Lassa ateşi hastalığı, Lassa virüsü adı verilen virüsün yol açtığı bir çeşit kanamalı ateş hastalığıdır. Hastalık ilk kez 1950’lerde görülmüş olmasına rağmen, hastalığın tanımı ancak 1969 yılında yapılabilmiştir. Hastalığa yol açan Lassa virüsü, tek iplikçikli ve Arenaviridae virüs ailesine mensup bir RNA virüsüdür. Virüs adını, hastalığın 1969 yılında tanımlandığı Nijerya’daki Lassa kentinden almaktadır.
Lassa ateşi hastalığının bulaştığı kişilerin %80’inde hiçbir belirti ortaya çıkmamaktadır. Ancak kalan %20’lik kısımda hastalık çok ciddi şekilde seyretmekte ve böbrek, karaciğer, dalak gibi iç organları etkilemektedir. Hastalık özellikle Batı Afrika’da yer alan Nijerya, Liberya, Gana gibi ülkelerde yaygın olarak görülmektedir. Yılda 300 bin ila 500 bin arasında kişiye Lassa ateşi teşhisi konulmakta ve her yıl yaklaşık 5.000 kişi bu hastalık sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Dolayısıyla Lassa ateşi vakalarının %1’inin ölümle sonuçlandığı söylenebilir. Ayrıca hastalığa yakalanıp iyileşen hastaların %25’inde sağırlık meydana gelmekte, bunların yarısı 1 ila 3 ay arasında düzelmesine rağmen, kalan yarısında kalıcı işitme kaybı oluşmaktadır.
Lassa virüsünün kuluçka süresi 6 ile 21 gün arasında sürmektedir. Virüs bulaşan kişiler, bu sürenin sonunda eğer hastalık ciddi şekilde seyredecekse, etkilenen organlara göre ateş, kas ağrısı, kusma, ishal, karın ağrısı, taşikardi, öksürük, göğüs ağrısı gibi çeşitli belirtiler göstermektedir. Hastalarda görülen sıralanan bu belirtiler birçok başka hastalıkta da görülebildiği ve Lassa ateşi hastalığına özel olmadığı için, hastalığın teşhisinin konulması oldukça zordur. Lassa ateşi hastalığından şüphelenildiği durumlarda, hastalardan alınacak idrar örneğinin tahlil edilmesi ile hastalık teşhisi konulabilmektedir. Ancak ilgili test her laboratuvarda yapılacak bir test olmadığı için, hastalığın teşhis sürecini uzatmakta ve zorlaştırmaktadır. Belirli bir yerde Lassa ateşi hastalığı salgını teşhisi konulduğunda, hasta kişiler karantinaya alınarak ve hasta kişilerle temasa geçmiş olan kişiler belirlenerek, hastalık çok kısa sürede kontrol altına alınabilmekte ve daha fazla insana bulaşması önlenebilmektedir. Ölümler genellikle hastalığın belirtileri ortaya çıktıktan sonraki 14 gün içerisinde gerçekleşmektedir.
Lassa ateşi hastalığı zoonotik bir hastalıktır, yani hastalık hayvanlarda bulunan virüsün insanlara bulaşması sonucu ortaya çıkmaktadır. Hastalık Afrika faresi olarak da adlandırılan Mastomys cinsi farelerin idrar ve dışkılarından insanlara bulaşabilmektedir. İnsandan insana olan bulaşma vakaları da benzer şekilde hasta insanların idrar ve dışkılarından kaynaklanmaktadır. Hastalığın günümüze kadar solunum yoluyla bulaştığı görülmemiştir. Hastalığın bilinen bir tedavisi yoktur, belirtileri gidermeye ve vücuttaki sıvı kaybını önlemeye yönelik destekleyici tedaviler uygulanmaktadır.
Lassa ateşi hastalığının bulaşmasını önlemeye yönelik henüz bir aşı geliştirilememiştir. Ancak Dünya Sağlık Örgütü(WHO) tarafından, Lassa ateşi hastalığının ileride kolera gibi dünya genelinde büyük salgınlara yol açabileceği uyarısı sebebiyle, dünya genelinde çeşitli kuruluşlar hastalığa yönelik aşı geliştirilmesi için ilgili kuruluşlara ciddi miktarda para yardımı yapmaktadır. Hastalığı önlemenin şu an için en etkili yolu, hastalığı bulaştıran farelere karşı önlem almak ve hijyene dikkat etmektir. Ayrıca hastalığa yakalandığından şüphelenilen kişileri karantina altına almak da hastalığın yayılmasını önlemek adına etkili olacaktır.
Lassa ateşi hastalığı, Afrika faresi adlı fareden insanlara bulaşan ölüm ile sonuçlanabilen bir hastalıktır. 1969’dan günümüze görülen Lassa ateşi hastalığı salgınlarının tamamı Batı Afrika ülkelerinde görülmüştür. Ancak hastalığa sebep olan Afrika faresi, bütün Afrika kıtasında yaygın olan bir fare türüdür. Dolayısıyla Lassa ateşi hastalığının Afrika kıtasının kalan kısımlarında da salgına yol açma olasılığı mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından gelecekte ciddi salgınlara yol açabileceği değerlendirilen Lassa ateşi hastalığı için ne yazık ki henüz bir tedavi yöntemi ve önleyici aşı geliştirilememiştir.
Kaynakça:
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs179/en/
http://www.klimik.org.tr/2017/01/19/lassa-atesi-mers-ve-nipah-virusuna-karsi-asilar-yolda/
https://en.wikipedia.org/wiki/Lassa_fever
Yazar: Mehmet Umut Pişken