Martin Karplus (15 Mart 1930); Avusturya’nın Viyana şehrinde doğmuştur. Karplus ailesi, Alman işgali ile yaşadıkları ülkeden göç etmek zorunda kalmışlardır. Göç sırasında İsviçre ve Fransada birkaç ay geçirdikten sonra, Mart 1938’de Amerika Birleşik Devletleri ne göç etmişlerdir. Martin Karplus’un dedesi olan Johan Paul Karplus (1866-1936) Viyana da çok beğenilen başarılı, entektüel bir psikiyatri profesörüydü. Johan Paul Karplusun eşinin yeğeni olan Thedor W. Adorna ünlü bir sosyolog, filozof ve müzikolog olarak torunu Robert von Lieben fizikçi olarak Amerika da hayatlarını devam ettirdiler.
Martin Karplus ise, 1950 yılında Harvard Kolejinden mezun oldu. 1953 yılında, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsün’den doktorasını aldı. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsünde iki kez Nobel ödülü alan Linus Pauling ile çalıştı. Linus Paulinge göre, onun en parlak öğrencisi Martin oldu. Martin Karplus, fiziksel kimya olmak üzere birçok alanda çalışma yapmıştır. Bu çalışmalarda nükleer manyetik rezonans spektroskopisi, kimyasal dinamikler, kuantum kimyası ve en önemlisi moleküler dinamik similasyonlarının biyolojik makromolekülleri üzerinde çalışmıştır. O Nükleer manyetik rezonans spektroskopisi anlayışı ile özellikle, nükleer spin-spin kavrama ve elektron spin rezonans spektroskopisinin anlaşılmasında etkili olmuştur. Protein nükleer manyetik rezonans spektroskopi birleştirme sabitleri ve dihedral açıları arasındaki ilişkiyi açıklayan Karplus denklemi ondan sonra adlandırılmıştır.
Martin Karplus’un mevcut araştırmaları, öncelikle biyolojik moleküllerin özellikleri ile ilgilidir. O grup kökenli ve şu anda gelişiminin sürdüğü similasyonları için CHARMM programın gelişimini kordine etmektedir. Martin Karplus Kuantum Moleküler Bilimler Uluslararası Akademisi üyesidir. Martin Karplusun 1955 yılından beri uzun kariyerinde 200den fazla lisansüstü öğrencileri ve doktora sonrası araştırma görevlilerini yetiştirmiştir. Bu görevlerini Illinois Üniversitesi(1955-1960), Kolombiya Üniversitesi(1960-1967) ve son olarak Harvard Üniversitesinde yerine getirmiştir. 2001 yılında verilen Hristiyan B. Amfinsen Ödülünü almıştır.Martin Karplus günümüzde emekli olarak Harvard Üniversitesi’nde kurumsal kimyager olarak görevine devam etmektedir.
Martin Karplus; İngilizce, Almanca, Fransızca ve İspanyolca dillerini bilmekte ve bunlarla ilgili birçok bilimsel makaleye sahiptir.
Martin Karplus Harvard ta Karplus Laboratuvar Sitesi oluşturmuştur. Bu site; ilgili moleküllerin; dinamiklerini, karmaşık yapılarını ( elektronik yapıları, geometrileri, kimyasal ve biyolojik tepkimeleri ) anlamaya yönelik kurulmuştur. Kullanımda yarı amprik kuantum mekaniği, teorik ve istatiksel hesaplama, diğer şeyler arasında, olduğu gibi yaptığı araştırma açıklar mekaniği, klasik ve kuantum dinamiğidir.Karpus 1970de moleküllerin içindeki hareketleri ve tepkileri tahmin ederek araştırma resmini sağladı. Mümkün olan bilgisayarlarla basit moleküller ile başladı ve oluşturduğu resimle laboratuvarda yapılacak birçok deneyin bilgisayarda simülasyonlarını yapabileceğini gördü.
Martin Karplus, Michael Levitt ve Arieh Warshel üçü birlikte 2013 Nobel Kimya Ödülünü kazandılar ” karmaşık kimyasal sistemler için çok ölçekli modellerin geliştirilmesi” için ödül verildi. Ödül Stockholm Bilimler İsveç Kraliyet Akademisi tarafından verildi. Michael Levitt bir Amerikan, İngiliz ve İsrail vatandaşı, Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi kanser araştırma profesörüdür ve Arieh Warshel bir Amerikan ve İsrail vatandaşı, Los Angeles teki Güney Kaliforniya Üniversitesi nde seçkin bir profesördür.
Bu yaptıkları kimyasal keşifi Weizmam Bilim Enstitüsünde birlikte çalışarak gerçekleştirdiler. Kimyasal reaksiyonların çok çabuk ve hızlı gelişmesi nedeniyle bilim adamları reaksiyon arasındaki gelişmeleri gözlemlemekte zorlanıyorlardı. 1970li yıllarda Nobel ödülü alan bu programlar için temel atılmıştır. Mümkün bilgisayarlar kullanılarak “kimya gizemli yollar haritası” oluşturulmuştur. Atomların ölçeğinde olaylar, hücresel süreçleri, bir an ve anlaşılabilir düzeyde, yeterince uzun sürede simüle edilir. Bu program ile atomlar düzeyinde, işler daha hızlı milisaniye cinsinden ölçülebilecek, hücresel düzeyde olaylar 12 kez daha büyüklükte gözlenebilecektir. Harvard Üniversitesi Başkanı Drew Faust 29.10.2013te “Martin Karpus, Michael Levitt ve Arieh Warshel ‘ı çığır açan araştırmaları için kutluyoruz ve gurur duyuyoruz” diyerek yazılı bir açıklama yayınlamıştır. Stockholm Üniversitesi “Martin Karplus, Michael Levitt ve Arieh Warshel kimyasal süreçleri anlamak ve onları tahmin etmek için kullanılan bilgisayar modellerinin temellerini attıkları için onları kutluyoruz” diyerek bir yazı yayınladı.
Bilimler İsveç Kraliyet Akademisi tarafından “Martin Karplus, Michael Levitt ve Arieh Warshel’ in yaptığı çalışmalar ile 1970’ler de ki araştırmalar olan, “egzoz dumanı arıtma veya yeşil yaprakların fotosentez kimyasal süreçlerini açıklayacak programların geliştirilmesine yardımcı olmuşlardır”” denildi. Karplus, Levitt ve Warshelın çığır açan çalışmaları ile Newtonun klasik fizik çalışmaları ile kuantum fiziği, kuantum kimyası ve teknoloji birleştirilmiştir.
Kaynakça:
http://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Karplus
http://news.harvard.edu/gazette/story/2013/10/harvard-professor-wins-nobel-in-chemistry
http://www.ntvmsnbc.com/id/25471432/
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2013/
Yazar:Sinem Atlı