Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Örnekleriyle Mani Çeşitleri

0 3.331

Mani, Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir. Tek dörtlükten oluşur. Hecenin 7’li ölçüsüyle söylenir ve “aaxa” şeklinde kafiyelenmektedir. Asıl söylenmek istenen kavram üçüncü ve dördüncü dizelerde söylenir. Bu nedenle ilk iki dize için doldurma dize ifadesi kullanılır. Maniler hemen her konuda söylenmiştir. Kendilerine özgü ezgilerle söylenmiştir. İnsanlar maniler sayesinde üzüntülerini, sevinçlerini, özlemlerini, eleştirilerini ve hayata dair düşüncelerini aktarmışlardır. Mani birçok ismi vardır. Bunlar; mana, meani, hayrat, bayatı, mahnı, aytipa, kayım, ölen, çinik, ülenek, şın, aşule, tahpak ve tört sap şeklindedir.

1. Yapılarına göre maniler

kitapDüz/Tam Mani: halk kültüründe yoğun olarak kullanılan mani çeşitidir. Yedi hecelidir. Kafiyesi aaxa şeklindedir. Kafiyeleri genellikle cinassızdır.

Ana baba taç imiş
Her derde ilaç imiş
Bir evlat pir olsa da
Anaya muhtaç imiş

Kesik Mani: birinci dizesi yedi heceden az olan manilerdir. İlk dizedeki kelime grubu anlamlı ya da anlamsız olabilir.

Bağ bana
Bahçe sana bağ bana
Değme zincir kar etmez
Zülfün teli bağ bana

Cinaslı Mani: kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir.

Güle naz
Bülbül eyler güle naz
Girdim bir dost bağına
Ağlayan çok gülen az

Yedekli Mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize eklenerek söylenen manilerdir. Cinaslı kafiye kullanılmaz. Bu tarz manilere artık mani de denir.

Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi

Deyişli Mani: iki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru-cevap şeklinde düzenlenir.

Adilem sen naçarsın
İnci mercan saçarsın
Dünya deniz olanda
Gönlüm nere kaçarsın
Ağam derim naçarım
İnci mercan saçarım
Dünya deniz olunca
Ben kuş olup kaçarım

2. Konularına göre maniler

Fal Manileri: özel günlerde genç kızların ve kadınların kişisel eşyaarından yola çıkarak söylenen manilerdir.

Ketenim var tarakta
Sevdiğim var ırakta
Varsın ırakta olsun
Sevgisi var yürekte

İş Manileri: değişik iş alanlarında çalışmayı zevkli hale getirmek için söylenen manilerdir.

Vur kirkiti inlesin
Aşık olan dinlesin
Halının direğine
Koy başın serinlesin

Sevda Manileri: sevdalı çiftlerin söylediği manilerdir.

A benim biriciğim
Yanıyor yüreceğim
Eğer sana varmazsam
Vallahi öleceğim

Davulcu Manileri: Ramazan davulcularının söyleyip bahşiş topladıkları manilerdir.

Kavuştuk Ramazan’a
Hem de büyük insana
Bu ayda oruç tutmak
Huzur verir insana

Mezartaşı Manileri: mezar taşlarına yazdırılan ve çoğunlukla mezarda gömülü kişinin ağzından söylenmiş izlenimi verilen manilerdir.

Saman savrulur yelden
Sırat incecik telden
Sanki dün gibi bugün
Gençliğim gitti elden

Sokak Satıcı Manileri: Genel olarak İstanbul’da sokak satıcılarının söyledikleri manilerdir.

Atarım ben tutarım
Her derdine yeterim
Endamına yakışacak
İbrişim şal satarım

Mektup Manileri: birbirini seven insanların mektuplarında birbirine yazmış oldukları manilerdir.

Armut dalda çürüsün
Mektup yolda yürüsün
Ne mutlu mektup sana
Gider yari görürsün

Kaynakça:
Türk Edebiyatı Tarihi

Yazar:Mustafa Bostan

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku