İlk plasentalı memeli dinozorlarla beraber mi yaşadı veya dev bir asteroidin onları yok etmesinden sonra mı ortaya çıktı? Bu konu bilimadamlarınca ateşli bir şekilde tartışılıyor. Fosiller araştırmacılara yaşam tarihinin nihai hakemi olduğunu iddia ederken genetik daha güvenilir tarihler sunuyor.
Araştırmacılar, proteinden ve DNA’dan ilk evrimsel ayrıntıları elde ettiğinden beri bu tarz tartışmalar yıllardır devam etmektedir. Fakat plasental memeliler üzerindeki tartışma – gelişimlerinin ileriki aşamalarında canlı yavrular doğuran hayvanlar; balinalar, fareler ve insanlar – geçen yıl yayımlanan bir bildiri ile başladı. Tartışmaya göre dinozorlar 65 milyon yıl önce yok oldu ve kuşlara evrilmediler.
Bu çalışmada, New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Maureen O’Leary ve ekibi binlerce fosil ve yaşayan memelilerin özelliklerini karakterize ve analize etmek için bir kaç yıl harcadı. Ekip dev bir hayat ağacı oluşturmak için bu karakteristik özellikleri birbirinden farklı plasentalı memelilerin birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren genetik verilerle birleştirdi.
Fakat farklı yaratıkların ne zaman ortaya çıktığını belirlemek için araştırmacılar sadece fosil kayıtlarına bakıyordu. İlk plasentalı memelerin asteroid çarpmasının dinozorları yok etmesinden sonra ortaya çıktığı sonucuna ulaşmışlardı ve bu Cretaceous döneminin sonu, Palaeogene döneminin başlangıcında olmuştu. Bundan sonra ekip, plasentalıların hızla çoğaldığını ve memelilerin dinozorlar tarafından terk edilmiş bir hayvanat bahçesini andıran yaşam alanına sahip olduğunu belirtti.
İngiltere’nin Bristol Üniversitesi’nden paleo-biyolog Phil Donoghue ve onun çalışma arkadaşları ikna olmadı. “O’Leary’nin çalışması “tüm yönleriyle – evrimsel tarihin zaman ölçeği hariç- inanılmaz etkileyici bir çalışmaydı” diyor. “Biz bu çalışmanın ders kitaplarında sürekli yer alması konusunda endişeliydik.”
Fosil Sınırı
Şimdi, Donoghue ve evrimci genetik bilimci Mario dos Reis ve College London Üniversitesi’nden Biyoloji Mektupları çalışmasını yayımlayan Ziheng Yang, O’Leary’nin ekibinin türlerin kökenlerinin, onlara ait en eski fosillerden daha eski tarihte olduğunu varsaymamalarının ölümcül bir hata olduğunu söylüyorlar. “Fosiller yerine bir soyun asgari yaşı belirlenmeli” diyor Donoghue. “Bu hayvanların daha önce var olması muhtemeldir; fakat fosilleri veya kalıntıları korunamadığından henüz keşfedilememiştir.”
Dinozorların nesli tükendikten sonra ortaya çıktığı ileri sürülen erken dönem plasental bir memelinin varsayımsal rekonstrüksiyonu, fakat bazı araştırmacılar türün kökeninin daha önceye dayandığına inanıyor.
Memelilere ait onlarca kalıntıdan alınan veri ve genom bilgilerini matematiksel bir detaylandırmayla kullanan Donoghuenün ekibi plasentalı memelilerin soy ağacının tarihini yeniden hesapladılar. Araştırmacılar plasentalı memelilerin ilk kez 108 milyon ile 72 milyon yıl önce �dinozorlar yok olmadan (non-avian) önce- ortaya çıktığı sonucuna ulaştılar.
O’Leary’nin Ağustos 2013 tarihli teknik yorum raporunda, hangi bağımsız araştırma grubunun Palaoegene’deki kökeni ileri sürdüğünü, çünkü onların ifade ettiğine göre plasentalı memelilerin erken dönemde çeşitlenmesi için evrim oranının dramatik bir şekilde artış göstermesi gerektirdiğini belirterek eleştirdi.
Güçlü Kanıtlar
O’Leary, ekibinin plasentalı memelilerin fosil kanıtlarının belirttiği tarihten daha eski tarihli olduğu ön yargısını engellemek istediğini belirtiyor. Fakat Kuzey Carolina Durham’daki Durham Üniversitesi’nden bir evrimci genetik uzmanı olan Anne Yoder, Donoghue, dos Reis ve Yang’ın yaklaşımı tercih ediyor. “”Kimin doğru, kimin yanlış olduğunu söylemek zor, fakat bilgilerin büyük bir kısmı dos Reis’in vardığı sonuçları destekliyor”” diyor.
Yoder, keşiflerin moleküler ve fosil tarihlerinin uyum potansiyaline sahip olduğunu da ekliyor. 10 yıl önce genetik verilerle, en eski fosilin 20 milyon yıl daha yaşlı olmasına rağmen, yabani bebeklerin ve lorilerin ortak atalarının yaklaşık 40 milyon yıl önce yaşadığı sonucuna varmış. Raporu yayımlandığında bir ekip kendisinin öngörüleriyle örtüşen 40 milyon yaşında bir fosil rapor ettiler.
“Son tartışmalara göre “Cretaceous döneminden kalan erken dönem plasentalı memeliler bir kez ve tamamen yerleştiler”” diyor Yoder. O’Leary, matematiksel modellemelerin değil, fosil kanıtların soruyu açıklayacağına inanıyor. “”Ben bunu bilgisayar tarafından çözülebilecek bir sorun olarak görmüyorum.” diyor.
Kaynakça:
Yazan: Ewen Callaway Kaynak: Nature (15 Ocak 2014)
Çeviren: Bünyamin Tan
Yazar:Bünyamin Tan