Sık kan verenlerde lenfoma riskinin arttığına dair bazı görüşler vardır. Ama yapılan büyük bir çalışmada, düzenli ve sık kan verenlerde lenfoma riskinde artış olmadığı saptanmıştır.Sigara içenlerde lenfoma riski artmaktadır, birçok zararları olduğu için içilmemelidir. Sigara içenler, kendisine olduğu kadar, çevresinde dumanına maruz kalan insanlarda da ciddi zararlara neden olmaktadır. Çocukluğunda evde en az bir sigara içen ebeveyni olan çocuklarda ve haftada en az 6 saat pasif sigara dumanına maruz kalan erişkinlerde lenfoma riski belirgin olarak artmaktadır. Bu nedenle, sigara içenler kendi sağlıklarını düşünmeseler de hayatta en çok sevdikleri insanların yıllar sonra ölümlerine veya sakatlanmalarına neden olabileceklerini unutmamalı, dumansız hava sahasına azami özen göstermelidirler.
Çocuklarda lösemi veya lenfoma tedavisi sonrası kalp hastalığı, şişmanlık ve metabolik sendrom gelişme riski çok yüksektir. Bunun nedeni, kalori yakma düzeylerinin yaşıt sağlıklı çocuklardan daha düşük olması olabilir. Bu nedenle çocukların sağlıklı beslenme ve egzersiz yapma açısından eğitilmeleri ve motive edilmeleri gereklidir.
Şişmanlık, NHL ve KLL hastalıklarının riskini artırmaktadır. İnsanlar, birçok sağlık yararı olması nedeni ile dengeli beslenme ve egzersiz ile aşırı kilo almanın önüne geçmelidirler.
Menopoz nedeni ile hormon tedavisi alanlarda NHL’nın bazı tiplerinin riskinde artış olmaktadır. Özellikle risk faktörleri bulunan kadınların bu tür tedavileri doktorlarıyla tartışmaları gereklidir.
Beş yıl veya daha uzun süre statin tipi kolesterol ilacı kullananlarda melanom, rahim kanseri ve NHL riskinde azalma olmaktadır.
Gece nöbeti olan işlerde çalışan erkeklerde akciğer, kalın bağırsak, mesane, prostat, rektum, pankreas ve NHL riski artmaktadır. Kişilerin iş seçimini ve yaşam alışkanlıklarını buna göre planlamalarında fayda vardır.
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
C vitamini: İltihabi süreç, kanser dokusunun çevresindeki etkileşimden kaynaklanan bir süreç olup hastaların hayat süresini kısaltmaktadır. CRP takibi ile belirlenen bu süreç, aralarında lenfoma, akciğer, meme, deri, prostat, mesane, pankreas ve tiroit kanseri olan 45 hastaya 7.5-50 gram dozlarında C vitamini toplardamar içine haftada 3 defa uygulanmıştır. Sonuçta,hastaların %75’inde CRP düzeylerinde anlamlı düşüş saptanmıştır. Lenfoma, mesane kanseri ve böbrek kanseri ile ilgili 3 vakanın başarılı yüksek doz C vitamini uygulaması ile ilgili yaka sunumu yapılmıştır. C vitamini glikoz 6 fosfat dehidrogenaz enzimi eksik olanlarda ve oksalat böbrek taşı olanlarda kullanılmamalıdır. Günümüzdeki tıbbi tedavilerin başarılı olma şansının daha yüksek olması yerine tedavi seçeneği olan hastalarda ilk seçenek olarak düşünülmemelidir. Tedaviye yanıtsız hastalarda, halsizlik, yorgunluk yakınmaları şiddetli olan hastalarda yardımcı tedavi yaklaşımı olarak değerlendirilmektedir.
Melatonin: Çeşitli doğal desteklerle beraber melatoninin kullanıldığı 45 vakalık bir çalışmada, başarılı hastalık kontrolü bildirilmiştir. Siklofosfamid gibi düşük doz kemoterapi ile melatonin içeren tedavi yaklaşımının başarılı olduğu düşük dereceli NHL vakaları bildirilmektedir. Gece nöbeti olan işlerde çalışanlarda NHL riskinin artması da melatoninin lenfomadan korunmada yararlı olabileceğini düşündürmektedir. Korunmada destek olarak alınması yerine gece yeterli ve saatinde uykuya dikkat edilmelidir.
Koenzim Q10: Antrasiklin içeren kemoterapi alan lösemili veya lenfomalı çocuklarda CoQ10 desteği ile kalp üzerine olan yan etkilerin belirgin azaltıldığı saptanmıştır.
Probiyotikler: Gastit, mide kanseri ve mide lenfomasına neden olan h. pylori enfeksiyonunun tedavisinde yararlıdır. Fakat lösemi veya lenfoma kemoterapisi alırken fırsatçı enfeksiyona neden olabileceği için kullanılmamalıdır.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Kahverengi deniz yosunu: Uzakdoğu’da sağlıklı gıda olarak tüketilir. B hücreli lenfomalarda tümör hücrelerinin çoğalma kapasitesi NFKB’nin aşırı çalışmasıyla ilişkilidir. Preklinik çalışmalarda, içerdiği bileşenler lenfoma hücrelerini apoptozis yoluyla ve NFKB işlevini engelleyerek öldürmektedir. Yine preklinik araştırmalarda, saldırgan tip non-Hodgkin lenfoma hücrelerini öldürmektedir. Klinik çalışmalarda, yararının araştırılması planlanmıştır. Fokoksatin veya fukoidan içeren ekstrakt formunda günde bir kapsül tüketilmektedir. Zehirli guatrı olanlar (hipertiroidi) kullanmamalıdır.
Çemen otu (Trigonella foenum graecum): Çemen otu tohumunun günde toplam 8 gram suda kaynatılarak 6 ay süreyle tüketilmesine iyi yanıt veren nüks beyin lenfomalı bir çocuk vakası bildirilmiştir. Elde edilen tam yanıt sonrası, izleyen yıllarda hastalık yeniden tekrarlanmıştır. Laboratuvar çalışmalarında çemen otu ekstraktı B ve T hücreli lenfomalara öldürücü etki göstermektedir.
Çörek otu: İçerdiği timokinon bileşiği preklinik çalışmalarda lenfoma hücrelerini öldürmektedir. Ayrıca bağışıklık sistemi hücrelerini desteklemekte ve doğal öldürücü hücre sayısını artırmaktadır. Lenfoma veya lösemide klinik çalışması bulunmamakla birlikte beslenme programında bulunması yararlı olabilir.
Milk thistle: Lösemili çocuklarda yapılan klinik çalışmada, kemoterapinin karaciğer yan etkisini azaltmak için milk thistle ekstraktı kullanılmış ve destek alanlarda, almayanlara göre kemoterapi esnasında karaciğer testlerinin daha az bozulduğu saptanmıştır.Lösemi veya lenfoma gibi tedavinin yeterli doz ve uygun aralıkta bitirilmesinin tedavi başarısında önemli olduğu hastalıklarda yararlı olabilir.
Şeytan pençesi (Devil’s claw): COX-2 enzimini baskılayarak iltihap azaltıcı etkileri ile romatizmal hastalıklarda ve kalın bağırsak kanserinden korunmada yararlı olabileceği düşünülen bitkidir. Kökü kullanılır. Şeytan pençesi kullanan folliküler lenfomalı 2 hastada hastalıkta gerileme bildirilmiştir.
Reishi mantarı (Ganoderma lucidum): Midede yüksek dereceli lenfoma tanısı konan bir hastada operasyonda alınan bidede lenfoma bulgusuna rastlanmamış. Hasta sorgulandığında, operasyon öncesi 11 gün boyunca reishi mantarı kullandığı bilgisi alınmıştır. Yüksek dereceli lenfomada kendiliğinden gerileme beklenmediği için vaka sunumunda değerlendirilmiştir. Reishi mantarı preklinik çalışmalarda lösemi, lenfoma ve myeloma hücrelerini öldürmektedir. Doktordan habersiz destek olarak alınması ve özellikle operasyona girecek hastalarda gerek kanama gerekse anestezi riskleri nedeni ile önerilmemektedir.
Viskum albuk ekstraktı (Mistletoe ekstraktı): 16 yıllık takibin değerlendirilmesinde, lenfomalı hastalarda ek bir fayda sağlamadığı saptanmıştır.
Zerdeçal: Kökünde bulunan aktif kurkumin bileşeni preklinik çalışmalarda Hodgkin lenfoma ve lenfoma hücrelerini öldürürken sisplatin ilacının yararını artırmaktadır. Radyoterapi ile lenfoma hücrelerinin öldürülmesini artırmaktadır. Emilim sorunu olması nedeni ile nanoformülasyonu veya piperin (karabiber ekstraktı) ve silibinin (milk thistle ekstraktı) il kullanılmaktadır.
UYARI
Çalışmalar az sayıda olup son yıllarda daha fazla klinik çalışma yapılmaktadır. Bitkisel ürünler ve yardımcı gıda takviyeleri kanserin temel tıbbi tedavisi yerine kullanılmaz, tıbbi tedavinin yanında tamamlayıcı veya yardımcı olarak kullanılmaktadır. Hastaların tedavilerini yürüten onkoloji uzmanının onayı veya bilgisi olmadan gıda takviyesi veya bitkisel ürün kullanmamaları, tıbbi tedaviyi bırakmamaları tavsiye edilir.
Kaynakça:
https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/lenfoma-belirtileri/
Yazar: Fatih Bolelli