Mentol; nane şekeri, nane tozu ve diğer nane familyalarının yağlarında bulunmaktadır. Kimyasal ismi “menthol”, ticari ismi ise “mentol” olarak geçmektedir. Dokunulduğunda yağsı bir yapıdadır ve oda şartlarında katı halde bulunan bir moleküldür. Vermiş olduğu ferahlık ve serinlik hissi ile her zaman tercih sebebi olmuştur.
Mentol Nerelerde Kullanılır?
Şekerlerde, sakızlarda, kağıt mendillerde ve sigaralarda aroma olarak kullanılmasının yanı sıra hafif boğaz ağrılarında, ağız ve gırtlak tahrişlerinde kısmen tedavi edici özelliği vardır. Özellikle öksürük şuruplarının içeriğinde bulunan mentol, tedavi edici özelliğine örnek olarak verilebilir.
Solunum yollari ağrılarında, kas agrisi, eklem burkulmalari gibi durumlarda mentollü kremler çoğu zaman işe yaramaktadır. Hatta mentol güneş yanığı, ateş yüksekliği, bulantı, ishal, hazımsızlık, baş ağrısı, soğuk algınlıkları için reçete olabilir. Tüm bunlara ilaveten ağız temizliğinde kullanılan pek çok ürün içerisinde de mentole rastlanır.
Aşırı Mentol Kullanımının Zararları Nelerdir?
Özellikle saunalardaki buhar odalarında moda haline gelen mentol kürleri, hastalıklardan kurtulmak için uygulanmaktadır ve alternatif tedavi arasında ilk sıralarda yer almaktadır.
Fakat her şeyde olduğu gibi mentol kullanımında da aşırıya kaçmamak gerekir. Örneğin fazla kullanılan mentol zamanla boğazda kuruluğa ve tahrişe sebep olabilir ve bu da zamanla
boğazı bir nevi enfeksiyonların hedefi haline getirir. Kullanılan pastillerin dahi zamanla boğaz kuruluğu oluşturabildiği görülmektedir. Ayrıca çok fazla tüketimi mentol zehirlenmesi gibi bir durum oluşturuyor olsa da düşük toksitesi vardır. Olumsuz etkileri nadirdir.
Mentolün Yapısı ve İzomerleri
Mentol, C10H20O formülüne sahip bir moleküldür. Mentolün doğada birçok izomeri bulunmaktadır.
Mentol organik bir alkoldür. Birçok streokimyasal izomerinin yanında, doğal olanı (-)-L hali yani (-)-mentolüdür.
Mentolün Verdiği Serinlik Hissinin Sebebi Nedir?
Mentol, dilimizdeki ve derimizdeki ısı reseptörleri ile etkileşime girerek, serinlik hissinin oluşmasına sebep olmaktadır. Çoğu cildin soğuk reseptörlerinin uyarılması ile ilişkilidir. Bu durumda deri sıcaklığı değişmez sadece sıcaklık değişim hissi oluşturur. Tamamen fizyolojik bir durumdur. Tabi ki uzun süreli kullanım durumunda reseptörler hassaslığını yitirmekte ve serinlik hissi alışılmışlığa dönüşmektedir.Günümüzde bu fizyolojik durumun tam anlamıyla mekanizması bilinmemekte. Ancak bazen etanol veya metanol ile karıştırılabilmektedir. Ayrıca mentolün sarhoşluk yapan bir alkol olduğu da unutulmamalıdır. Mentollü birçok ürün terapatik özellikleri ile bir çok alanda kullanılmaktadır. Günümüzde sentetik olarak üretilebilmektedir.
Mentollü Sigaraların Etkileri Nelerdir?
Mentol, boğaz tahrişlerini azaltmak amacıyla bazı sigaralarda katkı maddesi olarak kullanılır.
Özellikle gençler arasında yapılan araştırmalarda aromatik sigaraların bağımlılığı artırdığı gözlemlenmiş ve mentollü sigaralar burada başı çekmektedir. Yirmi yaş altı gençlerin yaklaşık yüzde 45’i aromatik sigaralara daha fazla heves etmektedir. Ve bu da sigara satışlarını önemli ölçüde artırmaktadır.
Ayrıca mentollü sigaralar dumanın daha fazla ciğerlerde tutulmasına sebep oluyor. Bu da bağımlılığın artmasında bir etken oluşturuyor. Amerikalı bilim adamlarının yapmış oldukları araştırmalar, mentollü sigaraların daha çok bağımlılığa neden olduğunu ve bırakılmasının güçleştiğini ortaya koyuyor. Bu da; aslında sigaranın neden olduğu boğaz tahrişinin azaltılması amacıyla geliştirilen mentollü sigaraların, diğerlerine göre daha zararlı olduğunun kanıtıdır.
Mentol Yağının Faydaları?
Mentol yağının soğuk algınlığı ve grip gibi durumlarda görülen yüksek ateşe karşı etkili olduğu kanıtlanmıştır. Nezlenin kısa süreli tedavisinde ve migren benzeri baş ağrılarında kısa süreli kullanılabilmektedir. Ayrıca gebelik ve yolculuk sırasında oluşan mide bulantılarına karşı da etkili olduğu söylenebilir. Bazen kullanımı sinir sistemini güçlendirebilir ve gerginlikleri yatıştırabilir. Adet görme sürecinde ağrıları bir süreliğine dindirebilme özelliği de göstermektedir.
Yazar: Meltem Türk