Otobiyografi; bir kişinin kendi öz yaşam öyküsünü anlattığı yazım biçimidir. Biyografi ise, bir kişinin hayatının bir başkası tarafından kaleme alınması ile ortaya çıkan edebi türdür.
Otobiyografide kişi kendi ağzından kendi yaşam öyküsünü okuyucuya aktarır. Otobiyografi, Özyaşamöyküsü olarak da adlandırılır. Anlatıcı kişi, kaleme aldığı hayatı yaşayan ve birebir deneyimleyen kişidir. Bu nedenledir ki, objektif olması beklenemez. Kimi zaman gerçekler göz ardı edilebilir, çünkü olayı yaşayan kişi tarafından karşı tarafa aktarılır. Bu nedenle her şey yazarın bakış açısı ile yansıtılır.
Otobiyografiler; iyi birer belgesel türü örneğidirler. Çünkü yazıldıkları döneme ve yazara dair gerçeklere ışık tutarlar. Biyografide ise, bir insanın yaşadığı olaylar belli bir sıraya göre bir başkası tarafından kaleme alınır. Biyografi, otobiyografiye göre daha nesnel ve tarafsız bir bakış açısıyla anlatılır. Çünkü olayı yaşayan kişinin hisleri veya deneyimleri, yazı üzerinde etkili değildir. Bu nedenle objektif bir yaşam öyküsü biçimidir.
Edebiyatımızda çok sayıda biyografi ve otobiyografi örneği vardır. Düşünürler, yazarlar, ünlüler, sporcular veya halka mal olmuş kişilerin hayat öykülerini kaleme alarak birer kitap haline getirerek okuyucuya sunan yazarlar, bu kişilerin yaşamlarından esinlenerek başarı öykülerini herkesle paylaşmak isterken, birer biyografi yazmış olurlar. Benzer şekilde, edebiyatımızda ve tarihimizde pek çok Türk bilgini, kendi hayatını ve yaşadıklarını kaleme alarak otobiyografik örnekler vermiştir. Bu eserler sayesinde geçmiş yıllara, o dönemin yapısına, sosyal, ekonomik ve kültürel hayata dair pek çok fikir edinebilmekteyiz.
Biyografi, bilimsel biyografi, biyografik roman ve nekroloji olmak üzere kendi arasında üçe ayrılır:
Bilimsel biyografi, kişinin bir başkasının hayat öyküsünü bilimsel, araştırmacı ve gözlemci bir tutumla ele alarak kaleme aldığı biyografi türüdür.
Biyografik roman, bir kişinin yaşamının bir roman kurgusu ile yazılmasıdır. Nekroloji ise; yakın zaman önce vefat etmiş kişilerin iyi ve güzel yönlerinin anlatıldığı, onları yad etme amaçlı yazılan biyografilerdir.
Yazar:Ayşegül Güngör