Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Moğolistan Nasıl Bir Ülkedir?

0 3.336

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya’da yer almaktadır. Ülkenin kuzeyinde Rusya yer alırken, diğer yönlerinde ise Çin yer almaktadır. Çin’in hakimiyetinde İç Moğolistan, Mançurya, Doğu Türkistan vardır. Rusya Federasyonu’na ait bölgeler ve özerklikler ise, Altay, Hakas, Tuva Özerk Cumhuriyetleri ve Buryat Özerk Bölgesi ‘dir. Ulanbatur, Moğolistan’ın başkenti ve en büyük şehridir. Ülke nüfusunun yaklaşık %39’u Ulanbatur’da yaşamaktadır. Moğolistan’ın yönetim şekli ise, parlamenter cumhuriyettir.

Moğolistan’ın Tarih Süreci

8032_15Moğolistan topraklarında daha önceleri Hunlar, Cücenler, Sien-Piller ve Göktürkler hakimiyet kurmuşlardır. Moğol İmparatorluğunun kurucusu Cengiz Han’dır. 1206 yılında kurulan Moğol İmparatorluğu oldukça güçlü bir imparatorluktu. Moğollar 16. ve 17. yüzyıllarda Tibet Budizmi’nden etkilenmişlerdir. Moğolistan’ın çok büyük bir kısmı, bu dönemde Qing Hanedanı’nın yönetimine geçmiştir. 1911’de Qing Hanedanı yıkılmış ve böylece Moğolistan bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak Moğolistan 1945 yılına kadar, uluslararası anlamda bağımsızlığının tanınması için uğraşmıştır. Bu dönemlerde Moğolistan, Rus ve Sovyet güçlerine maruz kalmıştır. Moğol politikası, Sovyet politikasını takip etmek zorunda kalmıştır. 1990’ların başında Doğu Avrupa’daki komünist rejimlerin devrilmesiyle birlikte, Moğolistan Demokratik Devrim’e geçmiştir. Böylece Moğolistan’da birçok değişiklik meydana gelmiş, çok partili sisteme geçilmiş ve 1922’de de yeni bir anayasa çıkarılıp, kabul edilmiştir. Bu anayasa ile birlikte Moğolistan’da çok sayıda siyasal, sosyal, ekonomik reformlar yapıldı.

Moğolistan’ın Fiziki Yapısı

8032_12Ülkenin doğusunda bulunan Gobi Çölü hariç, Moğolistan’ın büyük bir alanı yayla görünümündedir. Ülkenin ortalama yüksekliği 1580, doğudan batıya olan uzunluğu 2367 ve kuzeyden güneye olan uzunluğu 1258 kilometredir. Moğolistan’ın içinde çok sayıda dağ silsilesi mevcuttur. Bu dağlar kuzeyde Kentei Dağları, batıda Hangay Dağları olarak bilinmektedir.

Moğolistan’ın kuzeydeki nehir vadilerinden olan, Selenga ve Orkun oldukça verimlidir. Kerulen Vadisi’nin özelliği ise, Doğu Moğolistan’a doğru bir anayol oluşturmasıdır. Bu ülkede çok sayıda tuz gölü ve denize akışı olmayan nehirler mevcuttur. Ülke topraklarının çoğunluğu, İç Asya’da suyunu denize akıtmayan büyük bir havzada bulunur. Bu ülkede yer alan Kerulen ve Onon nehirleri ise, Büyük Okyanus’a dökülmektedir. Ülkenin gölleri arasında Ubas Nor, Kirgis Nor, Hubsugul, Airik Nor ve Hara Usu yer alır.

Sosyal Hayat ve Nüfus

8032_11Moğolistan nüfusunun % 5’ini Kazak Türkleri, % 8’ini diğer Moğollar % 77’sini Halha Moğolları oluşturmaktadır. Geriye kalan kesimde ise Çinliler, Ruslar ve Türkler bulunmaktadır. Moğollar, sarı ırkın klasikleşmiş tipleridir. Boy ortalamaları .1.68 cm’yi geçmektedir. Fiziki yapıları gereğince kısa bacaklara sahip Moğol halkı, yuvarlak başları ile kendilerine has özellikleri barındırmaktadır. Ayrıca çekik göz ve sakalları ile Moğollar, kalın boyunlu olmaktadır. Tabi ki bu bilgiler bir genellemedir. Moğollar, azınlık gruplar halinde yaşamayı seven bir topluluktur. En büyük azınlık grupları ise Oryatlar’dır. Oryatlar, Moğolistan’ın batı eyaletlerinde yaşamaktadır. Moğol olmayan Müslüman Kazak Türkleri, ülkenin batı kesiminde ikamet etmektedirler. Moğol olmayan en büyük azınlık grubu ise yine Moğol Kazak Türkleri’dir. Ulan Bator bölgesinde Ruslar toplanıp, kendi azınlıklarını kurmuştur.

8032_9Moğol halkı, spora çok fazla önem vermektedir. Moğollar, en çok güreş sporunu benimsemiştir. 7’den 70’e Moğol halkının güreşe olan sevdası, ülkede birçok sporcunun yetişmesine zemin hazırlamıştır. Ayrıca okçuluk ve at yarışlarının da en yaygın olduğu ülkelerden birisi Moğolistan’dır. Küçük yaştaki çocuklara verilen at eğitimi ile çocuklar başarılı bir yarışçı olmaktadır. Ülkede yapılan müsabakalara seyirciler yoğun ilgi göstermektedir.

Moğolistan’ın kendine ait bir lehçesi bulunmaktadır. Bu lehçe Rus alfabesinden oluşarak, ülkenin resmi lisanı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Moğolca çeşitli lehçelere ayrılmıştır. Halhaların konuştuğu lehçeyi tüm halk anlayabilmektedir. Moğolistan okullarında Rusça eğitimine büyük önem verilmiştir. Tüm öğrenciler Rusçayı, gayet anlaşılır olarak konuşabilmekte ve anlayabilmektedir. Ayrıca Rusya ve Moğolistan arasındaki yüksek devlet zümrelerinde, haberleşmeyi Rusça eğitimi alan Moğollar yapmaktadır. Bu nedenle iki ülke arasında bir bağ oluşmuştur. Moğolistan eğitime önem veren bir ülkedir. Ülkenin okuma – yazma oranı % 95’tir. Ülkenin şehirlerinde yaşayan kişi sayısı yaklaşık olarak % 51 oranındadır. Geriye kalan halk, sürüleri için otlak bir yer arayan, göçebe hayatı yaşayan kesimdir. Bu kesim sürekli göçebe hayatı yaşamaktadır. Göçebelerin yurt adı verilen kedilerine has çadırları mevcuttur. Ülkede en çok yaygın olan din Budizm’dir. Budizm dışında İslam, Şaman ve Hristiyan dinlerine mensup birçok insan bulunmaktadır. Ülkede yaşayan Türklerin çoğu Müslümandır. Ülkede farklı milletlere ait insanlar, ülkenin gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Moğolistan’da yaklaşık olarak 10.000 Çinli yaşamaktadır. Çinliler inşaat sektöründe Moğolistan’da büyük yatırımlar yapmıştır. Ülkenin inşaat sektöründeki en önemli temsilcisi hiç şüphesiz ki, Çinlilerdir.

Moğolistan’ın Ekonomisi

8032_8Moğolistan, Eski Sovyetler Birliğine bağlı bir yapı politikası ile ekonomisini yürütmektedir. 1990 yılından sonra ülkede büyük radikal değişiklikler meydana gelmiştir. Ülke devlet işletmeleri kademe kademe özelleştirilmeye başlanmıştır. Bu değişim serbest pazar ekonomisi ile devam ettirilmiştir. Moğolistan’ın en büyük ekonomik kaynağı hiç şüphesiz ki, hayvancılıktır. Ülke kesiminin yarısı hayvancılık ile uğraşmaktadır.

Moğolistan’ı hafif sanayi ülkesi olarak adlandırabiliriz. Gıda, tekstil, kimya ve çimento üretimi sanayinin en önemli bölümleridir. Bakır madenleri işletmeciliğinde Moğolistan, Asya’da birinci, diğer dünya ülkeleri arasında da ilk on sırada yer almaktadır. Moğolistan’da bulunan maden kömürleri, ülkenin ihtiyacını karşılayabilecek kapasiteye sahiptir.

Ülkede ulaşım genel olarak demiryolu ağı ile sağlanmaktadır. Birçok ticari ulaşımlar, demiryolu vasıtası ile gerçekleşmektedir. 1956’da açılan Moğolistan demiryolu, ülkenin modernleşmiş nakliyat yoludur. Ülke genelinde karayollarının az olması, ulaşımı daha çok demiryollarına çekmiştir. Bu nedenle demiryolları ülke ekonomisi için büyük bir kaynak olarak gösterilebilir. Ülke arazisinin engebeli olması nedeniyle birçok ticari firma, şehirler veya ülkeler arası ulaşımı mecburen demiryolları ile sağlamaktadır.

Moğolistan, Rusya’ya başlıca olmak üzere et ürünleri ve yün ihraç etmektedir. Erdenet şehrindeki bakır üretimi Rus ” Moğol ticaretini dengede tutmak amacı gütmektedir. Ayrıca Moğolistan Rusya’ya, kalsiyum flörür de satmaktadır. Rusya ile Moğolistan arasında büyük bir ticari döngü dönmektedir. Moğolistan’ın İhraç ürünlerinin % 75’i de Rusya’ya aktarılmaktadır. Ülke, İthalatın %91’lik kısmını Rusya’dan yapmaktadır. İki ülke arasındaki ilişkiler ticari açıdan oldukça gelişmiştir.

Moğolistan’ın Üniversiteleri

Ülkede Moğolistan Halk Üniversitesi, Mongolian University Of Science And Technology, Mongolia International Iniversity olmak üzere üç üniversite bulunmaktadır. Üniversiteler verdikleri kaliteli eğitim ile yabancı öğrencilerin dikkatini çekmektedir. Birçok yabancı öğrenci, Moğolistan Üniversitelerine gidebilmek için başvuruda bulunmaktadır.

Ülkenin Doğal Kaynakları

Ülkede Gobi hâriç, diğer bütün bölgelerde hayvancılık yapmaya imkân veren çayır ve çimenlik mevcuttur. Kuzey batıdaki dağlar hariç, diğer dağlar genelde ağaçsızdır. Moğolistan’da çok fazla vahşi hayvan bulunmaktadır. Bu vahşi hayvanlar arasında koyun, geyik, ren geyiği ve vahşi develer bulunmaktadır. Moğol Paleontolojistlerinin yaptığı araştırmalar sonucunda, ülkede birçok dinozor fosillerine rastlanmıştır. Bölge için bu araştırmalar, bilimin ilerlemesi için büyük adımlar olarak kayıtlara geçmiştir. Ülkede maden kömürü, tungsten, bakır, molibden, altın, kalay çok fazla bulunan doğal kaynaklardır. Asya bölgesinde en çok bakır madeni bulunan ülke Moğolistan’dır. Ayrıca bakır madenleri sıralamasında, dünyada da ilk on sırada yer almaktadır.
Kaynakça:
Wikipedia

Yazar:Ensar Türkoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku