğu da boy uzunluğuna dahildir.

Erkek köstebekler, dişi köstebeklere göre daha iridir. Genel ağırlıkları100-130 gr arasında değişiklik gösterebilir. Köstebeklerin gözleri neredeyse, kör denilebilecek kadar zayıftır. Işığa karşıda çok hassas olan bu gözler, tüylerinin arasında gizlenmiş, neredeyse görünmez durumdadır. Köstebekler, iyi göremez; fakat az da olsa ışığı hissedebilirler. Bununla beraber, işitme, dokunma ve koku duyuları, oldukça gelişmiş ve çok hassas algılama kapasitesine sahiptir. Gerekli durumlarda dış kulağını kapatabilir, böylelikle toprak girmesini tamamen engeller. Dişleri 44 adettir, çok sağlam ve kesici dişleri vardır. Yaşama süreleri cinslere göre farklılık gösterebilir. Ortalama 4-5 yıl yaşarlar.

Köstebeklerin Yaşam Alanları

Köstebekler, Avrupa, Asya, Amerika ve Afrika kıtalarında yaşarlar ve buralarda yaşayan değişik türleri vardır.

Adi köstebek sadece Asya ve Avrupada bulunur, bu cins köstebeklerde dişiler beş hafta süren gebelik yaşarlar. Bir doğumda 3 ile 7 arasında yavru yapabilirler.

Afrikada yaşayan altın köstebek ise sadece Afrika kıtasında bulunabilir.

Tepeli köstebek, soreks köstebeği, su köstebeği ise çoğunlukla batı Amerikada olsa da, diğer yaşam alanlarında da rastlanabilmektedir.

Köstebeklerin Beslenmeleri

Köstebekler toprak içinde, yapmış oldukları tünellerde beslenirler. Toprak solucanları ve böcekler gibi yumuşakçaları yerler. Bitki köklerine ve bitkiye zarar veren böcek, kurtçuk ve solucanları avlarlar. Aslında insanlar tarafından zararlı olduğu ve bitki köklerine zarar verdiği düşünülen köstebekler. Ekolojik denge içinde, yararlı ve bitkileri zararlı haşerelerden koruyan canlılardır.

Açtıkları tünellerin içinde, yaklaşık saatte 4 km yol alabilirler.

Doymak bilmez, çok iştahlı hayvanlardır. Her 24 saat içinde kendi ağırlıkları kadar yemek yerler. 12 saatlik süre içinde beslenecek bir şey bulamazlarsa, ölürler. İnsanlar tarafından beslenen köstebekler, bir gün içinde 50-60 adet solucan tüketebilirler.

Köstebeklerin Yaşayışları

Genellikle yumuşak toprak cinslerini tercih eden köstebekler, bir saat içinde 10-12 metre tünel açabilirler. Kazdıkları tüneller uzunluk olarak bazen 100 metreye varabilir. Sivri burunları kazma esnasında çok işlerine yarar. Kazdıkları toprakları, burunları yardımı ile yukarı iterek yol alırlar.

Köstebekler ancak, yaşadıkları alandaki besin azalması durumunda toprak yüzeyinde görülebilir. Toprak yüzüne çıkmayı, genellikle gece yapmayı tercih ederler.

İyi yüzücü olan köstebeklerin çoğunluğu sulak yerlerde yaşar. Sansar, tilki ve gece avlanan yırtıcı kuşlar tarafından avlanabilirler. Köstebekler kendilerini tehlikede hissederlerse ve tehlike anlarında, derilerinden, sıvı yapışkan ve çok pis kokulu bir madde bırakırlar. Bu onların en büyük savunma mekanizmalarıdır. Genellikle düşmanları bu pis, kokulu sıvıdan rahatsız olarak, köstebeği bırakarak gitmeyi tercih eder.

Yeni doğmuş köstebek yavruları tüysüz olur. Tüylenmeleri 15 gün kadar kısa bir süre içinde tamamlanır. Postları, sık kıllardan oluşur, bu yüzden de kirlenme ıslanma gibi dış etkenlerden zarar görmezler. Çiftleşme dönemleri ilkbahardır, bunun dışında yalnızlığı seven canlardır. Doğduktan yaklaşık 2 ay sonra yuvayı terk eden köstebekler, bir yıl sonra erginleşir.

Çok fazla derin kısımlara gitmezler ve toprak yüzeyine de çok nadir çıkarlar. Toprak yüzeyine çıktıklarında kolay av olduklarından, yaşama şansları düşüktür. Toprak altında iken kullandığı ana odayı, yüksek ve geniş yaparlar. Bunun sebebi herhangi bir sel baskınına karşı, tedbir almaktır. Bu odanın altı kuru yapraklarla döşelidir ve altta ve üstte olmak üzere, çeşitli hava tünelleri vardır. Avlanma galerilerini her gün daha da çoğaltarak, kendilerine olabildiğince geniş avlanma sahaları yaparlar. Köstebeklerin tüyleri, dikine doğru yükseldikleri için, sağa ve sola hareket ederlerken engel yaratmaz, rahatlıkla hareket edebilirler.

Kör fare ile köstebekler birbirleri ile karıştırılabilir. En belirgin farkları, kör fareler toprağı ayakları ile değil, keskin dişleri ile kazarlar. Kör farenin burnu, köstebeğin sivri burun yapısına göre küttür. Kör farelerin gözleri de, ince bir deri tabakası ile tamamen kapanmış durumdadır.

Köstebeklerin Türleri

Köstebekler üç ana türe ayrılır. Ayrıldıkları türler altfamilyadır.

Uropsilinea – Asya sivri köstebekgiller

Scalopinae- Yenidünya köstebekgiller

Talpinae- Eskidünya köstebekgiller

Köstebekler Anadoluda köstü ve kör köstü adları ile de anılırlar.

Köstebeklerin Zararları

Köstebekler çevre dengesi söz konusu olduğunda, zararlı haşereleri yedikleri için ve toprağı havalandırarak, daha sağlıklı hale getirdiği için, yararlı canlılardır.

Fakat insanlar genelde kör fare ile karıştırdıklarından dolayı, ekin köklerini kestiklerini ve yediklerini düşünürler. Ayrıca yeşil çim alanlarda kabartılar oluşturdukları içinde, estetiği bozduğunu gerekçe göstererek maalesef köstebekleri yok etmeye çalışılırlar. Birçok ülkede bu böyledir ve tarıma zararlı hayvanlar gözü ile bakılırlar. Almanya gibi bazı ülkelerde koruma altına alınsalar da, gerek zararlı görüldükleri için gerekse kürkleri için çeşitli tuzaklar ve zehirlerle çok miktarda katledilmektedir.

Kaynakça:

wikipedia

Yazar:Ensar Türkoğlu